Naltrexon: Werking, Gebruik en Risico's

Het ontwenningsmiddel naltrexon helpt bij alcoholmisbruik en een verslaving aan opiaten zoals heroïne, maar wordt ook steeds vaker ingezet voor andere aandoeningen. Voor optimale behandelresultaten bij een verslaving wordt aangeraden om naltrexon te combineren met aanvullende behandelingen zoals cognitieve gedragstherapie. Het medicijn is namelijk geen wondermiddel en kan niet altijd voorkomen dat iemand een drug volledig links laat liggen. Op deze pagina vind je uitleg over de werking, risico’s en mogelijke toepassingen van naltrexon. Ook delen we informatie over veilig gebruik en ervaringen van gebruikers.

Wat is naltrexon?

Naltrexon is een medicijn dat vooral wordt gebruikt bij een verslaving aan opioïden en alcohol. Het is een opiaatantagonist, wat betekent dat Naltrexon de effecten van opioïde drugs blokkeert. Door een behandeling met naltrexon voel je daarom minder cravings om deze middelen te gebruiken. Ook ervaar je minder prettige effecten na het gebruik van deze drugs, zoals een intense euforie. Naltrexon ondersteunt zo bij de ontwenning en helpt om terugval te voorkomen. Je kunt het medicijn innemen als tablet of door een arts laten toedienen per injectie.

Naltrexon werd al in de jaren ’60 ontwikkeld, maar kwam pas in 1984 voor het eerst op de markt als medicijn. In eerste instantie werd naltrexon vooral gebruikt bij het behandelen van heroïneverslaving. Hierna vonden wetenschappers ook andere toepassingen voor naltrexon, waaronder voor alcoholverslaving. De afgelopen jaren wordt ook onderzoek gedaan naar het gebruik van naltrexon voor gokverslaving en bij mensen met obesitas door eetverslaving. In Nederland is het medicijn voor deze aandoeningen nog niet officieel goedgekeurd door de Commissie Farmaceutische Hulp.

Naltrexon en andere verslavingsbehandelingen

Naltrexon is meestal onderdeel van een bredere verslavingsbehandeling, volgens Nederlandse verslavingsonderzoekers in European Neuropsychopharmacology. De effecten van naltrexon zijn namelijk beperkt. De meeste mensen met verslavingsproblemen kunnen niet volledig afkicken door het gebruik van naltrexon, maar hebben aanvullende behandeling nodig zoals psychotherapie. Sommige medicijnen met een vergelijkbare werking als naltrexon, zoals methadon en buprenorfine, hebben sterkere effecten. Het nadeel van deze medicatie is echter dat je er afhankelijk van kunt worden. Naltrexon heeft van zichzelf geen verslavende werking.

Hoe werkt naltrexon?

Naltrexon werkt door de opioïde receptoren in de hersenen te blokkeren voor nieuwe signalen. De stof bindt zich aan deze receptoren en zorgt ervoor dat ze niet meer reageren op drugs als heroïne en alcohol. Hierdoor ervaren mensen minder drang naar het gebruik en zorgt het innemen van deze middelen voor minder beloning. Het medicijn helpt zo bij het afkicken van een verslaving en verkleint de kans op terugval.

Naltrexon wordt soms gecombineerd met bupropion, een medicijn dat oorspronkelijk werd ontwikkeld voor de behandeling van depressie en nicotineverslaving. Deze combinatie, die onder de merknaam Mysimba bekend staat, wordt vooral gebruikt voor gewichtsverlies bij obesitas. Wetenschappers begrijpen nog niet precies hoe de combinatie werkt, volgens een studie uit 2020 in British Journal of Clinical Pharmacology. Wel is bekend dat het zorgt voor een verminderde eetlust en verminderde drang naar belonende stoffen. De combinatie van naltrexon en bupropion remt namelijk de voedselopname en zorgt dat neurotransmitters zoals noradrenaline en dopamine minder snel worden opgenomen.

