Gameverslaving

Gameverslaving: Symptomen, gevolgen en behandeling

Gamen is volgens onder meer cijfers van het Mulier Instituut en het Nederlands Jeugdinstituut een populaire vorm van vrijetijdsbesteding voor miljoenen Nederlanders. Waar de meeste gamers het slechts als een leuke hobby zien, geldt voor een klein (maar fors groeiend) percentage gamers dat gamen een ernstige negatieve invloed heeft op hun echte leven. Deze problematische gamers verliezen de controle over hun gamegedrag en kunnen een gameverslaving ontwikkelen, met serieuze gevolgen voor hun gezondheid en omgeving.

Op deze pagina wordt uitgelegd wat een gameverslaving is en hoe je een verslaving kunt herkennen. Ook worden de mogelijke gevolgen van een gameverslaving besproken en hoe de behandeling ervan eruit kan zien.


Wat is gameverslaving?

Bij een gameverslaving verliest iemand de controle over zijn speelgedrag, waardoor iemand voortdurend blijft gamen ondanks de negatieve gevolgen voor zijn gezondheid, functioneren en de impact op de omgeving. Problematisch gamen werd lange tijd ‘slechts’ als een stoornis in de impulsbeheersing gezien. Dankzij onder meer een invloedrijke studie door D. Kuss et al. in Journal of Behavioral Addictions wordt tegenwoordig echter geaccepteerd dat dergelijk gedrag als een verslaving moet worden beschouwd, met bijbehorende erkenning van de potentieel ernstige gevolgen (waaronder voor de gezondheid) en ruimte voor behandeling.

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

bel 020 - 532 0030
Ma-Vrij van 07:00 - 22:00

Wat zijn de oorzaken van een gameverslaving?

Iemand kan om verschillende redenen buitensporig veel gamen en de controle verliezen over zijn gamegedrag. Een gameverslaving gaat vaak gepaard met een negatief zelfbeeld en depressieve gevoelens. Volgens J. Oggins et al. in International Journal of Mental Health and Addiction stellen veel mensen met een gameverslaving onder andere dat ze zoveel gamen om problemen te ontvluchten. De virtuele wereld in games biedt zo een uitweg waarin gamers zich vervolgens in kunnen verliezen.

Dit zijn mogelijke oorzaken van een gameverslaving:

  • Escapisme van negatieve gevoelens en de ‘buitenwereld’, vooral na traumatische of heftige gebeurtenissen (zoals een scheiding van ouders)
  • Dopamine-reacties in het lichaam, volgens A. Weinstein in The American Journal of Drug and Alcohol Abuse moeten gamers na verloop van tijd meer gaan gamen om dezelfde dopamine stimuli te ontvangen
  • Eenzaamheid, (online) gamen maakt het mogelijk om meer grip te hebben op sociale contacten
  • Ontwikkelingsstoornis, mensen met autisme of een andere ontwikkelingsstoornis lopen meer risico om een gameverslaving te ontwikkelen volgens een studie door M. Mazurek et al. in Pediatrics

Wat zijn de symptomen van een gameverslaving?

Een gameverslaving uit zich in verschillende symptomen, zoals weinig slapen en nachten doorhalen om zo veel mogelijk te kunnen gamen. Wanneer iemand verslaafd aan gamen is, is er ook meestal sprake van verwaarlozing van sociale contacten met familie en vrienden. Een gameverslaving kan ook worden herkend aan het ontlenen van iemands eigen identiteit aan dat van een spelkarakter in een game, volgens Z. J. Zhong et al. in een studie uit 2013.

Dit zijn mogelijke symptomen van een gameverslaving:

  • Voortdurend aan het gamen of aan het nadenken over een game
  • Slecht nachtrust door regelmatig in de nacht te blijven gamen
  • Niet in staat zijn om minder te gamen, zelfs wanneer iemand liever zou willen stoppen
  • Fysieke en sociale verwaarlozing door excessief gamen, zoals gebrek aan persoonlijke verzorging, het overslaan van maaltijden en verwaarlozen van fysieke vrienden
  • Problemen op werk, school of thuis
  • Liegen over het daadwerkelijk aantal uren dat iemand gamet

Wat zijn de gevolgen van een gameverslaving?

