Gezinstherapie: Soorten, hoe het werkt & tips

Gezinstherapie is psychologische hulp voor het oplossen van conflicten en spanningen binnen het gezin. De therapie is erop gericht om relaties in het gezin te versterken door communicatie te verbeteren. Hoewel het gezin centraal staat in gezinstherapie, kan het ook helpen bij individuele problemen zoals psychische klachten en verslaving. Daarom wordt het ook regelmatig aanbevolen bij een behandeling voor bijvoorbeeld angststoornissen en eetstoornissen. Op deze pagina leggen we uit hoe gezinstherapie werkt, welke soorten er zijn en in welke situaties het kan helpen.

Wat is gezinstherapie?

Gezinstherapie is een vorm van psychologische begeleiding voor het verbeteren van de relaties en communicatie tussen gezinsleden. Het valt onder de psychotherapie, ook wel bekend als gesprekstherapie. Het doel van gezinstherapie is om conflicten op te lossen, het functioneren van het gezin te verbeteren en een gezonde gezinsdynamiek te bevorderen.

Gezinstherapie kan worden gegeven door een psycholoog, klinisch maatschappelijk werker of erkende therapeut. Het hangt per situatie af wie eraan meedoet. Alle gezinsleden kunnen meedoen, maar soms is niet iedereen in staat of bereid om deel te nemen. Tijdens de therapie worden de deelnemers geholpen bij het ontwikkelen van verschillende vaardigheden. Deze helpen om sterke verbindingen te behouden en stressvolle situaties te overwinnen, zelfs na het afronden van de therapiesessies.

Ook interessant: Wat is mentale gezondheid?

Voor wie is gezinstherapie bedoeld?

Gezinstherapie is bedoeld voor families waar langlopende conflicten spelen of een ingrijpende gebeurtenis heeft plaatsgevonden die niet goed verwerkt is. Ook is gezinstherapie vaak erg nuttig bij psychische klachten, volgens een studie uit 2018 in Journal of Family Therapy. Een goed voorbeeld hiervan is een verslaafd gezinslid. Dit zorgt vaak voor langdurige spanningen die niet eenvoudig uit te praten zijn. Gezinstherapie helpt dan met het repareren van relaties en het bevorderen van een gezonde dynamiek. Zo draagt het bovendien bij aan het herstel van de verslavingsproblemen.

Lees ook: Hulp bij verslaving van een familielid en Een stappenplan om om te gaan met een verslaafde

Wat is het verschil met andere therapievormen?

Het verschil met andere therapievormen is dat gezinstherapie zich richt op de dynamiek binnen het gezin. Het helpt zo meerdere mensen tegelijkertijd, ook wanneer de focus van de therapie op de problemen of psychische klachten van één persoon ligt. Andere therapievormen richten zich vooral op de individuele ervaringen van de cliënt. Bij individuele therapie probeer je vooral inzicht te krijgen in je eigen gedachten en gevoelens. Denk bijvoorbeeld aan cognitieve gedragstherapie of lichaamsgerichte therapie. Zelfs bij groepstherapie draait het uiteindelijk vooral om jezelf, hoewel anderen geholpen kunnen worden door jouw ervaringen en (andere) visie.

Hoe werkt gezinstherapie?

Gezinstherapie werkt via sessies waarin het volledige gezin of een paar gezinsleden onder begeleiding met elkaar praten. De psycholoog of therapeut zorgt voor een veilige omgeving waarin je op elkaar reageren kunt en open kunt zijn over je gedachten en gevoelens. Vaak wordt per sessie een onderwerp of thema besproken. Ook kan een sessie in het teken staan van het oefenen van bepaalde vaardigheden.

Een paar belangrijke onderdelen bij gezinstherapie zijn:

• Communicatie: De therapeut helpt gezinsleden om effectiever met elkaar te communiceren. Van leren luisteren en je boodschap duidelijk overbrengen tot hoe je conflicten op een constructieve manier bespreekt.
• Relaties: De therapeut verkent hoe onderlinge relaties elkaar beïnvloeden. Zo wordt duidelijk hoe onderlinge reacties binnen het gezin bepaalde gevoelens of gedrag kunnen versterken.
• Rollen en patronen: De therapeut helpt het volledige gezin om in te zien welke rollen en patronen iedereen heeft. Dit is belangrijk voor het aanpakken van bijvoorbeeld een relatieverslaving of codependency.
• Probleemoplossing: De therapeut laat het volledige gezin samenwerken om oplossingen te vinden voor hun problemen. Dit kan via technieken zoals rollenspellen maar ook huiswerkopdrachten.

