De 3 Trappen van Pijnmedicatie: Alles wat je Moet weten Over Effectieve Pijnstiller

Pijn is geen fijne ervaring. Het beïnvloedt je dagelijkse leven en neemt veel energie weg. Aan de andere kant is pijn een nuttig signaal van ons lichaam, omdat het ervoor kan zorgen dat we actie ondernemen om verdere schade te voorkomen en het lichaam te laten genezen.

Het is belangrijk dat je de meest gepaste pijnmedicatie van je arts voorgeschreven krijgt om de klachten die je ervaart zoveel mogelijk te bestrijden.

Wat is pijnmedicatie?

Pijnmedicatie wordt voorgeschreven door je arts om pijn te verminderen zodat je beter kunt functioneren. Er wordt over het algemeen altijd eerst met basismedicatie gestart. Als de pijnklachten niet overgaan, kan aanvullende medicatie voorgeschreven worden.

Bijwerkingen pijnmedicatie

Als je pijnstillers neemt, kun je last krijgen van bijwerkingen zoals:

• Misselijkheid
• Verstopping (obstipatie)
• Sufheid

De pijnmedicatie ladder

De pijnmedicatie ladder is een bewezen, effectieve richtlijn voor de behandeling van pijn. Er zijn drie treden, en er wordt gestart bij de eerste trede. Door het volgen van de stappen wordt er altijd met een zo laag mogelijke dosering het best mogelijke effect bereikt. Wanneer de medicatie niet sterk genoeg blijkt te zijn, ga je naar de volgende trede in de pijnladder.

Het is daarbij wel van belang om de medicatie uit verschillende treden met elkaar te combineren om zo het grootste effect te bereiken en je uiteindelijk minder zware pijnstillers nodig hebt.

Trap 1 niet-opioïden: paracetamol en NSAID’s

Paracetamol

Paracetamol uit de eerste trede geeft je een goede, basis pijnstilling bij acute en chronische pijn. Het is een effectieve pijnstiller en de kans op bijwerkingen is bij normaal gebruik lager dan bij andere pijnstillers. Paracetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend. Je kunt het gebruiken bij onder andere spierpijn, hoofdpijn en kiespijn en het is zonder recept verkrijgbaar.

De maximale dosering voor volwassenen is 4x 1000 mg per dag. Er wordt afgeraden om meer dan 1 gram (1000 mg) per keer in te nemen. Daarnaast is het belangrijk dat er minstens 4 uur tussen iedere inname zit. Een teveel aan paracetamol kan lever- en nierbeschadigingen, een verminderd aantal witte bloedcellen en bloedarmoede veroorzaken.

Werkt alleen paracetamol niet genoeg? Dan kun je daarnaast ook een van de ontstekingsremmende pijnstillers nemen, ook wel bekend als de zogenaamde NSAID’s (Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs).

NSAID’s

De bekendste ontstekingsremmende pijnstiller is wellicht aspirine. Andere voorbeelden van ontstekingsremmende pijnstillers zijn naproxen, diclofenac en ibuprofen. Ontstekingsremmers kun je krijgen in de vorm van (bruis)tabletten of zetpillen, of soms via een injectie. Een ontstekingsremmende pijnstiller kan onder andere symptomen van een ontsteking, zoals zwelling rond gewrichten, roodheid, jeuk en pijn reduceren.

Je huisarts kan paracetamol en NSAID tegelijkertijd voorschrijven. De geneesmiddelen versterken elkaars pijnstillende werking. Voor de meeste NSAID’s heb je wel een voorschrift van je huisarts nodig.

Het nadeel van zogenaamde NSAID’s is dat ze vaak gepaard gaan met een aantal, soms ernstige, bijwerkingen, waaronder maag-darmklachten en nierproblemen. Daarom worden ze vaak in combinatie met een maagbeschermer voorgeschreven. Langdurig gebruik van NSAID’s wordt niet aangeraden.

Overleg voor het gebruik ervan wel steeds met een arts. Indien je hartklachten hebt of ooit een beroerte hebt gehad, kun je het beste geen ontstekingsremmers nemen zonder overleg met een arts. Daarnaast worden NSAID’s niet aangeraden indien je ouder bent dan 70 jaar of nierfunctiestoornissen of maag- darmproblemen hebt.

