Angststoornis behandeling: Welke vormen zijn het beste?

Voel jij je het grootste deel van je dagelijkse leven angstig? Ben jij constant paniekerig in ‘alledaagse’, ongevaarlijke situaties? Dan kun je last hebben van een angststoornis. Je wereld wordt klein, omdat je dingen niet meer durft. Het beste is dan om even langs je huisarts gaan. Je huisarts kan je, indien nodig, doorverwijzen naar de juiste persoon (zoals een psycholoog, psychiater, de ggz, of een psychotherapeut). Een angststoornis gaat helaas bijna nooit vanzelf over, en daarom is de juiste behandeling cruciaal. Gelukkig zijn de meeste angststoornissen goed te behandelen.

Wat is een angststoornis precies en hoe komt het tot stand? En welke behandelingen zijn er zoal?

Wat is een angststoornis?

We zijn allemaal wel eens bang voor iets. Het hoort nu eenmaal bij het leven, en angst heeft bovendien een nuttige functie. Als je angstig bent, betekent dat vaak dat je je in een gevaarlijke situatie bevindt, waardoor scherper wordt. Maar wanneer angstklachten lang blijven aanhouden en je dagelijks leven op een negatieve manier beïnvloeden, kan er sprake zijn van een angststoornis of fobie.

Die angst zal ervoor zorgen dat je bepaalde situaties gaat vermijden, waardoor het steeds moeilijker wordt om aan de maatschappij deel te nemen. Gelukkig kunnen angststoornissen goed behandeld worden.

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

020 - 532 0030
Ma-Vrij van 07:00 - 22:00

Wat zijn oorzaken van angststoornissen?

Het hangt af van verschillende factoren of jij in je kinderjaren, of als volwassene, een angststoornis ontwikkelt. Dit kunnen zowel persoonlijke- en genetische factoren zijn, als omgevingsfactoren. Vaak is er sprake van meerdere oorzaken en de ene persoon kan gevoeliger zijn voor het ontwikkelen van een angststoornis dan de ander.

Persoonlijkheidseigenschappen en genetica

Voor een deel kunnen we angstsymptomen verklaren uit genetische factoren. Dat betekent dus dat als je ouders last hebben van een angststoornis of een andere psychisch probleem, je zelf een grotere kans hebt op het ontwikkelen van een angststoornis.

Daarnaast zijn er bepaalde persoonlijkheidskenmerken, die overigens ook deels erfelijk kunnen zijn, die de kans op een angststoornis vergroten. Voorbeelden zijn je temperament of sociale vaardigheden.

Hechtingstijl en opvoeding

Als er een intense, maar veilige band bestaat tussen kind en ouders, kan het kind zich soms emotioneel niet optimaal ontwikkelen. Het gevolg kan dan zijn dat het zich angstig of onveilig voelt in de omgeving waarin het leeft.

Aan de andere kant, als je juist heel beschermend wordt opgevoed, leer je niet de vaardigheden om problemen op te lossen en jezelf te beschermen. Daarnaast zul je overdreven voorzichtig worden omdat je ouders je hebben ‘geleerd’ dat gevaar op de loer ligt.

Cognitieve informatieverwerking en eerdere ervaringen

Met cognitieve informatieverwerking wordt de manier bedoeld waarop je signalen uit je omgeving waarneemt, verwerkt en interpreteert. Als jij op een ‘onjuiste’ of onrealistische manier die informatie tot je neemt, dan kun jij normale situaties als bedreigend opvatten. Een voorbeeld is wanneer iemand zijn hand naar jou uitsteekt om je – simpelweg- een hand te geven, en je dat opvat als een teken dat die persoon met je wil vechten.

Vooral als je al eerder dit soort dingen hebt meegemaakt, is de kans groter dat je angstiger in het leven komt te staan en op den duur een angststoornis krijgt.

Wat zijn symptomen van een angststoornis?

Afhankelijk van het type angststoornis – daarover verderop meer – kunnen de symptomen verschillen. De meest voorkomende symptomen van een angststoornis lees je hieronder:

• Zweten
• Duizeligheid
• Misselijkheid
• Tintelingen
• Verlamd gevoel
• Hartkloppingen
• Dwanggedachten of -handelingen
• Rusteloosheid
• Slapeloosheid
• Vermijdingsgedrag

Welke soorten angststoornissen zijn er?

Er zijn dus diverse soorten angststoornissen. We zullen de verschillende vormen in het volgende deel toelichten.

Paniekstoornis (en agorafobie)

Mensen die last hebben van een paniekstoornis zijn bang om de controle over zichzelf te verliezen. Symptomen als hartkloppingen, duizeligheid en zweten maken de persoon bang om flauw te vallen, gek te worden of zelfs dood te gaan.

Soms gaan slachtoffers een bepaalde situatie uit de weg omdat ze bang zijn dat ze paniekaanvallen krijgen. Voorbeelden van situaties die ze vaak vermijden zijn drukke ruimtes of een plaats midden in een theater. Op het moment dat jij dit soort situaties ontwijkt, spreken we van pleinvrees, ook wel agorafobie genoemd.