Een gameverslaving heeft verschillende gevolgen voor iemands gezondheid en relaties. Volgens L. Stockdale et al. in Journal of Affective Disorders beïnvloedt een gameverslaving de emotionele, fysieke, mentale en sociale gezondheid. Het kan tot mentale en lichamelijke klachten leiden en zorgen voor sociale uitsluiting. De hersens van veel gamers functioneren ook minder goed, volgens een studie door S. M. Kim et al. in Journal of Behavioral Addictions, met onder meer gevolgen voor de hippocampus.

Dit zijn mogelijke gevolgen van een gameverslaving:

  • (Chronische) pijn aan spieren en gewrichten zoals de pols
  • Slaapstoornis
  • Neuropathie (schade aan zenuwen), vaak in de handen
  • Obesitas als gevolg van veelvuldig stilzitten en weinig tot geen lichamelijke beweging
  • Bloedproppen
  • Regelmatige hoofdpijn en migraines
  • Ontwikkelen van depressies en angststoornissen
  • Sociale eenzaamheid
  • Geheugen- en concentratieproblemen
  • Moeite om emoties te reguleren

Hoeveel gameverslaafden telt Nederland?

Het precieze aantal gameverslaafden in Nederland is niet bekend, omdat hier nog onvoldoende onderzoek naar is gedaan. In studies naar gamers in Nederland wordt wel gekeken naar het aantal ‘problematische gamers’, die meestal meerdere symptomen van een gameverslaving vertonen. Dergelijke studies kijken vrijwel uitsluitend naar het gamegedrag onder jongeren en adolescenten, waardoor er geen betrouwbare cijfers bestaan over het aantal volwassen gameverslaafden.

Zoek hulp bij een gameverslaving bij een afkickkliniek

Volgens het meest recente Nederlandse Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) onderzoek uit 2022 zijn zo’n 3 procent van alle scholieren op de basis- en middelbare school problematische gamers. Het aantal problematische gamers nam in de afgelopen jaren bovendien fors toe, blijkt uit de HBSC-studies. Zo verdubbelde het aantal problematische gamers onder basisschoolleerlingen in slechts vijf jaar tijd, van 1,8% naar 3,2%, en nam ook het percentage problematische gamers op de middelbare school fors toe, van 2,5% naar 3,4%.


Hoe wordt een gameverslaving behandeld?

Behandeling van een gameverslaving begint bij de erkenning dat er sprake is van een probleem. Door compulsief gamegedrag is iemand niet in staat om te stoppen met gamen, met gevolgen voor de eigen gezondheid en een negatieve doorwerking op de omgeving. Na interventie door vrienden of familie kan iemand het belang leren inzien van het inschakelen van professionele hulp. Meestal vindt hiervoor eerst een consult bij een huisarts plaats, die vervolgens zal doorverwijzen naar een psycholoog of gespecialiseerde kliniek.

Verslavingskliniek

Het behandelplan bij een gameverslaving ziet er vaak hetzelfde uit als bij andere gedragsverslavingen, zoals gokverslavingen. Een behandeling zal vooral tijd besteden aan cognitieve gedragstherapie, waarbij iemand leert in te zien hoe bepaald gedrag destructief is en aanleert om op een meer gezonde wijze te gamen (of de neiging om te gamen opzij te zetten).

Meestal wordt ook de nabije omgeving betrokken bij een behandeling, om relaties te herstellen en te verbeteren. Volgens een studie uit 2018 door L. Wichstrøm et al. bestaat er daarnaast de mogelijkheid dat iemand ontwenningsverschijnselen vertoont, waar tijdens een behandeling aandacht aan kan worden gegeven.

De precieze invulling van een behandeling is onder meer afhankelijk van de ernst van de verslaving, de getoonde symptomen en de leeftijd van de patiënt. Bel 020 – 532 0030 voor een telefonisch consult over een behandelplan dat aan kan sluiten bij jouw situatie.


Veelgestelde vragen

Hoeveel uur gamen is normaal?

De leeftijd speelt een belangrijke rol bij de vraag hoeveel uur het normaal is om te gamen. Langer dan drie uur gamen wordt normaal gesproken als niet normaal beschouwd, maar voor jonge kinderen onder de 10 jaar oud geldt bijvoorbeeld een richtlijn van maximaal 1 à 1,5 uur gamen per dag.

Waarom is gamen zo verslavend?

Gamen werkt onder meer verslavend door de wijze waarop games structureel iemand belonen voor een kleine of grotere prestatie. Een potje gamen kan daardoor al snel omslaan in een lange gamesessie, omdat iemand voortdurend positieve stimuli ontvangt in de hersengebieden die stoffen als dopamine en serotonine aanmaken.

