Alcohol en kanker: Cijfers, risicofactoren en hulp

Alcohol en kanker: een verband dat niet te negeren valt

Het lijkt misschien onschuldig, dat glaasje wijn bij het eten of die biertjes op een gezellige avond. Maar wist je dat zelfs kleine hoeveelheden alcohol je risico op kanker kunnen verhogen? Jaarlijks krijgen wereldwijd zo’n 750.000 mensen kanker door alcoholgebruik, waarvan ongeveer 4.000 in Nederland. Deze cijfers, afkomstig van het International Agency for Research on Cancer (IARC), tonen aan hoe groot de impact van alcohol op onze gezondheid kan zijn. In dit artikel duiken we dieper in de relatie tussen alcohol en kanker, en laten we zien waarom het zo belangrijk is om bewust om te gaan met alcoholconsumptie. Of je nu zelf drinkt of je zorgen maakt om een naaste, deze informatie kan levens veranderen. Laten we samen ontdekken hoe we de risico’s kunnen beperken en stappen kunnen zetten naar een gezondere toekomst.

Wat is kanker?

Kanker is een ziekte van de cellen waarbij een groep cellen zich blijft delen. In een gezond lichaam delen cellen zich alleen wanneer dit nodig is. Kankercellen stoppen echter niet met delen en groeien zo uit naar omliggend weefsel. Ook kunnen ze zich verspreiden naar andere delen van het lichaam en hier schade aanrichten. Er zijn meer dan 200 soorten kanker bekend, volgens het Integraal Kankercentrum Nederland. Deze verschillen in hun locatie, precieze schade die ze aanrichten en mogelijke oorzaken.

Hoe ontstaat kanker?

Kanker ontstaat door afwijkingen en beschadigingen in je DNA. Deze worden veroorzaakt door genmutaties. Genmutaties kunnen ontstaan doordat ze zijn geërfd of zijn het gevolg van omgevingsinvloeden. Omgevingsinvloeden betekent in veel gevallen blootstelling aan kankerverwekkende stoffen, ook wel carcinogenen genoemd. Dit kunnen stoffen zijn in de rook van sigaretten of asbest. Kankerverwekkende stoffen komen echter ook vrij bij de consumptie van alcohol.

Hoe veroorzaakt alcohol kanker?

Alcohol veroorzaakt kanker op meerdere manieren. Alcohol en kanker hebben allereerst een direct verband met elkaar, volgens een studie uit 2007 in Nature Reviews Cancer. De stof in alcohol zelf, ethanol, is namelijk kankerverwekkend. Ook het afbraakproduct van alcohol dat in je lichaam vrijkomt, aceetaldehyde, kan kanker veroorzaken.

Alcohol verhoogt daarnaast op verschillende manieren indirect het risico op kanker:

• Hormoonspiegel: Veel alcohol drinken beïnvloedt hormoonspiegels die betrokken zijn bij de groei en deling van cellen. Het gevaar op fouten bij de celdeling neemt zo toe wanneer je voortdurend alcohol drinkt.
• Ondervoeding: Overmatig alcoholgebruik kan er ook voor zorgen dat belangrijke vitamines, waaronder vitamine B, onvoldoende worden opgenomen in het lichaam. Deze vitamines zijn noodzakelijk voor het herstel en de gezondheid van cellen. Door ondervoeding neemt het risico op kanker en andere vormen van schade aan de cellen toe.
• Schade aan weefsel: Chronisch alcohol drinken zorgt ervoor dat weefsel in je mond, keel en slokdarm geïrriteerd en beschadigd raakt. De cellen in deze lichaamsdelen kunnen hierdoor minder goed functioneren. Dit kan leiden tot kanker.

Lees hier meer over ziektes door alcohol

Verschillende soorten kanker geassocieerd met alcohol

Alcohol wordt gelinkt aan verschillende soorten kanker. Van mondkanker, keelkanker, strottenhoofdkanker, slokdarmkanker, leverkanker, dikke darm en borstkanker is wetenschappelijk bewijs dat je door alcohol deze vormen van kanker kunt krijgen. Wetenschappers onderzoeken daarnaast mogelijke verbanden tussen alcohol en andere vormen van kanker, zoals alvleesklierkanker, huidkanker, longkanker en maagkanker.

De kans op kanker door alcohol is bij de ene soort kanker groter dan bij de andere. In de tabel hieronder vind je per kanker het percentage dat wordt veroorzaakt door alcohol, volgens een studie uit 2021 in het vooraanstaande medische blad The Lancet Oncology. Let op: Deze percentages betekenen niet automatisch dat je bij zwaar drinken een X percentage kans hebt dat je deze kanker krijgt. Ze geven alleen aan hoeveel van de mensen met dit soort kanker door alcohol ziek zijn geworden.