Sociale fobie

Als jij een sociale fobie hebt, voel je je angstig in sociale situaties. Waar je dan vooral bang voor bent, is negatief beoordeeld te worden door anderen. Of dat je gaat stotteren, blozen of niet aardig wordt gevonden. Je gaat dit soort situaties, waarbij je bepaald gedrag zou kunnen vertonen, liever uit de weg.

Dwangstoornis (obsessieve compulsieve stoornis)

Bij een dwangstoornis heb je de drang om constant bepaalde handelingen uit te voeren of gedachten te heralen. Het zijn over het algemeen vaak negatieve gedachten, zoals besmetting met ziekte of het maken van rampzalige fouten. De persoon gaat hiermee om door de gedachten te negeren, te onderdrukken of door zich op andere gedachten en handelingen (compulsies genoemd) te focussen. Voorbeelden van dit soort compulsies zijn dwangmatig schoonmaken of het ordenen van dingen.

Gegeneraliseerde angststoornis (piekerstoornis)

Hierbij centraal staat de aanhoudende zorg over dagelijks dingen. Mensen met een gegeneraliseerde angststoornis vinden altijd wel een reden (zoals ziekte, werk of boodschappen moeten doen) om zich zorgen te maken. Ze kunnen zich rusteloos en opgejaagd voelen.

Faalangst komt ook vaak voor bij mensen die aan een gegeneraliseerde angststoornis (of een sociale fobie) lijden. Bij faalangst ben je bang dat je faalt bij wat je doet. Mensen ervaren dit wanneer ze het gevoel hebben dat ze moeten presteren.

Hypochondrie

Iemand die aan hypochondrie lijdt, is ontzettend bang om een ziekte te krijgen. Dit is een niet-reële angst, en zelfs artsen of onderzoeken kunnen de persoon niet geruststellen. Net als andere angststoornissen kan ook hypochondrie vermijdingsgedrag veroorzaken, of de behoefte om voortdurend geruststelling te zoeken of overdreven vaak het lichaam te controleren.

Enkelvoudige fobieën

Hierbij gaat het om een fobie voor een specifieke situatie, ding of dier. Ook al weet de persoon dat de angst niet reëel is, blijven de paniekgevoelens toch bestaan. Voorbeelden van enkelvoudige fobieën zijn angst voor spinnen, vliegangst en claustrofobie. De persoon gaat vermijdingsgedrag vertonen of zal anders de confrontatie met zijn/haar angst met enorm veel angst aangaan. Emetofobie is een ander voorbeeld van een enkelvoudige fobie. Hierbij is de persoon bang dat hij of zij moet overgeven.

Behandelmethoden voor angststoornissen

Behandelmethoden voor angststoornissen kunnen variëren, afhankelijk van de specifieke aandoening en de ernst ervan. Over het algemeen zijn er verschillende benaderingen die effectief kunnen zijn bij het behandelen van angststoornissen:

Psychotherapie

• Cognitieve gedragstherapie (CGT): Een veelgebruikte therapievorm die helpt bij het identificeren en veranderen van negatieve denk- en gedragspatronen die verband houden met angst.
• Acceptance and Commitment Therapy (ACT): Helpt bij het ontwikkelen van psychologische flexibiliteit en het accepteren van moeilijke emoties, terwijl men zich richt op waarden en doelen.
• Exposure-therapie: Een vorm van therapie waarbij de cliënt geleidelijk aan wordt blootgesteld aan de angstwekkende situatie of object, om angst te verminderen en de angstrespons te verminderen.

Medicatie

• Antidepressiva: Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) en serotonine-noradrenalineheropnameremmers (SNRI’s) worden vaak voorgeschreven om angstsymptomen te behandelen.
• Benzodiazepines: Kalmerende medicijnen die op korte termijn kunnen worden gebruikt om acute angst te verminderen, maar ze worden niet aanbevolen voor langdurig gebruik vanwege het risico op afhankelijkheid.
• Bètablokkers: Deze medicijnen kunnen helpen bij het verminderen van fysieke symptomen van angst, zoals hartkloppingen of trillen.
• Buspiron: Een anti-angst medicijn dat minder bijwerkingen en verslavingsrisico’s heeft dan benzodiazepines.

Zelfhulp

• Lichaamsbeweging: Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om stress en angst te verminderen.
• Ontspanningstechnieken: Mindfulness, meditatie, diepe ademhalingsoefeningen en progressieve spierontspanning kunnen helpen bij het verminderen van angst.
• Slaap: Het handhaven van een gezond slaappatroon kan bijdragen aan een betere gemoedstoestand en het verminderen van angst.
• Gezonde voeding: Het handhaven van een uitgebalanceerd dieet kan bijdragen aan het algemene welzijn en het verminderen van angstsymptomen.
• Sociale ondersteuning: Het opbouwen van een netwerk van vrienden en familie, of het deelnemen aan steungroepen, kan helpen bij het omgaan met angst.

Veelgestelde vragen