Toepassingen van naltrexon

Naltrexon wordt vooral gebruikt voor de behandeling van een verslaving aan alcohol en opiaten. Ook heeft het bewezen effecten bij eetstoornissen, met name eetverslaving en eetbuistoornis.

Bekende toepassingen van naltrexon zijn:

• Behandeling van alcoholverslaving
• Behandeling van opioïdverslaving
• Off-label gebruik voor gokverslaving en eetstoornissen
• Low-Dose Naltrexon

Naltrexon en alcoholverslaving

Naltrexon blokkeert de belonende effecten van alcohol. Onderzoek heeft aangetoond dat naltrexon effectief is bij de behandeling van alcoholverslaving, zoals een belangrijke studie uit 2004 in Addiction. Het helpt bij het verminderen van de hoeveelheid alcohol die je drinkt en zorgt dat je minder dagen drinkt. Het is minder effectief om volledig te stoppen met drinken. Naltrexon helpt daarom bij mensen met een ernstige verslaving die niet kunnen of willen stoppen. Abrupt stoppen met drinken kan voor deze groep ook erg riskant zijn vanwege het risico op delirium tremens en andere levensgevaarlijke afkickverschijnselen bij alcoholverslaving.

Naltrexon en opioïdverslaving

Naltrexon wordt zowel gebruikt tijdens de detox als in de onderhoudsfase van de behandeling van opioïdverslaving, volgens Amerikaanse verslavingsonderzoekers in Addiction. Het zorgt dat de euforische effecten van opiaten zoals morfine en fentanyl worden geblokkeerd in de hersenen. Het helpt zo ontwenningsverschijnselen verminderen, beperkt cravings en verkleint de kans op terugval. Naltrexon zorgt bovendien dat het risico op overdosering afneemt.

Andere toepassingen voor Naltrexon

Een behandeling met naltrexon kan ook helpen bij gedragsverslavingen. Zo remt naltrexon de drang om te gokken, volgens een studie uit 2016 in European Addiction Research. Onderzoek naar het gebruik van naltrexon bij gokverslaving is echter nog beperkt. Het gaat dus vooralsnog om ‘off-label gebruik’. Naltrexon wordt ook voorgeschreven bij volwassenen met overgewicht en obesitas, vooral als aanvulling op een dieet en een gecombineerde leefstijlinterventie. Meestal is dit in combinatie met bupropion. Daarnaast kan het medicijn helpen bij eetverslaving en eetstoornissen waar eetbuien een rol spelen.

Low-Dose Naltrexon

Low-Dose Naltrexon (LDN) of lage dosis naltrexon is een speciale toepassing van naltrexon in zeer lage doseringen. Het is een vorm van microdosen, waarbij gebruikers ongeveer een tiende van een normale dosering gebruiken. LDN zou helpen bij chronische pijnen zoals fibromyalgie, multiple sclerose en de ziekte van Crohn. LDN wordt al jarenlang gepromoot door sommige zorgverleners. Veel artsen houden echter een slag om de arm omdat overtuigend wetenschappelijk onderzoek over de effectiviteit nog ontbreekt, volgens neurowetenschapper Jarred Younger in Clinical Rheumatology.

Wat zijn de bijwerkingen van naltrexon?

De bijwerkingen van naltrexon zijn vooral misselijkheid, hoofdpijn en duizeligheid. Veel gebruikers krijgen ook last van slaapproblemen (zowel slapeloosheid als slaperigheid) en vermoeidheid tijdens de dag. Naltrexon kan ook ernstige bijwerkingen veroorzaken zoals epileptische aanvallen en serotoninesyndroom. Het risico op dergelijke bijwerkingen neemt toe wanneer je naltrexon combineert met sommige medicatie. Het is daarom belangrijk dat je altijd je arts volledig informeert over alle medicijnen die je gebruikt. Naltrexon zorgt verder niet voor langdurige bijwerkingen. Het leidt bovendien niet tot gewenning en is geen verslavend middel, volgens een studie uit 2016 in CNS Drugs.

