Nitrazepam: Werking, risico's en verslaving van dit slaapmiddel

Nitrazepam is een benzodiazepine met kalmerende, hypnotische en spierverslappende eigenschappen. Het wordt vaak voorgeschreven voor de behandeling van slapeloosheid, angststoornissen en epileptische aanvallen. De chemische structuur van nitrazepam is vergelijkbaar met die van andere benzodiazepinen, met een diazepinering gefuseerd aan een benzeenring. Hoewel nitrazepam effectief kan zijn bij het verlichten van symptomen op korte termijn, kan langdurig gebruik leiden tot afhankelijkheid en verslaving.

In dit artikel bespreken we nitrazepam, de effecten ervan op het lichaam en de geest, en de risico’s en behandelingsopties bij misbruik.

Wat is nitrazepam?

Nitrazepam is een kalmerings- en slaapmiddel. Het behoort tot de groep benzodiazepinen (net als de bekendere middelen lorazepam, diazepam en xanax (alprazolam). Benzodiazepinen zijn medicijnen die de activiteit in bepaalde gebieden in de hersenen beïnvloeden en reguleren. Het middel werkt rustgevend en ontspannend.

Nitrazepam wordt (onder andere) verkocht onder de bekende merknaam Mogadon.

Bij welke klachten wordt nitrazepam gebruikt?

Nitrazepam is een zogenaamde snel- en langwerkende benzodiazepine en wordt daarom vooral gebruikt bij problemen met inslapen én doorslapen. Nitrazepam wordt ook gebruikt als medicijn bij bepaalde vormen van epilepsie.

Nitrazepam moet op een gecontroleerde manier gebruikt worden: bij verkeerd of langdurig gebruik kan lichamelijke en/of geestelijke gewenning en afhankelijkheid ontstaan. Daarom is nitrazepam alleen verkrijgbaar op doktersrecept.

Hoe lang werkt nitrazepam?

Nitrazepam wordt geslikt in pilvorm en begint al na zo’n 15 tot 30 minuten te werken. Sommige mensen vallen na het slikken van nitrazepam al snel als een blok in slaap. Neem nitrazepam dus alleen als je binnen een kwartier kunt gaan slapen en als je daarna minstens 8 uur kunt doorslapen.

In vergelijking met andere, korter werkende benzodiazepinen, werkt nitrazepam relatief lang door: na zo’n 8 tot 12 uur zijn alle effecten verdwenen. Hierdoor is nitrazepam specifiek geschikt voor problemen met ’s nachts wakker liggen, waarbij doorslapen niet goed lukt.

Hoe werkt nitrazepam?

Nitrazepam werkt, net als alle andere benzodiazepinen, op een bepaald stofje in de hersenen (een neurotransmitter): GABA.

GABA is een chemisch stofje wat gezien kan worden als de dirigent van alle andere stofjes in de hersenen, zoals serotonine, dopamine en adrenaline. GABA zorgt dat al deze stofjes gebalanceerd aanwezig zijn, zodat gebieden in de hersenen niet overactief en overgestimuleerd raken.

Overactieve gebieden in de hersenen kunnen angst, onrust, paniek en gejaagdheid veroorzaken. Nitrazepam bevordert de aanmaak en aanwezigheid van GABA in de hersenen en zorgt zo voor een ontspannend en verdovend effect.

Combineer nitrazepam nooit met alcohol! Beide stoffen hebben een verdovend en kalmerend effect en versterken elkaar behoorlijk. Grote hoeveelheden alcohol in combinatie met nitrazepam kan een blackout veroorzaken, wat kan verergeren tot bewusteloosheid en zelfs een hartstilstand.

Bijwerkingen van nitrazepam

Voor een zo veilig mogelijk gebruik van nitrazepam, volg je de instructies van je arts op. De meest voorkomende bijwerkingen van nitrazepam, die bij 1 tot 10% van de gebruikers voorkomt, zijn:

• Vermoeidheid en sufheid
• Slappe spieren en duizeligheid
• Verwardheid
• Afgevlakte emoties
• Geestelijke afwezigheid
• Verminderde coördinatie
• Duizeligheid
• Hoofdpijn
• Concentratieproblemen
• Slaperigheid overdag
• Maag-darm problemen
• Verminder korte termijn geheugen
• Problemen met spraak
• Huiduitslag

Heb je erg veel last van één of meerdere bijwerkingen? Bespreek dit met je arts. Mogelijk zijn er andere medicijnen die beter bij je passen.

Is Nitrazepam verslavend?

