GABA: Werking, oorzaken van tekort en GABA-supplementen

De neurotransmitter GABA speelt een belangrijke rol in het reguleren van hersensignalen, waardoor het helpt om slaap te bevorderen, angst weg te nemen en de hersenen te beschermen voor overstimulatie. Een tekort aan GABA of het niet goed functioneren van de neurotransmitter kan schadelijk zijn voor de fysieke en geestelijke gezondheid, en volgens een studie uit 2012 in Cancer Therapy zelfs mogelijk kanker veroorzaken. Een dergelijk tekort of slechte functie kan verschillende oorzaken hebben. Op deze pagina wordt uitgelegd wat GABA allemaal doet, de symptomen en oorzaken van een GABA-tekort en hoe GABA-supplementen kunnen helpen.

Wat is GABA?

GABA is een remmende neurotransmitter in de hersenen die de hersenactiviteit helpt reguleren en veel voorkomt in angst- en pijn remmende medicijnen. Neurotransmitters fungeren meestal als doorgeefluik tussen hersencellen, maar GABA (afkorting voor gamma-aminoboterzuur) zorgt er juist voor dat de communicatie tussen hersencellen wordt vertraagd of geblokkeerd. GABA-receptoren in het zenuwstelsel reageren op berichten van GABA om neuro-impulsen te verminderen of remmen, waardoor een kalmerend effect ontstaat. Zo helpt GABA te voorkomen dat het centrale zenuwstelsel op hol slaat door een overvloed aan signalen, volgens D. McCormick in Journal of Neurophysiology.

Hoe werkt GABA?

GABA is bij verschillende processen in het lichaam en de hersenen betrokken. Door het voorkomen van overstimulatie en het in balans brengen van de neurale activiteit, helpt GABA een gezond centraal zenuwstelsel te bevorderen. GABA heeft ook effecten op de stemming, angst en andere neurologische functies. Klinische studies zoals W. Frankle et al. in American Journal of Psychiatry wijzen daarom op een verband tussen een tekort aan GABA of verstoorde GABA-functie en (ernstige) psychische problemen.

GABA heeft onder meer invloed op deze belangrijke processen in het lichaam:

• Angstreductie: GABA werkt samen met andere neurotransmitters om angst en stress te verminderen. Het remt overmatige activiteit in de amygdala, een deel van de hersenen dat betrokken is bij angst en angstreacties.
• Slaapregulatie: de neurotransmitter helpt bij het bevorderen van een ontspannend gevoel en een gezonde slaap. In geval van overactiviteit in de hersenen remt GABA bepaalde signalen en fungeert het zo als een soort natuurlijke rustgever.
• Epilepsie controle: GABA werkt als een natuurlijke anticonvulsieve stof. Het helpt bij het onderdrukken van abnormale elektrische activiteit in de hersenen, waardoor het risico op epileptische aanvallen wordt verminderd.
• Stemming en mentale gezondheid: Wanneer het GABA-niveau in het lichaam uit balans is, kan er sprake zijn van een angststoornis, stemmingsstoornis zoals depressie en slaapstoornis. Een tekort aan GABA kan zo negatief effect hebben op de geestelijke gezondheid.
• Cognitief vermogen: GABA is volgens M. Gibbs et al. in Neuroscience betrokken bij het cognitief vermogen, waaronder het kortetermijngeheugen. Afhankelijk van de hoeveelheid GABA die door de receptoren wordt opgepikt, kan de neurotransmitter deze cognitieve vermogens verbeteren of aantasten.

GABA tekort

Een tekort aan GABA wordt in verband gebracht met verschillende verstoorde hersenfuncties en mogelijk ernstige psychische problemen. Zo zijn er duidelijke aanwijzingen dat schizofrenie-patiënten vaak kampen met een GABA-tekort, volgens R. Radhakrishnan et al. in Neuropsychopharmacology. Andere onderzoeken wijzen ook op de link tussen GABA en zware depressies, zoals een studie uit 2008 in Journal of ECT.

Wat zijn de symptomen van GABA tekort?