Trap 2 zwakke opioïden

De volgende stap bij ernstige pijn is een zwakwerkende opioïde. Opioïden zijn zeer sterke pijnstillers. Een arts schrijft deze alleen voor bij hevige pijn. Opioïden kunnen alleen gebruikt worden of in combinatie met paracetamol. De twee meest bekende opioïden zijn codeïne en tramadol.

Lees ook: Is tramadol verslavend?

Codeïne laat pijnprikkels niet of minder sterk aankomen in de hersenen, waardoor er minder pijn wordt gevoeld. Tramadol onderbreekt pijnsignalen naar de hersenen, waardoor het pijngevoel vermindert of stopt. Het neemt echter niet de oorzaak van de pijn weg.

Een nadeel van het nemen van opioïden als pijnstillers zijn de bijwerkingen – zoals misselijkheid, verstopping, braken en duizeligheid- die door één op de vijf gebruikers wordt ervaren.

Indien ook pijnstillers uit de eerste en tweede trede niet genoeg werken, kan in overleg met je huisarts worden besloten om daarnaast pijnstillers uit de derde trede te nemen.

Trap 3 sterke opioïden

Kun je bijna niets meer doen door de pijn? Wanneer medicatie uit de eerste twee treden onvoldoende werkt, kan je arts besluiten dat je daarnaast morfine gaat gebruiken. Morfine wordt door artsen voorgeschreven bij heftige pijn, bijvoorbeeld bij pijn na een operatie, na een hartinfarct, koliekpijn, maar ook bij langdurige heftige pijn, zoals bij kanker.

Pijnstillers met morfine omvatten onder andere oxycodon, tramadol, methadon en tapentadol. Andere pijnstillers met morfine komen in de vorm van een pleister, zoals fentanyl of buprenorfine. Tramadol werkt goed bij zenuwpijn, maar ook als sterke pijnstiller tegen rugpijn.

Wanneer je morfine gebruikt, zijn er soms medicijnen nodig tegen de misselijkheid en meestal is er ook medicatie nodig om de darmen op gang te houden. Omdat je last kunt krijgen van sufheid, is er een verhoogd risico om te vallen. Neem maatregelen om dit te voorkomen.

Welke soorten pijnmedicatie zijn er?

De verschillende soorten pijnstillers kunnen dus grofweg worden ingedeeld in drie soorten: niet-opioïden, zwakke opioïden en sterke opioïden.

Niet-opioïden

Paracetamol en NSAID’s (Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs) worden gebruikt wanneer de pijn licht tot matig aanvoelt. Je kunt nog steeds redelijk goed je dagelijkse activiteiten uitvoeren. Deze medicatie is voor alle patiënten de eerste keuze. NSAID’s werken de hormonen die een ontstekingsreactie reguleren (prostaglandines genoemd) tegen, zodat je minder pijn voelt. Ook werken deze geneesmiddelen koortsverlagend en neemt zwelling af. Wel kunnen ze eventueel maagklachten veroorzaken.

Zwakke opioïden

Zwakke opioïden worden gebruikt bij matige tot heftige pijn. De pijn beïnvloedt je dagelijkse leven op negatieve wijze.

Deze pijnmedicatie is sterk en er kunnen bijwerkingen optreden. Deze verdwijnen over het algemeen 7 tot 10 dagen na het starten van de medicatie.

Sterke opioïden

Hier gaat het om zware pijnmedicatie. De persoon voelt ernstige tot verschrikkelijke pijn en het uitvoeren van dagelijkse taken is erg moeilijk.

Stoppen met pijnmedicatie

Over het algemeen geldt dat als je pijnstillers voor korte tijd hebt gebruikt, je in één keer hiermee kunt stoppen. Bij langdurig gebruik echter, wordt er aangeraden om langzaam af te bouwen. Als je wil stoppen met pijnstillers, is het altijd belangrijk om je arts te raadplegen. Zou je in één keer stoppen, dan kun je last krijgen van ontwenningsverschijnselen.

Veelgestelde vragen