Bupropion: Werking, risico's & veilig gebruik

Bupropion is een effectief antidepressivum dat ook vaak wordt voorgeschreven om te stoppen met roken. Het medicijn heeft een andere werking dan antidepressiva zoals citalopram en paroxetine. Hierdoor komen beruchte bijwerkingen zoals gewichtstoename en problemen bij seks minder voor. Wel kan bupropion risico’s hebben voor gebruikers, vooral bij mensen met een geschiedenis van epilepsie. Op deze pagina wordt uitgelegd hoe bupropion werkt, welke toepassingen het kan hebben en waar je op moet letten voor veilig gebruik.

Wat is Bupropion?

Bupropion is een medicijn voor de behandeling bij depressie dat ook helpt bij stoppen met roken en andere verslavingen. Bupropion staat bekend als een atypisch antidepressivum. Het heeft namelijk een ander werkingsmechanisme dan de standaard groepen antidepressiva, zoals selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s). Hierdoor kan het een goed alternatief zijn voor mensen bij wie andere antidepressiva niet goed werken, volgens de vooraanstaande psychiater Augustus John Rush. Daarnaast helpt het zo bij verschillende verslavingsproblemen.

In Nederland wordt bupropion verkocht als tablet onder de merknamen Wellbutrin XR en Zyban. Deze twee merkmedicijnen verschillen in hun dosering en werkingssnelheid. Wellbutrin XR wordt vooral voorgeschreven bij depressie terwijl Zyban met name helpt bij stoppen met roken. Bupropion is daarnaast beschikbaar als generiek medicijn. Het kan dan voor verschillende toepassingen worden gebruikt.

Hoe werkt Bupropion?

Bupropion werkt door de communicatie in je hersenen te beïnvloeden. Deze communicatie gaat via neurotransmitters, boodschapperstofjes die signalen tussen zenuwcellen overbrengen. Bupropion remt de heropname in je hersenen van de belangrijke neurotransmitters noradrenaline en dopamine. Deze stoffen zijn erg belangrijk bij het regelen van je stemming, energieniveau en motivatie. Door het remmen van de heropname, blijven de stoffen langer aanwezig in de hersenen en worden signalen sterker overgedragen. Hierdoor verbetert je stemming, krijg je meer motivatie en vermindert het belonend gevoel dat je krijgt van verslavende stoffen zoals nicotine.

De werking van bupropion is anders dan veel andere antidepressiva, waaronder SSRI’s, tricyclische antidepressiva en SNRI’s. Deze richten zich volledig of gedeeltelijk op het verhogen van de serotoninespiegel in je hersenen. Serotonine is een andere belangrijke neurotransmitter die ook bij je stemming en emoties een grote rol speelt. Het verschil in werking betekent dat de mogelijke effecten en bijwerkingen van bupropion ook anders zijn. Bij een deel van de gebruikers is het effectiever in de behandeling, terwijl anderen beter reageren op andere antidepressiva, volgens een studie uit 2005 in Journal of Clinical Psychiatry.

Toepassingen van Bupropion

Bupropion wordt in Nederland vaak voorgeschreven bij depressieve klachten en om mensen te helpen stoppen met roken. Ook zou het kunnen helpen bij andere verslavingen, volgens een studie in Drug and Alcohol Dependence, maar onderzoek hiernaar is nog beperkt. Daarnaast zijn er verschillende andere toepassingen van bupropion, waaronder voor ADHD/ADD en bij gewichtsbeheersing.

Depressie

Bupropion vermindert depressieve klachten door de hoeveelheid noradrenaline en dopamine in de hersenen te verhogen. Deze stoffen spelen een belangrijke rol bij je stemming, energie en motivatie. Bij depressie zijn deze neurotransmitters vaak niet in balans. Bupropion biedt ook voordelen ten opzichte van andere antidepressiva. Zo zorgt bupropion niet voor bijwerkingen zoals een verminderd libido en gewichtstoename. Ook ervaren veel gebruikers minder vermoeidheid door het medicijn.

Er is geen optimale dosis bekend voor bupropion bij depressie, volgens geneesmiddeleninformatie van het Zorginstituut Nederland. De meeste gebruikers beginnen met een startdosis van 150 mg per dag. Meestal is dit bupropion met een verlengde afgifte, waardoor de werkzame stoffen langzaam worden afgegeven en het medicijn langdurig effectief is. Na een maand kan de dosering worden verhoogd naar 300 mg per dag.

Stoppen met roken

Bupropion is een bewezen effectief middel voor mensen die willen stoppen met roken, volgens een studie uit 2005 in Addiction Biology. Het vermindert allereerst de drang naar nicotine, de verslavende stof in rookproducten. Ook helpt bupropion bij ontwenningsverschijnselen van een rookverslaving. Door de toename in dopamine zit je beter in je vel en worden de belonende effecten van nicotine beperkt. Hierdoor heb je minder snel de neiging om weer te roken en kun je de klachten bij het stoppen met roken beter aan.