Een tekort aan GABA kan zich via verschillende symptomen uiten en mogelijk leiden tot het ontwikkelen van psychische aandoeningen. Doordat de remmende functie van het gamma-aminoboterzuur niet goed werkt en GABA-receptoren te veel hersensignalen doorlaten, schiet de kalmerende en regulerende werking van GABA tekort. Omdat de symptomen ook door andere factoren kunnen ontstaan of worden beïnvloed, kan een GABA-tekort alleen met zekerheid worden vastgesteld na

Mogelijke symptomen van een GABA-tekort zijn:

• Prikkelbaarheid en angst, mogelijke angststoornissen
• Slecht slapen en slapeloosheid
• Neerslachtig, depressief gevoel, mogelijke depressies
• Epileptische aanvallen
• Last van spierkrampen en spasmen
• Ernstige psychische aandoeningen waaronder schizofrenie

Wat zijn de oorzaken van een GABA tekort?

Een tekort aan GABA kan verschillende oorzaken hebben. Omdat er verschillende factoren kunnen bijdragen aan verminderde GABA-activiteit, is het vaak lastig om een specifieke oorzaak aan te wijzen. Paradoxaal genoeg kan een overschot aan GABA op de langere termijn (bijvoorbeeld door GABA-suppletie) ook bijdragen aan een systematisch tekort ervan, volgens onder meer O. Petroff et al. in Neurology.

Mogelijke oorzaken van een tekort aan GABA zijn:

• Genetische aanleg: Genetische factoren kunnen een rol spelen bij het bepalen van de niveaus en de werking van GABA in het lichaam.
• Stress: Langdurige of herhaalde blootstelling aan stress kan de GABA-activiteit beïnvloeden. Stresshormonen zoals cortisol kunnen de GABA-receptorfunctie verstoren en de afgifte van GABA verminderen, volgens S. Penland et al. in European Journal of Pharmacology.
• Middelengebruik (alcohol, drugs en medicatie): Alcohol, drugs en medicatie, waaronder benzodiazepines, werken als zogeheten GABA-agonisten en verhogen zo de GABA-activiteit. Langdurig en overmatig gebruik kan echter leiden tot een verminderde GABA-functie en lagere tolerantie, waardoor een GABA-tekort ontstaat wanneer het middel niet wordt ingenomen.
• Voeding: Een tekort aan voedingsstoffen die betrokken zijn bij de werking van GABA, zoals vitamine B6, kan de GABA-productie beïnvloeden en een tekort veroorzaken.
• Verstoring in hormonen: Verstoringen in hormonen, zoals oestrogeen en progesteron, kunnen de GABA-activiteit beïnvloeden. Dit kan voorkomen tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of menopauze.

GABA Supplementen

Om de belangrijke GABA-functie te ondersteunen, zijn er GABA-supplementen beschikbaar die helpen om de niveaus ervan te verhogen en de werking ervan te stimuleren. Hoewel bepaalde voedingsmiddelen zoals gefermenteerd voedsel volgens D. De Biase et al. in Molecular Microbiology ook GABA bevatten, bieden supplementen met GABA erin een meer regelmatige en consistente manier om de belangrijke neurotransmitter op peil te houden.

Deze GABA supplementen kunnen om uiteenlopende redenen worden ingenomen. Volgens T. Roth in Journal of Clinical Psychiatry kan een supplement dat GABA bevat bijvoorbeeld helpen bij het in slaap vallen en een meer gezonde, vaste slaap bevorderen. Een supplement dat GABA verhoogt, kan ook helpen bij de stemming en de geestelijke gezondheid ondersteunen.

Hoe snel werkt GABA supplement?

De aanbevolen tijd voor inname en juiste dosering van een GABA-supplement is afhankelijk van het doel waarvoor het wordt ingenomen. Een GABA-supplement voor het bevorderen van slaap kan het beste 30 minuten tot één uur voor het slapengaan worden ingenomen. Een dosering kan variëren van 200 tot 750 mg GABA, afhankelijk van de tolerantie en persoonlijke factoren. Wanneer een GABA-supplement voor een verbeterde stemming en de geestelijke gezondheid wordt ingenomen, dient het meestal twee à drie keer per dag te worden geslikt. De aanbevolen dosering varieert, maar mag dagelijks niet de 3000 mg GABA overschrijden.

