Antabus tegen drinken: Effectiviteit, tips en risico's

Het aversiemiddel Antabus helpt bij pogingen om te stoppen met drinken, maar is op zichzelf niet voldoende voor volledig herstel van alcoholverslaving. Disulfiram, de werkzame stof in Antabus, zorgt dat je lichaam heftig reageert op alcohol. Zelfs kleine hoeveelheden alcohol kun je daardoor niet verdragen. Antabus helpt echter niet met de oorzaken van problematisch alcoholgebruik en de effectiviteit kan op de lange duur afnemen. Op deze pagina vind je uitleg over de werking van Antabus, belangrijke praktische informatie bij gebruik en mogelijke alternatieven voor een behandeling.

Wat is Antabus?

Antabus is een medicijn dat helpt bij het stoppen met drinken. Het zorgt ervoor dat je een heftige lichamelijke reactie krijgt op alcohol. ‘Aversiemiddelen’ zoals Antabus worden ingezet bij de behandeling van alcoholverslaving omdat ze het genot bij drinken wegnemen. Daarnaast raken mensen bang om nog alcohol te drinken, volgens een rapport uit 2018 in Neuropsychopharmacology Reports. Het geneesmiddel Refusal staat ook bekend om deze effecten. Antabus en Refusal zijn merkmedicijnen die namelijk dezelfde werkzame stof bevatten, disulfiram. Er zijn dus geen echte verschillen tussen deze medicatie.

Hoe werkt Antabus?

Antabus werkt door de afbraak van alcohol in het lichaam te verstoren. Een van de afbraakproducten van alcohol in het lichaam is aceetaldehyde. De werkzame stof in Antabus, disulfiram, zorgt ervoor dat deze giftige stof erg langzaam wordt afgebroken in het lichaam. Er ontstaat een ophoping van aceetaldehyde wanneer je dan toch alcohol drinkt na het innemen van Antabus. Hierdoor ervaar je vervelende klachten zoals een rood gezicht, bonzende hoofdpijn en misselijkheid.

Toepassing van Antabus

Antabus wordt al decennialang voorgeschreven bij mensen met alcoholverslaving en problematisch alcoholgebruik. Een arts schrijft meestal pas een recept voor wanneer je meerdere onsuccesvolle pogingen hebt gedaan om zelf te stoppen met drinken, volgens onderzoekers in een studie uit 2016 in Verslaving. Soms zal je arts een proefdronk aanbevelen, zodat je weet welke reacties kunnen ontstaan wanneer je toch gaat drinken.

Antabus wordt in Nederland alleen verkocht als bruistablet van 400 mg en moet worden ingenomen met een kwart glas water. Als begindosering wordt een hoge dosering van 800 mg per dag gedurende 2–3 dagen aanbevolen, volgens de geneesmiddelen informatiedatabank van het Zorginstituut Nederland. Dit helpt bij de heftige afkickverschijnselen van alcoholverslaving die vooral de eerste dagen voorkomen wanneer je stopt. Een normale onderhoudsdosering hierna is 100-200 mg per dag. Je kunt het tablet dan bijvoorbeeld in twee gelijke doses verdelen en tijdens de ochtend en avond innemen.

Wat zijn de bijwerkingen van Antabus?

Antabus leidt bij veel mensen tot milde bijwerkingen zoals vermoeidheid, maagklachten en hoofdpijn. Een flink deel van de gebruikers heeft de eerste 2 weken ook last van een metaalachtige of knoflookachtige nasmaak in de mond. Soms kunnen ernstige bijwerkingen voorkomen, zoals verminderde potentie, schade aan de lever en zenuwpijn (perifere neuritis).

Enkele bijwerkingen van Antabus zijn:

• Vermoeidheid en slaperigheid (van voorbijgaande aard)
• Misselijkheid, braken en andere maag- en darmklachten
• Hoofdpijn en duizeligheid
• Nasmaak van metaal of knoflook
• Huiduitslag
• Leverschade
• Psychotische reacties

Antabus en alcohol

Iemand die alcohol drinkt met Antabus krijgt te maken met een heftige lichamelijke reactie. De alcohol wordt vanwege Antabus namelijk niet meer normaal verwerkt. Zo hoopt het giftige aceetaldehyde, een afbraakproduct van alcohol, zich op in je lichaam. Dit zorgt voor nare verschijnselen die soms zelfs erg gevaarlijk zijn. Door Antabus (en door Refusal) heen drinken kan bij gebruikers in kleine hoeveelheden al vervelende klachten opleveren. In grote hoeveelheden zijn sommige mensen zelfs in shock geraakt, volgens een studie uit 2020 in Clinical Toxicology. Deze reacties houden meestal minstens 30 minuten aan en kunnen soms uren duren.

Mogelijke reacties bij alcohol drinken na Antabus en Refusal zijn:

• Rood gezicht en warm gevoel in je hoofd
• Hartkloppingen en daling van je bloeddruk
• Intense hoofdpijn
• Benauwdheid en zweten
• Misselijkheid en braken
• Duizeligheid
• Pijn op de borst

Effectiviteit van Antabus

Antabus is een relatief effectief medicijn dat drinken vermindert op de korte termijn. Het is wel belangrijk dat je ook beschikt over een sterke motivatie om abstinent van alcohol te blijven, omdat Antabus niet het verlangen naar alcohol wegneemt. Uit Duits onderzoek in Clinical Neuropharmacology naar de werking van Antabus en Refusal blijkt verder dat de effecten van de medicijnen op de lange termijn kunnen afnemen. Hoewel een hoge dosering en medische monitoring kan helpen voor een langdurige behandeling, is Antabus vooral effectief wanneer het als hulpmiddel wordt gebruikt in aanvulling op intensieve psychotherapie.

