Rook cijfers Nederland - wat zijn de statistieken?
Roken belangrijkste reden vroegtijdig overlijden
Het roken van tabak is nog steeds de voornaamste doodsoorzaak onder mensen die voortijdig overlijden. Tabak is mede hierdoor, in absolute getallen, het meest dodelijke genotsmiddel wat in Nederland gebruikt wordt.
In 2017 was 12,9% van alle overlijdensgevallen in Nederland toe te schrijven aan de directe gevolgen van roken. 89% van alle gevallen van longkanker onder mannen en 73% van de gevallen onder vrouwen waren het directe gevolg van roken.
Meer de verdieping in? Lees alles over rookverslaving
Het percentage rokers neemt gestaag af
De overheid in Nederland is al jaren druk bezig met een stevig ontmoedigingsbeleid tegen roken. Als onderdeel van het preventieakkoord (bedoeld om de schadelijke gevolgen van overgewicht, alcoholgebruik en roken aan te pakken) zijn de accijnzen en belastingen op tabak flink verhoogd, zijn sigaretten op steeds minder plekken verkrijgbaar en worden steeds meer (openbare) plekken rookvrij.
Toch rookte in 2019 nog steeds 21,7% van de bevolking (waarvan 15,9% dagelijks 5,8% af en toe). In 2016 was dit nog 26,3%. Het aantal rokers neemt dus gestaag af. Bijna driekwart van de rokers rookt dus elke dag.
Opvallend is dat mannen een stuk meer roken dan vrouwen: 25,4% van alle Nederlandse mannen boven de 18 rookt (waarvan 18,3% dagelijkst) tegenover 18,1% van de Nederlandse vrouwen boven de 18 (13,6% dagelijks). Wel lijkt het er op dat het aantal rokers onder mannen sneller afneemt dan onder vrouwen: de mannen zijn dus aan hun inhaalslag naar een gezondere levensstijl begonnen.
Roken kost de samenleving geen geld: het levert zelfs geld op
In 2011 berekende het televisieprogramma ‘de Rekenkamer’ wat rokers de samenleving nou eigenlijk kost. Doordat rokers vaker ziek worden (roken is de belangrijkste oorzaak van ziektes als COPD, longkanker, strottenhoofdkanker en slokdarmkanker), kosten rokers de Nederlandse maatschappij zo’n 2,4 miljard euro extra aan ziektekosten.
Over sigaretten en tabak worden belastingen geheven, dus rokers leven de schatkist van de overheid ook weer geld op: zo’n 2,3 miljard per jaar. Hiermee is de rekensom nog niet helemaal af, want aangezien rokers gemiddeld genomen ook een aantal jaren korter leven, bespaart de samenleving weer ongeveer 600 miljoen euro per jaar aan ziektekosten. Tel daar de 1,2 miljard bij op wat bespaard wordt op AOW en pensioenen, plus de ruim 200 miljoen wat de tabaksindustrie aan werkgelegenheid oplevert, en je rekensom is af.
Na alle plussen en minnen leveren rokers de Nederlandse schatkist dus zo’n 1,5 miljard euro per jaar op. Natuurlijk zijn er nog veel meer factoren die meegenomen kunnen worden in deze berekening en is het beeld niet compleet, maar het idee dat roken de samenleving per definitie geld kost, lijkt dus niet te kloppen.
Een roker heeft gemiddeld 2,3 stoppogingen nodig om voorgoed te stoppen met roken
In 2019 deden meer dan 4 op de 10 (41,2%) van alle rokers boven de 18 een poging om te stoppen met roken. 85,9% lukt het om langer dan 24 uur niet te roken. Dit betekent echter niet dat de stoppoging ook succesvol wordt: maar 7% van alle stoppers heeft na een jaar niet meer gerookt.
Gemiddeld genomen heeft een roker 2,3 serieuze stoppogingen nodig om definitief te stoppen met roken. Het is bekend dat de nicotine in tabak één van de meest verslavende stoffen is die we kennen. Niet zo gek dus dat stoppen door veel rokers als enorm moeilijk wordt ervaren. Dat roken schadelijk is dat weten vrijwel alle rokers ook wel: bijna 80% van alle rokers heeft de wens om in de toekomst definitief te stoppen met roken.
Invloed Coronacrisis
De cijfers en statistieken op deze pagina gaan over de jaren vóór 2020. Het coronavirus heeft sinds begin 2020 een grote invloed op de statistieken van het gebruik van tabak. Daarom zijn de cijfers van 2020 niet goed te vergelijken met de jaren ervoor.
Tabakgebruik in het coronajaar 2020
Zo’n 60% van de rokers, zijn tijdens de eerste fase van de coronacrisis niet opvallend meer of minder gaan roken. Een kwart is meer gaan roken en zo’n 15% is minder gaan roken. Opvallend is dat jongeren duidelijk minder zijn gaan roken.Wel blijkt dat verhoogd corona de motivatie om te stoppen met roken: meer dan de helft van de deelnemers aan Stoptober gaven aan dat zij extra gemotiveerd zijn vanwege de relatie tussen corona en de negatieve gezondheidsinvloeden van roken.
Een kleine groep rokers is door de toegenomen spanning, onzekerheid en/of stress door de coronacrisis meer en/of vaker gaan roken. Onzekere tijden kunnen, zeker bij mensen met een hoge verslavingsgevoeligheid, lijden tot het ontwikkelen van een serieuze rookverslaving.
Maak jij je zorgen over jouw rookgedrag? Op onze pagina over rookverslaving lees je wat je kunt doen en hoe je hulp kunt vinden.
Verantwoording
Alle cijfers en statistieken op deze pagina zijn afkomstig van officiële en betrouwbare bronnen, waaronder overheidsinstanties zoals het RIVM, het Trimbos instituut, het Ministerie van Volksgezondheid. Ook zijn organisaties in de verslavingszorg, zoals Jellinek, Verslavingszorg Noord Nederland en Novadic Kentron, geraadpleegd voor het verifiëren van verschillende cijfers.