Een behandeling met bupropion begint altijd vóór de stoppoging. De meest effectieve timing is een week van tevoren. Een behandeling met bupropion om te stoppen met roken duurt meestal zo’n 2 maanden. Hierna wordt de dosis langzaam afgebouwd.

Andere toepassingen

Bupropion heeft ook andere toepassingen. Zo zou het kunnen helpen bij concentratieproblemen en impulsief gedrag door ADHD en ADD, volgens onderzoekers in Journal of ADHD & Related Disorders. Soms wordt het voorgeschreven als alternatief voor lichttherapie bij seizoensgebonden depressie (SAD). Daarnaast helpt bupropion bij mensen die gewichtsproblemen hebben, bijvoorbeeld door een eetverslaving. Meestal is dit als combinatiemiddel met naltrexon.

Er wordt onderzoek gedaan naar de effectiviteit van bupropion voor andere verslavingen. Bij cocaïneverslaving is het medicijn bijvoorbeeld niet effectief, volgens verslavingsonderzoeker Kyle Kampman in Addiction Science & Clinical Practice. Wel zijn er aanwijzingen dat bupropion zou helpen bij problematisch gebruik van amfetaminen, volgens een studie uit 2016 in European Journal of Pharmacology. Andere mogelijke toepassingen worden nog onderzocht.

Wat zijn de bijwerkingen Bupropion?

De bijwerkingen bupropion zijn verschillende milde tot matige klachten zoals een droge mond, misselijkheid, zweten en angsten. Van alle nieuwe antidepressiva veroorzaakt bupropion het vaakst slapeloosheid, volgens Italiaanse onderzoekers in Journal of Clinical Psychopharmacology. Ook heeft zo’n 1 op de 5 gebruikers van bupropion last van hoofdpijn. Ernstige bijwerkingen zijn zeldzaam, maar epileptische aanvallen komen wel relatief vaak voor vergeleken met andere antidepressiva.

Mogelijke bijwerkingen bupropion zijn:

• Droge mond
• Misselijkheid en duizeligheid
• Hoofdpijn
• Angst en onrustig gevoel
• Koorts
• Slapeloosheid
• Epileptische aanvallen

Wat zijn de risico’s van Bupropion?

De risico’s van bupropion zijn vooral de ernstige bijwerkingen. Bepaalde groepen gebruikers hebben hier meer kans op door bestaande medische aandoeningen of omdat ze medicijnen slikken die interacties hebben met bupropion. De risico’s kunnen worden beperkt door aanpassingen in de dosering, volgens een studie naar bupropion in Expert Opinion on Drug Safety. Zo hebben mensen met een verminderde nierfunctie vaak een dosisverlaging nodig. In sommige gevallen is bupropion echter in geen enkele dosering veilig, bijvoorbeeld bij mensen met een ernstige leverfunctiestoornis.

Mogelijke risico’s van bupropion zijn:

• Epileptische aanvallen, vooral bij mensen met een geschiedenis van epilepsie
• Psychotische symptomen, vooral bij gebruikers die hier eerder last van hebben gehad
• Manische episode bij mensen met bipolaire stoornis
• Verhoogde bloeddruk en hartproblemen
• Suïcidale gedachten
• Ondervoeding door verminderde eetlust en gewichtsverlies, vooral risicovol bij eetstoornissen
• Interacties met andere medicijnen, waardoor werking versterkt of verzwakt wordt

Praktische informatie

Er zijn verschillende richtlijnen voor het veilig gebruik van bupropion. Deze omvatten de dosering, hoe je medicatie opbouwt en welke activiteiten je moet vermijden als je bupropion gebruikt.

Dosering en gebruik

De aanbevolen dosis bupropion hangt af van de klachten waarvoor je het gebruikt. Een startdosering is in de meeste gevallen 150 mg per dag. In tegenstelling tot veel andere medicijnen, is er geen uitgebreid opbouwschema voor bupropion. Na een aantal weken kan de dosering worden verdubbeld naar 300 mg per dag, als klachten onvoldoende afnemen. In de meeste gevallen is dit direct de maximale dosering. In zeldzame gevallen kan een arts besluiten om een dosering te verhogen tot 450 mg, maar in Nederland wordt dit door de gezondheidsautoriteiten niet aangeraden.

Gebruikers nemen bupropion op één moment van de dag in. Bij een dosering van 300 mg betekent dit dat je de twee tabletten direct na elkaar of tegelijkertijd inneemt. Het wordt afgeraden om bupropion in te nemen voordat je slaapt, omdat slapeloosheid dan vaak voorkomt.

