Eetstoornis ARFID: Symptomen, oorzaken en behandeling

Bij de selectieve eetstoornis ARFID wordt bepaald voedsel zoveel mogelijk vermeden of geweigerd. De eetstoornis komt vooral bij kinderen en jongvolwassen voor. Er is vaak sprake van een irrationele angst voor eten op basis van bijvoorbeeld een bepaalde geur, kleur, smaak of textuur. Ondervoeding en gebrek aan essentiële voedingsstoffen leiden bij ARFID tot verschillende, ernstige lichamelijke en psychische effecten.

Op deze pagina wordt uitgelegd wat de symptomen, oorzaken en gevolgen (zowel op de korte als lange termijn) van ARFID zijn en hoe het afwijkend eetgedrag kan worden behandeld.

Wat is ARFID?

ARFID is een eetstoornis waarbij iemand zeer kieskeurig eet en afwijkend eetgedrag vertoont met mogelijk ernstige lichamelijke en psychische gevolgen. De afkorting ARFID staat voor avoidant restrictive food intake disorder. Voorheen werd de eetstoornis ook aangeduid als selective eating disorder. ARFID komt voornamelijk voor bij kinderen, hoewel er ook gevallen bekend zijn van volwassenen. Het meeste onderzoek naar ARFID richt zich echter op diagnosticering en behandeling van kinderen, volgens J. Thomas et al. in Journal of Behavioral and Cognitive Therapy.

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

020 - 532 0030
Ma-Vrij van 09:00 - 17:00

Wat zijn de symptomen van eetstoornis ARFID?

De symptomen van de eetstoornis ARFID zijn divers. Volgens een studie in 2019 door K. Lowe et al. in Nutrients zijn de gepresenteerde symptomen bij mensen met ARFID onder meer afhankelijk van de leeftijd, gewichtsstatus en duur van de aandoening. Vaak is er sprake van extreem selectieve eetvoorkeuren (zogenaamd ARFID eetgedrag) en een irrationele angst voor voedsel dat niet binnen deze normen past, waardoor iemand onvoldoende voedingsstoffen binnenkrijgt en verschillende lichamelijke klachten ontwikkelt.

Dit zijn mogelijke symptomen van ARFID:

• In extreme mate kieskeurig eten
• Wegslikken of kauwen van eten lastig vinden
• Angst voor bepaald voedsel en dit duidelijk uiten wanneer het dichtbij wordt gebracht
• Gewichtsverlies (volwassenen) of onvermogen tot gewichtstoename (kinderen) door beperkte voeding en gebrek aan bepaalde voedingsstoffen
• Gewichtstoename omdat iemand voornamelijk ongezond voedsel eet als gevolg van selectieve eetpatronen
• Afhankelijkheid van voedingssupplementen of enkel vloeibaar voedsel innemen (voedingssonde)
• Voedsel vermijden op basis van (vaak) brede categorieën, waaronder smaak, textuur, een bepaalde kleur of geur.

Wat zijn de oorzaken van eetstoornis ARFID?

De achterliggende oorzaken van de eetstoornis ARFID zijn veelal onduidelijk en er is geen specifieke oorzaak nog aangewezen die tot de eetstoornis leidt. Dit heeft onder meer te maken met het feit dat de officiële diagnose pas sinds enkele jaren is opgenomen in het handboek. Volgens M. Norris et al. in Neuropsychiatric Disease and Treatment beginnen onderzoekers sindsdien de eetstoornis steeds beter te begrijpen, waaronder de rol van erfelijke factoren, achterliggende oorzaken en het ziektebeeld zelf.

Dit zijn mogelijke oorzaken van ARFID:

• Erfelijk: Net zoals bij andere eetstoornissen lijkt er bij ARFID een genetische aanleg te zijn. Een studie uit 2023 door L. Dinkler et al. stelt zelfs dat een overgrote meerderheid (79%) van mensen met ARFID genetische aanleg voor de eetstoornis zou hebben.
• Psychosociale problemen: Oorzaak ARFID kan liggen in een traumatische ervaring en/of depressieve gevoelens. Ontwikkelen en vertonen van dergelijke psychologische problemen vindt vooral bij jongvolwassenen plaats, maar een triggende gebeurtenis zoals stikken in voedsel komt ook bij jonge kinderen veel voor.
• Fysieke aandoeningen: Selectief en abnormaal eetgedrag kan zich ook ontwikkelen door lichamelijke aandoeningen, zoals refluxziekte.
• Ontwikkelingsstoornis: Emotionele ontwikkelingsstoornissen, zoals autisme, worden (voorzichtig) gelinkt aan ARFID. Volgens N. Zucker et al. in International Journal of Eating Disorders vermijden sommige mensen met ARFID voedsel om interne sensaties te vermijden.

