Eetstoornis Pica: Oorzaken en behandeling

De eetstoornis pica komt al eeuwenlang voor en draait om het eten van veelal niet-eetbare dingen. Pica komt van het Latijnse woord voor ekster, een vogel die de reputatie heeft om alles wat los en vast zit te eten. Op deze pagina wordt uitgelegd wat de oorzaken en gevolgen van pica zijn en hoe behandeling eruit kan zien.

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

020 - 532 0030
Ma-Vrij van 08:00 - 22:00
Weekend 12:00 - 17:00

Wat is Pica syndroom?

Het Pica-syndroom is een compulsieve eetstoornis waarbij iemand zich gedwongen voelt om niet-eetbare dingen te consumeren. Pica-gedrag is vaak duidelijk zichtbaar bij baby’s en jonge kinderen, die van alles in hun mond stoppen, maar als eetstoornis kan het in elke leeftijdsgroep (waaronder volwassenen) voorkomen. Door inname van niet-eetbare dingen kunnen mensen lichamelijke problemen ontwikkelen en permanente gezondheidsschade oplopen. Pica kan hierdoor zelfs de dood als gevolg hebben, zoals een studie in The British Journal of Psychiatry al in 1988 aantoonde.

Symptomen Pica

Pica valt vooral aan één symptoom te herkennen. Namelijk, het eten van oneetbare dingen en vreemde voorwerpen (zoals zeep, aarde, steentjes, verf, metalen, glas, hout en uitwerpselen) of ‘voedsel’ met nauwelijks voedingswaarde (zoals zetmeel, rauwe aardappelen en ijs). Complicaties en lichamelijke problemen die zich ontwikkelen als gevolg van inname van gevaarlijke stoffen en objecten kunnen daarnaast als signaal voor de eetstoornis pica fungeren.

In de vroege ontwikkelingsfase van de meeste baby’s en jonge kinderen is dergelijk eetgedrag vrij normaal, maar bij pica wordt het een dwangmatige behoefte. De 5e editie van het handboek Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders stelt voor pica als diagnostisch criterium vast dat dergelijk abnormaal eetgedrag zich meer dan één maand lang moet voordoen op een leeftijd waar het niet meer als normaal wordt beschouwd, het niet binnen culturele praktijken past, of zo ernstig is dat het klinische aandacht vereist.

Dit zijn mogelijke symptomen van pica:

• Het langdurig (meer dan één maand lang) eten van niet-eetbare dingen en voedsel met nauwelijks voedingswaarde
• Onvermogen om te stoppen met dergelijk zelfbeschadigend gedrag
• Lichamelijke kwalen en falen als gevolg van inname van gevaarlijke objecten en stoffen, zoals gastro-intestinale problemen
• IJzertekort
• Bloedarmoede

Oorzaken Pica

Het is nog niet bekend wat de exacte achterliggende oorzaak van pica is. Wel hebben deskundigen verschillende factoren geïdentificeerd die samenhangen met de eetstoornis. Zo stellen A. Leung et al. in een studie in Current Pediatric Reviews dat pica veel voorkomt onder kinderen in lagere sociaal-economische klassen, mensen met een verstandelijke handicap en in het geval van emotionele verwaarlozing. Ook is er soms sprake van een psychische stoornis of somatische aandoening.

Pica kan ook lichamelijke oorzaken hebben. Zo komt het vaak voor bij mensen met ijzertekorten, volgens C. Borgna-Pignatti et al. in Expert Review of Hematology mogelijk door een gebrek aan ijzer in bepaalde delen van de hersenen. Er is daarnaast ook brede documentatie van pica onder zwangere vrouwen, waaronder een studie van N. Ogbonnaya et al. in International Journal of Medicine and Health Development, hoewel de oorzaak hiervan nog niet goed begrepen wordt. Mogelijk hangt deze samen met bloedarmoede.

Dit zijn mogelijke oorzaken van pica:

• Een verstandelijke beperking, ontwikkelingsstoornis (autisme) of psychische problemen
• Emotionele verwaarlozing
• Stress of angst
• Ondervoeding, vaak als gevolg van armoede
• IJzertekort
• Bloedarmoede

Gevolgen Pica

Pica kan ernstige lichamelijke gevolgen hebben en mogelijk zelfs tot de dood leiden. De gevolgen van pica zijn vooral afhankelijk van welke niet-eetbare dingen worden ingenomen en wat voor voedsel met beperkte voedingswaarde wordt gegeten. Zo werd al in 1926 in een wetenschappelijke paper door C. Mckhann et al. aangegeven dat pica in veel gevallen de oorzaak is van een (ernstige) loodvergiftiging door het eten van voorwerpen die veel lood bevatten, waaronder verf.

Dit zijn mogelijke gevolgen van pica:

• Vergiftiging als gevolg van inname van bepaalde giftige stoffen, waaronder zware metalen (lood), solanine (mogelijk aanwezig in rauwe aardappelen) en chemische producten
• Gastro-intestinale problemen, waaronder hevige diarree, constipatie en misselijkheid
• Interne bloedingen door het eten van scherpe voorwerpen
• Parasitaire infecties
• Lage hemoglobine waardes bij zwangere vrouwen en mogelijke groei- en ontwikkelingsstoornissen bij pasgeboren baby’s, volgens onder meer F. Khoushabi et al. in Open Journal of Obstetrics and Gynecology
• Psychische problemen, onder meer door schaamte
• Ontwikkeling van andere eetstoornissen, waaronder boulimia nervosa, volgens een veelgeciteerd onderzoek door M. Marchi et al. in Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry

Behandeling pica

Behandeling bij een diagnose pica kan verschillende vormen aannemen. Naast gedragstherapie, monitoring en onderwijs voor familie en naasten, kan ook medicatie (zoals ijzertabletten) gebruikt worden om symptomen en onderliggende oorzaken te bestrijden. Om een geschikte behandeling van pica bij iemand te bepalen, wordt gekeken naar de oorzaak van de eetstoornis, de ernst van de symptomen, de leeftijd van de persoon en of iemand een psychische stoornis of beperkte verstandelijke vermogens heeft.

Verstandelijke beperking

Bij de studie naar en diagnose van pica is er vaak een onevenredige focus op mensen met een verstandelijke beperking of ontwikkelingsstoornis, volgens onder meer W. Kok et al. in Gedragstherapie: Tijdschrift voor Gedragstherapie en Cognitieve Therapie.

Niet-specialistische hulpverleners herkennen pica daarom minder snel als ernstige eetstoornis bij mensen die niet in instituties zijn opgenomen of geen verstandelijke beperkingen hebben. Zo bleek uit een studie in 2004 door L. Lopez et al. dat pica vaak werd onderschat bij een zwangerschap.

Eetstoorniskliniek

Pica is over het algemeen goed te behandelen, hoewel de juiste diagnose en geschikte behandeling vaak specialistische kennis vereist. Behandeling van pica vindt daarom vaak plaats in een eetstoorniskliniek, waar de vereiste condities voor een effectief behandeltraject aanwezig zijn. Bel 020 – 532 0030 voor een telefonisch consult over de beste behandeling in jouw situatie.

Veelgestelde vragen