Statistieken kanker in Nederland door alcohol

Alcohol veroorzaakt in Nederland jaarlijks bij duizenden mensen kanker. Op basis van internationale schattingen krijgen jaarlijks meer dan 4.000 mensen in Nederland kanker door alcohol, volgens het International Agency for Research on Cancer (IARC) en het Trimbos instituut. Andere organisaties hanteren andere schattingen. Volgens KWF Kankerbestrijding ontwikkelen jaarlijks ruim 1.100 Nederlanders kanker door alcohol te drinken.

Risicofactoren

Niet iedereen die alcohol drinkt heeft dezelfde kans op kanker. Bij de meeste vormen van kanker neemt de kans toe naarmate je meer alcohol drinkt. De cijfers in veel studies lopen echter uiteen. Het is hierdoor lastig om precies aan te geven met hoeveel procent het risico op kanker toeneemt naarmate mensen meer alcohol drinken. Volgens een studie uit 2018 door het World Cancer Research Fund (WCRF) neemt het risico op darmkanker met ongeveer 15% toe wanneer iemand drie standaardglazen alcohol per dag drinkt. Dit risico stijgt naar 60% wanneer je zes glazen alcohol per dag drinkt.

Het maakt voor het risico op kanker door alcohol niet uit of iemand sterke drank drinkt of een standaardglas wijn of bier, volgens kankerexpert Carlo La Vecchia. Sommige mensen lopen wel meer risico door andere factoren. Zo kun je genetische aanleg hebben voor alcoholgerelateerde kanker. Genmutaties vinden dan eerder plaats bij het drinken van alcoholhoudende dranken. Bepaalde vormen van kanker door alcohol zijn ook ongelijk verdeeld over mannen en vrouwen. Zo lopen mannen meer risico op leverkanker en slokdarmkanker, terwijl borstkanker door alcohol vrijwel alleen bij vrouwen voorkomt. Daarnaast zijn overgewicht en de leeftijd risicofactoren.

Alcohol en roken

Een van de grootste risicofactoren van kanker door alcohol is een rookverslaving. De combinatie van alcohol en roken zorgt namelijk voor extra kankerverwekkende stoffen, waaronder de kankerverwekkende stof aceetaldehyde. Door de oplossende werking van alcohol kunnen de schadelijke stoffen in tabak zich ook makkelijker verspreiden door het lichaam, volgens een Duitse studie uit 2018.

Preventie en vermindering van risico

Geen enkele hoeveelheid alcohol is gezond om kanker te voorkomen, volgens nieuwe richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie uit 2023. Veel Nederlanders weigeren echter om abstinent van alcohol te worden, ondanks de gezondheidsrisico’s van alcohol drinken. Met verantwoordelijk drinken kun je de negatieve invloed van je alcoholgebruik wel beperken. Denk aan het vermijden van binge drinken en het normaliseren van alcoholvrije alternatieven wanneer je uitgaat.

Deze tips helpen om het risico op kanker door alcohol te beperken:

• Drink maximaal één glas alcohol op een dag en vermijd binge drinken
• Probeer alcoholvrije alternatieven uit
• Wissel ‘drinkdagen’ om met alcoholvrije dagen
• Stop met roken
• Voorkom overgewicht en versterk je immuunsysteem door gezond te eten, regelmatig te bewegen en voldoende te slapen

Stoppen met alcohol

Stoppen met alcohol is de enige manier om het risico op kanker krijgen door alcohol te voorkomen. Vanwege de verslavende werking van alcohol is het echter lastig voor veel mensen om te stoppen met drinken. Mensen die overmatig drinken, krijgen vaak last van ontwenningsverschijnselen wanneer ze proberen te stoppen. Sommige van deze klachten kunnen zelfs levensgevaarlijk zijn.

Vanwege de risico’s bij het stoppen met alcohol is professionele hulp voor veel mensen de beste optie. Je kunt dan onder medische begeleiding veilig en succesvol afkicken. Een detox bij alcoholverslaving vindt idealiter plaats in een speciale kliniek. Na behandeling van de lichamelijke afhankelijkheid volg je dan een traject van therapie en counseling. Hierdoor kun je de onderliggende oorzaken van de verslaving identificeren en val je niet direct terug in je verslaving. Zo helpt cognitieve gedragstherapie om negatieve gedachten te herkennen en veranderen.

Zoek jij hulp om te stoppen met drinken? Bel nu naar 020 – 532 0030 en krijg advies van onze medewerkers over de meest geschikte behandelopties in jouw situatie.