Mogelijke bijwerkingen van naltrexon zijn:

• Misselijkheid, braken en droge mond
• Hoofdpijn
• Duizeligheid
• Slaapproblemen en vermoeidheid
• Veranderingen in eetlust
• Spierpijn en koude rillingen
• Angst

Wat zijn de risico’s van naltrexon?

De risico’s van naltrexon zijn vooral het gebruik van het medicijn bij bepaalde contra-indicaties, waardoor ernstige bijwerkingen optreden. Zo mag je naltrexon niet gebruiken bij ernstige leverproblemen en een verminderde nierfunctie. Het medicijn is ook gecontra-indiceerd voor het gebruik van opioïden (waaronder opioïde geneesmiddelen zoals methadon), omdat dit binnen 5 minuten mogelijk tot heftige ontwenningsverschijnselen leidt die 48 uur kunnen aanhouden. Verder kan naltrexon tot gevaarlijke interacties leiden met medicijnen zoals benzodiazepinen en andere anxiolytica.

Er is onvoldoende onderzoek gedaan naar het gebruik van naltrexon tijdens de zwangerschap en of het medicijn via de moedermelk wordt uitgescheiden. Gebruik van naltrexon tijdens de zwangerschap en het geven van borstvoeding tijdens een behandeling worden daarom afgeraden, volgens een studie uit 2018 in Obstetrics & Gynecology.

Verhoogde dosis en risico op overdosering

Een overdosering naltrexon is mogelijk. Sommige gebruikers proberen bijvoorbeeld een vergeten dosis in te halen door de volgende dag een dubbele dosis in te nemen. Dit is niet veilig. Zo kun je last krijgen van een verhoogde bloeddruk, een onregelmatige hartslag en ernstige verwardheid. Verhoog ook niet op eigen initiatief de dosis wanneer je weinig effect merkt van naltrexon. Je hebt dan kans op meer ernstige bijwerkingen. Overleg in plaats daarvan met je arts over een alternatieve medicamenteuze behandeling wanneer je ontevreden bent over de effecten.

Ervaringen met naltrexon

Ervaringen van patiënten met naltrexon voor alcoholverslaving zijn redelijk positief, hoewel niet alle gebruikers tevreden zijn. Naltrexon verhindert overmatig alcoholgebruik maar is op zichzelf vaak niet voldoende om volledig te stoppen met alcoholmisbruik. Het vergeten van je dagelijkse dosis kan bovendien al meteen zorgen dat de behoefte aan alcohol weer toeneemt. Sommige gebruikers zeggen dat ze het echter lastig vinden om therapietrouw te zijn.

Gebruikers die naltrexon innemen voor gewichtsverlies (meestal als combinatiemiddel met bupropion) zijn gematigd positief. Hoewel het medicijn leidt tot gewichtsverlies, positieve effecten heeft op de stemming en zorgt voor verhoogde energie, geven veel gebruikers op online forums aan last te hebben van bijwerkingen. Ook valt het gewichtsverlies bij een groep gebruikers tegen.

Praktische informatie

Naltrexon is alleen verkrijgbaar op recept. In Nederland wordt het vooral ingenomen als tablet, maar een arts kan het ook indienen per injectie. Een begindosering is 25 mg bij behandeling van alcoholmisbruik en 50 mg voor opioïden. Hierna moet je dagelijks minimaal 50 mg per dag innemen, voor een periode van 3 maanden of langer.

Het gebruik van naltrexon bij alcoholverslaving en opioïdverslaving wordt normaal gesproken vergoed door de zorgverzekeraar. Wanneer je naltrexon gebruikt voor gewichtsverlies (in combinatie met bupropion), wordt dit vergoed zolang er sprake is van ernstig overgewicht. Off-label toepassingen van naltrexon, waaronder naltrexon in lage dosering (LDN), worden in Nederland meestal niet vergoed.

Voor een naltrexonbehandeling bij verslaving zul je meestal naar een gespecialiseerde kliniek moeten. Huisartsen worden namelijk afgeraden om het medicijn zonder specialistische kennis over verslaving voor te schrijven.

Veelgestelde vragen over Naltrexon