Wat zijn de gevolgen van eetstoornis ARFID?

ARFID is een gevaarlijke eetstoornis met potentieel ernstige lichamelijke en mentale gevolgen. ARFID treedt gemiddeld gezien eerder op in vergelijking met andere eetstoornissen, zoals anorexia nervosa en boulimia nervosa. De lichamelijke effecten zijn daardoor, volgens onder meer M. Lieberman et al. in een studie uit 2019, langer van invloed op de belangrijke ontwikkelingsfase van de kindertijd. Ook blijkt volgens L. Cañas et al. in European Eating Disorders Review dat psychische stoornissen als gevolg van ARFID veelvoorkomend zijn.

Dit zijn mogelijke gevolgen van ARFID:

• Fysiek: Ondervoeding en een gebrek aan bepaalde voedingsstoffen kan leiden tot een tijdelijke groeiachterstand en korstondigde vermoeidheid. Permanent lichamelijke gevolgen zijn osteoporose (door gebrek aan calcium), orgaanschade (door bijvoorbeeld gebrek aan ijzer) en onvruchtbaarheid.
• Dermatologisch: Mogelijke dermatologische effecten zijn: een bepaalde kleur en conditie van de huid (dof, droog en/of bleek), uitdunnend haar en makkelijk breekbare nagels.
• Psychologisch: Iemand met ARFID kan angststoornissen, andere obsessief-compulsieve stoornissen en depressieve gevoelens ontwikkelen.
• Sociaal: In een sociaal isolement terechtkomen door anderen te mijden uit schaamte voor afwijkende eetpatronen. Vaak minder belangstelling hebben voor het aangaan en ontwikkelen van nieuwe vriendschappen als gevolg van lage hormoon- en bloedsuikerwaardes, chronische vermoeidheid en lusteloosheid.

Hoe kan ARFID worden behandeld?

Behandeling van ARFID is voortdurend in ontwikkeling doordat nog veel onderzoek plaatsvindt naar het optimaliseren van diagnosticering, welke behandelmethodes geschikt zijn en de gevolgen van ARFID eetgedrag op de lange termijn. Verschillende studies, waaronder A. Aulinas et al. in International Journal of Eating Disorders, benadrukken het belang van vroege diagnose.

Wanneer vroegtijdig kan worden ingegrepen, zo stelt ook onderzoek door I. Kutori et al. in Neuropsychiatric Disease and Treatment, is behandeling effectiever en wordt permanente gezondheidsschade zoveel mogelijk voorkomen.

Gedragstherapie

Behandeling van ARFID richt zich voornamelijk op gedragstherapie met betrekking tot eten. Stapsgewijs wordt bijvoorbeeld toegewerkt naar het eten van voedsel met een bepaalde smaak of kleur. Ook wordt er voedingsadvies en -uitleg gegeven over gezond en ongezond voedsel, om zo te wijzen op de gezondheidsrisico’s wanneer iemand onvoldoende voedingsstoffen binnenkrijgt of voornamelijk ongezond voedsel eet.

Medische verzorging

Lichamelijke symptomen van ARFID kunnen mogelijke medische verzorging vereisen. Dat kan in de vorm van medicatie zijn, maar professionele verpleging bij een zwaar ondervoed lichaam is ook mogelijk.

Psychische hulp

Wanneer bij een diagnose ARFID wordt vastgesteld dat een traumatische ervaring of andere psychische redenen aan de grondslag liggen van de eetstoornis, wordt dit door een psycholoog behandeld.

Eetstoorniskliniek

Behandeling van ARFID vereist vaak een team van professionals, waaronder voedingsdeskundigen, psychologen en medische dienstverleners. Om die reden wordt de behandeling van de eetstoornis vaak uitgevoerd door een team aan experts in een eetstoorniskliniek, die zowel volwassenen als kinderen behandelen.

Om te bepalen of tijdelijke of full-time opname in een eetstoorniskliniek noodzakelijk is, wordt onder meer gekeken naar de leeftijd, ernst van de symptomen en of er al eerdere behandeltrajecten zijn geweest. Hulp nodig bij het zoeken naar een geschikte behandeling? Bel 020 – 532 0030 voor een telefonisch consult over een behandeling die past bij jouw situatie.

Veelgestelde vragen over ARFID