Belangrijke waarschuwingen

Bupropion is een relatief veilig medicijn, zolang gebruikers waarschuwingen in acht nemen bij de volgende situaties:

• Auto rijden en gebruik van machines: Het is niet verstandig om met bupropion meteen deel te nemen aan het verkeer of andere zware machines te bedienen. Naast mogelijke bijwerkingen zoals duizeligheid en slaperigheid, zorgt het medicijn namelijk voor een verhoogd risico op toevallen. Zeker in de eerste weken is het belangrijk om te zien hoe je lichaam reageert op de medicatie.
• Alcohol en bupropion: Alcohol combineren met bupropion is onverstandig. Als verdovend middel heeft alcohol namelijk een versterkend effect op de werking en bijwerkingen van bupropion.
• Zwangerschap: Tijdens de zwangerschap wordt bupropion afgeraden. Volgens een studie uit 2021 in Drug Safety, zorgt bupropion-gebruik namelijk voor een toename aan hartaandoeningen bij de foetus.
• Interacties met andere medicijnen: Bupropion kan interacties hebben met verschillende andere medicatie, waardoor de werking afneemt of bijwerkingen worden versterkt. Onder meer andere antidepressiva, anti-epileptica en medicijnen tegen HIV hebben zulke interacties. Deel altijd met je arts welke medicijnen je slikt.
• Contra-indicaties: Bupropion is gecontra-indiceerd voor verschillende aandoeningen, waaronder ernstige levercirrose, eetstoornissen zoals anorexia nervosa en tijdens de alcoholontwenning

Ervaringen met Bupropion

Een lichte meerderheid van de gebruikers van bupropion is tevreden met het medicijn, volgens tevredenheidsscores op online forums van patiënten. De ervaringen bij bupropion voor stoppen met roken (merkmedicijn Zyban) zijn iets positiever dan die voor depressie (merkmedicijn Wellbutrin XR). Volgens gebruikers die willen stoppen met roken, helpt bupropion effectief om de craving naar een sigaret weg te nemen. Wel geven veel gebruikers aan dat ze last hebben van vervelende bijwerkingen zoals een droge mond. Ook komen heftige bijwerkingen bij veel mensen erbij zodra ze hun dosering verhogen naar twee tabletten.

De ervaringen van gebruikers van bupropion voor depressie zijn iets meer gemengd. Voor een deel van de gebruikers heeft bupropion onvoldoende effect. Sommige gebruikers zijn juist erg tevreden met het medicijn, na eerdere negatieve ervaringen met andere antidepressiva. Regelmatig wordt ook aangehaald dat de eerste weken van gebruik van bupropion zwaar kunnen zijn, met heftige bijwerkingen zoals zeer depressieve gevoelens en (in sommige gevallen) zelfmoordgedachten. Gebruikers van bupropion voor depressie geven als tip mee om regelmatig te overleggen met de arts of psychiater. Zo kan op tijd worden ingegrepen bij te heftige bijwerkingen.

Afbouwen van Bupropion

In klinische studies zijn ontwenningsverschijnselen niet vaak waargenomen bij het afbouwen van bupropion. Toch kan een arts aanraden om een afbouwschema te volgen. Bupropion remt namelijk neurotransmitters in de hersenen zoals dopamine en noradrenaline waar je lichaam gewend aan kan raken. Bij abrupt stoppen met het medicijn kan er een overgangsperiode zijn waarin deze belangrijke boodschapperstoffen even niet meer goed functioneren. Hierdoor kun je last hebben van lichamelijke en psychische klachten, zoals angst, depressieve gevoelens en vermoeidheid.

Een afbouwschema betekent dat je geleidelijk je dosering vermindert. Vaak worden deze stappen uitgespreid over 4 weken of langer. De precieze duur van het afbouwen hangt af van verschillende factoren. Met name hoe hoog je huidige dagelijkse dosis is. Ook kan een arts aanraden om langzamer af te bouwen vanwege een verhoogd risico op een terugval of ontwenningsverschijnselen. Tijdens het afbouwen krijg je altijd begeleiding van je arts. Ook kun je mogelijke ontwenning tegengaan door bepaalde ontspanningstechnieken en leefstijlveranderingen.

Hulp en ondersteuning

Stoppen met medicatie zoals bupropion is voor sommige gebruikers lastig zonder hulp. Er zijn verschillende redenen waarom iemand een afhankelijkheid aan medicijnen kan ontwikkelen. Bij bupropion is er vaak sprake van een psychische afhankelijkheid. Dit betekent dat je het gevoel hebt dat je bupropion nodig hebt om je goed te voelen. Je ervaart dan bijvoorbeeld angst als je het medicijn niet kunt gebruiken. Ook kunnen sommige gebruikers niet zomaar stoppen omdat ze last krijgen van ontwenningsverschijnselen.

Je huisarts of psychiater is het eerste aanspreekpunt bij problemen om zelf te stoppen met bupropion. Deze kunnen je doorverwijzen naar gespecialiseerde hulp voor verslavingsgedrag, zoals een verslavingscounselor of een kliniek. Je krijgt dan begeleiding bij de ontwenning en gaat in gedragstherapie om je gedachten beter te begrijpen en te veranderen.

Zoek jij hulp om te stoppen met bupropion? Of ken je iemand in jouw omgeving? Bel nu naar 020 – 532 0030 voor deskundig advies van onze medewerkers over de beste behandelopties in jouw situatie.

Veelgestelde vragen