Ben ik gameverslaafd?

Wanneer je geen controle hebt over je gamegedrag en het gamen invloed heeft op je functioneren, is er sprake van problematisch gamen en ben je mogelijk gameverslaafd. Een deskundige kan vaststellen of er daadwerkelijk sprake is van een verslaving.

Wat kan ik doen tegen een gameverslaving?

Een gameverslaving vereist, net zoals andere gedragsverslavingen, meestal professionele hulpverlening. Dit kan in de vorm van een psycholoog zijn of een behandeltraject bij een gespecialiseerde verslavingskliniek.

5 reacties
  • Nancy
    27 juni 2018 11:58
    01

    Ik heb een zoon van 10 jaar en speelt sinds een tijd Fortnite games. Hij is hoogsensitief dus erg gevoelig voor de wereld om hem heen. Hij mag 2 x per week 1,5 uur gamen, in mijn ogen is dat niet veel. Alhoewel als hij bij vriendjes speelt, merk ik dat hij vaak daar ook gamed, dit heb ik hem dus ook verboden. Hij kijkt ook naar Youtube filmpjes waar ze Fortnite in spelen.
    Alles draait om het spel, hij praat over niets anders. Alleen de dagen waarop hij mag spelen zijn leuk voor hem. De interesse beperkt zich bij alleen nog tot het gamen. De laatste tijd is hij erg brutaal, agressief, en maakt ruzie, dit gaat nagenoeg altijd over het niet mogen gamen. Ik maak mij best zorgen, hij is nog zo jong. Ik probeer hem zo veel als mogelijk af te leiden, hij zit op voetbal en laat hem buiten spelen, spelletjes doen, maar echt plezier heeft hij daar niet mee. Ik heb meerdere ouders gesproken over gamen en voornamelijk over Fortnite en vertellen herkenbare verhalen over de problemen zoals, geen interesse in andere, niet willen stoppen met gamen als het tijd is.
    Zijn mijn zorgen terecht of is dit een fase? Trigger ik hem meer als ik het verbied?

    • Jeroen
      14 december 2018 18:31
      02

      Mevrouw ik vindt dat u helemaal gelijk heeft. Ik heb zoon van 13 jaar en houdt ook niet op. Ik maak ernstige zorgen. Hij scheldt en wordt agressief en maakt veel ruzie.

    • Ryan
      14 januari 2020 00:31
      03

      Ja, u heeft gelijk. Ik ben 15 jaar en ben nog altijd gameverslaafd. Ik zou hier graag vanaf willen. Kan iemand mij hier bij helpen? Al dat agressieve gedrag heb ik ook gehad. Daar ben ik gelukkig over heen. Over het stoppen op bepaalde tijden is ook heel moeilijk voor mij en het speelt ook mee in de familie. De familie lijdt ook onder mijn gedrag. Ik stel keer op keer mijn moeder teleur met het gamen op tijden waarop het niet mag.

  • Rosan
    5 juli 2018 06:52
    04

    Ok. Herken het probleem. Mijn zoon is 14 en niet te stoppen met gamen en inderdaad o.a. fortnite.
    Als hij achter de controller kruipt veranderd hij van persoonlijkheid. Brutaal, agressief en respectloos naar alles wat om hem heen gebeurt. Maar vooral ook naar mij en zijn broer.

    Hij wil maar 1 ding en dat is gamen, livestreamen. Verder is niks leuk. Alles is saai en iedereen is irritant. Omdat ik als alleenstaande moeder veel moet werken heb ik helaas weinig controle op het aantal uren die hij gamed. Maar verbied ik het of wil ik dat hij op tijd stopt, dan wordt hij ronduit agressief en brutaal. Ik ben ten einde raad.

    • Radeloos
      1 oktober 2018 20:11
      05

      Ook ik maak me grote zorgen over de gamewereld. Helaas lees ik maar weinig terug over de zorgen die de ouders ervan hebben. Wel valt er genoeg te vinden over alcohol en drugs. Maar gameverslavingen? Het is een taboe. Lijkt het wel. Ik maak me grote, grote zorgen over mijn kinderen, jongvolwassen. Ze beseffen niet wat het met hun doet. Ik probeer handvatten en tips te krijgen. Zit in een hele erge situatie door dit gebeuren. Zorg en waak voor de kinderen, zodat het niet extreem wordt. Sterkte ermee.

Laat een antwoord achter aan Nancy Klik hier om te annuleren

bel Bel ons voor advies