De rol van de therapeut

De therapeut heeft bij gezinstherapie als rol om:

• Een veilige omgeving te creëren waarin iedereen zich vrij voelt om te praten
• Spreektijd eerlijk te verdelen
• Vragen te stellen om het gesprek op gang te brengen
• Nieuwe perspectieven aan te bieden voor het oplossen van problemen
• Het volledige gezin nieuwe vaardigheden aan te leren
• Opdrachten of huiswerk mee te geven tussen sessies in

Verloop van het proces

Het proces van gezinstherapie verloopt via deze vier fases:

1. Intake: De therapeut stelt vragen over de redenen voor aanmelding en bespreekt de verwachtingen van elk familielid.
2. Probleemanalyse en doelstelling: De therapeut brengt in kaart wat de belangrijkste problemen zijn en stelt samen met het volledige gezin concrete doelen vast.
3. Behandeling: Tijdens sessies past de therapeut verschillende technieken en methodes toe, zoals gesprekken, oefeningen en huiswerkopdrachten.
4. Evaluatie en afsluiting: Regelmatig evalueert de therapeut of de behandelmethode effectief is en er vooruitgang is. Als de doelstelling behaald is en het gezin zelfstandig verder kan, wordt de therapie afgesloten.

Welke soorten gezinstherapie zijn er?

Er zijn veel soorten gezinstherapie die allemaal hun eigen focus en technieken hebben. Een behandelaar kan een eigen voorkeur hebben voor een bepaalde methode. Sommige soorten gezinstherapie zijn ook meer geschikt voor bepaalde problemen. Daarnaast kunnen in een behandeling technieken van meerdere soorten worden gecombineerd.

Enkele soorten gezinstherapie zijn:

• Structurele gezinstherapie:
  • Richt zich op de organisatie en hiërarchie binnen het gezin
  • Werkt aan het verbeteren van de relaties tussen gezinsleden en het stellen van duidelijke grenzen
• Strategische gezinstherapie:
  • Gericht op het oplossen van specifieke problemen binnen het gezin
  • Gebruikt korte, doelgerichte interventies, waarbij de therapeut veel opdrachten en suggesties geeft
• Systeemtherapie:
  • Benadert het gezin als een systeem van onderling verbonden leden
  • Richt zich op het veranderen van de dynamiek in plaats van individueel gedrag, met aandacht voor de patronen van communicatie en interacties
• Narratieve therapie:
  • Helpt gezinsleden hun eigen verhalen en ervaringen opnieuw te bekijken, om zo nieuwe en meer positieve verhalen te creëren
  • Werkt aan het scheiden van problemen van de persoon, zodat ze meer controle krijgen
• Emotioneel-gefocuste therapie (EFT):
  • Richt zich op het versterken van emotionele verbindingen tussen gezinsleden, en helpt emoties op een gezonde manier te identificeren en uiten
  • Werkt aan het verbeteren van de emotionele veiligheid en hechting binnen het gezin
• Oplossingsgerichte korte therapie:
  • Gericht op het identificeren van oplossingen en het benutten van de sterke punten van het gezin
  • Legt de nadruk op het stellen van doelen en het nemen van stappen om die doelen te bereiken, met een focus op de toekomst in plaats van het verleden voor positieve veranderingen
• Hechtingsgerichte gezinstherapie
  • Gericht op het versterken van de hechting tussen ouders en kinderen
  • Vooral veel toegepast bij gezinnen met een geschiedenis van verwaarlozing en trauma

Wanneer gezinstherapie?

Gezinstherapie is aan te raden in verschillende situaties. Het hoeft niet de enige therapie te zijn die gezinsleden volgen. Zo kunnen gezinsleden ook individuele therapie volgen tijdens of na de gezinstherapie. Tijdens de behandeling van een verslaving komt dit bijvoorbeeld veel voor. Ook bij traumatherapie of relatietherapie kan gezinstherapie een goede aanvulling zijn, volgens de Australische traumadeskundige Charles Figley in Handbook of Clinical Family Therapy.