Ja, nitrazepam veroorzaakt, net als andere benzodiazepinen, lichamelijke gewenning:

GABA is een neurotransmitter die, onder normale omstandigheden, automatisch door je hersenen in de juiste hoeveelheid aangemaakt wordt. Door langere tijd achter elkaar een benzodiazepine te gebruiken, raakt je lichaam gewend aan het signaal wat de stof geeft.

Je brein als gevolg hiervan, zelf steeds minder GABA aan gaan maken. Je hebt dus een steeds hogere dosis nitrazepam nodig om hetzelfde effect te bereiken.

Het komt daarnaast voor dat mensen na langdurig gebruik van een slaapmiddel, denken dat ze alleen nog goed kunnen slapen met behulp van dat middel.

Geestelijke afhankelijkheid

Deze vorm van geestelijke afhankelijkheid, in combinatie met de lichamelijke afhankelijkheid én het optreden van ontwenningsverschijnselen na het stoppen van het gebruik, zorgen ervoor dat nitrazepam een hoog verslavingsrisico kent.

Let extra op als je een verleden hebt met verslaving(en). De ene persoon is gevoeliger voor het ontwikkelen van verslavingen dan de andere. Maak je je zorgen of nitrazepam het juiste middel voor je is? Heb je in het verleden een verslaving gehad? Bespreek dit altijd met de arts die het medicijn voorschrijft: er kunnen alternatieve behandelmethoden, met een minder groot risico voor jouw specifieke situatie zijn.

Tijdelijke behandeling

Nitrazepam is bedoeld om gedurende een niet al te lange periode te gebruiken. Bij de behandeling van slaapproblemen wordt aangeraden om het medicijn na twee weken af te bouwen en er na enkele weken (vier tot vijf) helemaal mee te stoppen.

Een behandeling met nitrazepam zorgt voor een periode van ontspanning, rust en kalmte. Nitrazepam geneest echter niet de onderliggende oorzaken van de klachten, zoals bijvoorbeeld stress, angst of onrust.

Maak daarom voor de start van de behandeling, samen met je arts, een plan om ook de oorzaken aan te pakken en het nitrazepam gebruik zo snel mogelijk weer af te bouwen.

Ontwenningsverschijnselen nitrazepam

Opeens stoppen met het gebruik van nitrazepam, kan nare ontwenningsverschijnselen en bijwerkingen geven. Deze ontwenningsverschijnselen houden zo’n 1 tot 2 weken aan:

• Slapeloosheid
• Angst
• Prikkelbaarheid
• Onrust
• Gejaagd gevoel
• Spierkrampen en spierpijn
• Hartkloppingen
• Zweten
• Diarree en buikpijn
• Trillen
• Overgevoeligheid voor licht, geluid en aanraking

Doordat je lichaam na het stoppen van nitrazepam gebruik geen signaal meer krijgt dat er extra GABA aangemaakt moet worden, zakt het GABA niveau eerst weg voordat het lichaam uit zichzelf de balans gaat herstellen. Abrupt stoppen met nitrazepam kan dus dezelfde klachten oproepen als de klachten waar je het medicijn in eerste instantie tegen gebruikte.

Afbouwen

Het is daarom verstandig om een afbouwschema te volgen wanneer je stopt met het gebruik van nitrazepam, zowel bij kort- als langdurig gebruik. Stop niet van het ene op het andere moment. Doe je dit wel, dan is de overgang voor je hersenen te groot, met als gevolg een verstoorde balans van de chemische stofjes in je brein.

Bespreek bij de start van een behandeling met nitrazepam met je arts hoe het verloop van de doseringen eruit komt te zien.

Wat te doen bij problemen met nitrazepam?

Natuurlijk, wanneer je last hebt van mentale onrust, voelt het als een ware bevrijding wanneer je door middel van een pilletje je rust en kalmte terugvindt. De verleiding om het middel te blijven gebruiken, ook als de voorgeschreven periode eigenlijk al voorbij is, is heel begrijpelijk en menselijk, maar kan serieuze gevaren met zich meebrengen.

Voel je dat je aan deze verleiding geen weerstand kunt bieden, of gebruik je al langere tijd onafgebroken nitrazepam? Neem dan altijd contact op met je arts. Samen kan er gezocht worden naar een alternatieve behandeling of medicijn.

Behandeling in afkickkliniek

Je kunt ook kiezen voor een tijdelijke opname in een afkickkliniek, waar je op een veilige manier en onder medische begeleiding, de afhankelijkheid kunt aanpakken.

Een opname in een afkickkliniek is een grote stap, maar geeft vaak wel de beste kans op een succesvol herstel.

Veelgestelde vragen