Alternatieven voor Antabus

Er zijn veel medicijnen beschikbaar tegen alcoholverslaving. Het bekende ontwenningsmedicijn naltrexon zorgt voor verminderde zin naar alcohol en leidt ertoe dat drinken minder prettige effecten geeft. Ook acamprosaat zorgt ervoor dat het verlangen naar alcohol afneemt. In het buitenland wordt de spierverslapper baclofen daarnaast vaak gebruikt tegen alcoholverslaving. In Nederland is dit medicijn echter nog niet goedgekeurd voor behandeling van verslaving.

Er zijn ook veel niet-medicamenteuze behandelingen voor alcoholverslaving. Psychotherapie zoals cognitieve gedragstherapie en groepstherapie helpen om de oorzaken van een verslaving beter te begrijpen en verslavingsgedrag te veranderen. Ook kun je deelnemen aan zelfhulpgroepen zoals Alcoholics Anonymous (AA), waar je ervaringen met lotgenoten uitwisselt.

Zoek jij hulp voor verslaving? Onze ervaren medewerkers geven persoonlijk advies over de meest geschikte behandelopties in jouw situatie. Bel vandaag nog naar 020 – 532 0030.

Ervaringen met Antabus

Voormalige en huidige gebruikers hebben uiteenlopende ervaringen met Antabus. Sommigen vinden het fijn om Antabus als stok achter de deur te hebben voor extra motivatie bij het stoppen met drinken. Anderen geven aan dat ze last hebben van de angst om per ongeluk een kleine hoeveelheid alcohol binnen te krijgen. Het gebruik van het geneesmiddel kan zo ook zorgen voor beperkingen in je sociale leven. Veel gebruikers onderstrepen ook dat ze uiteindelijk niet door Antabus maar mét Antabus en therapie de verslaving effectief kunnen aanpakken.

Enkele tips van ervaringsdeskundigen over Antabus zijn:

• Inname ’s ochtends is het makkelijkst volgens veel gebruikers. Het verlangen naar alcohol is dan vaak minder sterk dan in de avond.
• Overleg altijd met je arts over het aanpassen van de dosering, omdat vervelende bijwerkingen zich al snel kunnen ontwikkelen.
• Pas op met eten, in veel desserts kan een beetje alcohol zitten dat al voldoende is voor het veroorzaken van heftige reacties.

Voorzorgsmaatregelen en waarschuwingen

Het gebruik van Antabus is relatief veilig maar kan bij sommige aandoeningen wel erg gevaarlijk zijn, volgens een studie uit 2024 in Journal of Addiction Medicine. Mensen met leverschade of leverziekten mogen geen Antabus en Refusal gebruiken omdat de werkzame stof disulfiram schadelijk is voor de lever. Ook bij mensen met een geschiedenis van psychose en bepaalde hartproblemen wordt het gebruik van Antabus afgeraden.

Antabus kan ook wisselwerkingen hebben met andere medicijnen. Wanneer je last hebt van epileptische aanvallen en hiervoor anti-epileptica slikt, kunnen deze middelen de werking van Antabus versterken. Sommige bloedverdunners en antibiotica, zoals acenocoumarol en metronidazol, kunnen in combinatie met Antabus ernstige bijwerkingen veroorzaken zoals interne bloedingen. Bespreek altijd met een arts welke medicatie je al gebruikt om het risico op interacties uit te sluiten.

Antabus in behandeltrajecten

Antabus wordt meestal ingezet als hulpmiddel in de behandeling van alcoholverslaving. Experts raden af om alleen Antabus te gebruiken om alcoholmisbruik te voorkomen, zoals een groep Italiaanse verslavingsonderzoekers in een studie in European Neuropsychopharmacology. Hoewel je van Antabus minder gaat drinken, neemt het middel niet het verlangen weg bij gebruikers. Je moet bovendien therapietrouw zijn voor de effecten van het middel. Dit betekent dat gebruikers zelf verantwoordelijk zijn voor inname van Antabus.

Antabus werkt daarom vooral in combinatie met therapie en counseling. De onderliggende oorzaken van het drinken worden dan behandeld terwijl je Antabus gebruikt om je te helpen bij een mogelijke terugval. Door therapie en counseling ontwikkel je bovendien meer motivatie om het stoppen met drinken vol te houden, bijvoorbeeld door motiverende gespreksvoering. Deze intrinsieke motivatie heb je nodig om Antabus trouw te blijven gebruiken.

Praktische aspecten

De werkingsduur van Antabus is afhankelijk van de ingenomen dosering. Een heel tablet (400 mg) kan een paar dagen lang effectief zijn. Gebruikers kunnen echter nog tot 14 dagen na inname last krijgen van reacties op alcohol.

Antabus is in Nederlandse apotheken alleen beschikbaar als 400 mg bruistablet. Wel kan een afkickkliniek of polikliniek beschikken over vloeibare Antabus. Het middel wordt dan direct in het lichaam geïnjecteerd. Een injectie heeft als voordeel dat de werkingsduur langer is en er directe controle is van een gezondheidsprofessional dat het medicijn wordt gebruikt. Het nadeel van een injectie ten opzichte van tabletten is dat het lastig in gebruik is en niet thuis kan worden ingenomen.

Veelgestelde vragen over Antabus