Mogelijke situaties waarin gezinstherapie helpt zijn:

• Ingrijpende gebeurtenissen: Het verlies van een familielid door een overlijden of scheiding, of plotselinge veranderingen zoals een chronische ziekte, kunnen voor grote spanningen zorgen.
• Communicatieproblemen: Misverstanden en conflicten binnen het gezin die het gevolg zijn van verstoorde communicatie.
• Relatieproblemen binnen het gezin: Ernstige ruzie tussen ouders of broers en zussen onderling, waarbij gezinstherapie helpt om zaken uit te praten.
• Nieuwe gezinsvormen: Problemen door samengestelde gezinnen of in gevallen van adoptie/pleegzorg, waarbij gezinstherapie helpt een gezonde, nieuwe balans te vinden tussen gezinsleden.
• Verstoorde relaties tussen ouder en (volwassen) kind: Conflicten uit het verleden of grote verschillen in opvattingen of levensstijl kunnen leiden tot een ernstig verstoorde relatie. Gezinstherapie helpt dan om communicatie te herstellen en ruimte te geven voor een andere visie.

Praktische informatie

Hieronder vind je praktische informatie over gezinstherapie. We leggen uit wat de kosten kunnen zijn en wanneer je een behandeling vergoed kunt krijgen. Ook geven we tips en advies over het vinden van een therapeut en de verwachtingen die je moet hebben voor een behandeling.

Kosten

De kosten van gezinstherapie worden meestal niet vergoed door de basisverzekering als het geen onderdeel uitmaakt van een breder behandeltraject. Dit betekent dat je de kosten zelf moet dragen. De tarieven voor gezinstherapie kunnen sterk verschillen per therapeut en regio. Gemiddeld liggen de kosten rond de €120 tot €160 per sessie van 45 tot 60 minuten, volgens een rondgang langs tientallen aanbieders in Nederland.

Vergoedingen

Je krijgt de kosten van gezinstherapie meestal vergoed als het onderdeel uitmaakt van een multidisciplinaire behandeling, bijvoorbeeld voor een goedgekeurde verslavingsbehandeling. Er zijn ook andere manieren waarop je de kosten van gezinstherapie vergoed kunt krijgen. Een aanvullende verzekering is de meest gebruikelijke optie. Het hangt dan van je verzekering af hoeveel je van de behandeling vergoed krijgt.

Sommige gemeenten vergoeden de kosten van gezinstherapie (gedeeltelijk). Deze regelingen zijn dan vooral beschikbaar voor gezinnen in de bijstand of met een laag inkomen. Ook kan een behandeling vergoed worden als deze wordt voorgesteld via de Jeugdzorg. De gemeente gaat meestal over de hoogte van de vergoeding.

Hoe vind je een goede therapeut?

Je vindt een goede therapeut voor gezinstherapie via de volgende tips:

• Vraag om een verwijzing met je huisarts of een andere hulpverlener die je gezin kent.
• Zoek online naar platforms waar therapeuten zich aanbieden en lees goed waar ze gespecialiseerd in zijn.
• Maak een kennismakingsgesprek met meerdere therapeuten, waarin je vragen kunt stellen over hun aanpak en de kosten van een behandeling.
• Kies een therapeut waar je je veilig bij voelt, omdat dit belangrijk is voor open en eerlijke communicatie tijdens de behandeling.

Wat kun je verwachten?

Je kunt verwachten van gezinstherapie dat conflicten niet van de ene op de andere week uitgesproken zijn. Zeker binnen het gezin is er vaak sprake van veel oud zeer dat tijd nodig heeft om volledig uit te spreken en aan te pakken. Gezinstherapie is meestal wel succesvol. Volgens een studie in Journal of Marital and Family Therapy ervaart ongeveer 70% van de gezinsleden die bij therapie betrokken worden na een behandeling positieve effecten.

Een behandeling duurt gemiddeld minstens 3 à 4 maanden lang. Ook hierna kun je echter nog behoefte hebben aan follow-ups. Een vorm van nazorg kan helpen om verbeteringen vast te houden en niet terug te vallen in oude patronen. Gezinstherapie wordt bovendien regelmatig gevolgd in aanvulling op andere professionele hulp. Deze zorg kan langer duren dan gezinstherapie.

Zoek jij hulp voor problemen in je gezin door de verslaving van een gezinslid? Bel 020 – 532 0030 en krijg advies van onze medewerkers over geschikte behandelingen.

Veelgestelde vragen