Wat zijn de voordelen van GABA supplementen?

GABA-supplementen kunnen verschillende voordelen hebben voor de slaap, stemming en geestelijke gezondheid. Zo kan de inname van een GABA-supplement volgens J. Gazulla et al. in European Neurology helpen bij de behandeling van aandoeningen die zijn gelinkt aan het cerebellum (het gedeelte in de hersenen dat onder meer angstreacties reguleert).

Mogelijke voordelen van GABA supplementen zijn:

• Verbeteren van stemming
• Angstremmend effect
• Wegnemen van stress
• Verbeteren van slaap
• Verlichten van pijn
• Bloeddruk verlagen
• Verbranden van vet

Wat zijn de bijwerkingen van GABA?

Iemand die GABA supplementen gebruikt, kan last krijgen van verschillende bijwerkingen. Een studie in de jaren ’80 door R. Hoehn-Saric in Psychopharmacology wees al op het risico van overstimulatie door GABA-suppletie, waardoor de werking van de hersenen verstoord raakt doordat de normale hoeveelheid GABA in het lichaam overschreden wordt. Recenter onderzoek suggereert ook andere mogelijke bijwerkingen van synthetische GABA supplementen, waaronder het risico op verslaving volgens E. Jouney in Current Psychiatry Reports.

Mogelijke bijwerkingen van GABA zijn:

• Misselijkheid
• Hoofdpijn en duizeligheid
• Verstoord slaapritme of chronische slaperigheid
• Verzwakte spieren
• Risico op verslaving

GABA en Antidepressiva

GABA draagt bij aan het effect van antidepressiva, doordat deze medicijnen vaak interactie hebben met GABA-receptoren. Antidepressiva die GABA activeren, zoals benzodiazepines, helpen bij de behandeling van depressie door de werking van GABA te optimaliseren, waardoor volgens B. Karolewicz et al. in International Journal of Neuropharmacology GABA-tekorten in het lichaam ook kunnen verdwijnen. Neurotransmitters zoals serotonine en dopamine worden hierdoor weer beter gereguleerd, waardoor negatieve gevoelens kunnen verminderen.

Er wordt nog veel onderzoek verricht naar de interactie tussen GABA en de werking van antidepressiva, en hoe GABA zelf als antidepressant kan worden gebruikt. Volgens persoonlijke ervaringen van gebruikers kan gebruik van GABA samen met antidepressiva aanvullende voordelen bieden, boven op de effecten van de antidepressiva die ze al innemen. Zo zou GABA hen helpen om beter te ontspannen, de slaap te verbeteren en angstsymptomen te verminderen. Sommige gebruikers stellen echter geen verbetering in hun symptomen te zien, of zelfs bijwerkingen te ondervinden zoals slaperigheid en duizeligheid.

Conclusie

Het belang van GABA voor het centrale zenuwstelsel en goed functioneren van verschillende lichamelijke en mentale functies is in de loop der jaren steeds duidelijker geworden. Niet alleen de positieve effecten van GABA krijgen steeds meer aandacht, maar ook de invloed die een tekort aan de neurotransmitter kan hebben op het menselijk lichaam. De toenemende populariteit van GABA supplementen en met GABA aangevulde voedingsmiddelen is dan ook logisch te noemen, volgens J. Grewal in European Journal of Molecular & Clinical Medicine.

Iemand die extra GABA wil innemen, dient er echter wel bij stil te staan dat deze externe bronnen van GABA bijwerkingen kunnen hebben. In plaats van de beoogde kalmerende effecten en een goede nachtrust, kan inname van supplementen juist zorgen voor meer slapeloosheid, stress en hoofdpijn. Ook is er volgens P. Hepsomali et al. in Frontiers of Neuroscience nog geen overtuigend wetenschappelijk bewijs dat externe inname van GABA grote voordelen voor de gezondheid heeft wanneer er geen sprake is van een tekort aan de neurotransmitter.

Veelgestelde vragen over GABA