Werkverslaving: waar ligt de grens tussen passie en verslaving?
De ‘workaholic’ is een gevierde persoonlijkheid binnen de huidige samenleving. Mensen met een sterk arbeidsethos worden doorgaans gezien als verantwoordelijk, gedisciplineerd en ambitieus.
We worden allemaal beïnvloed door de snel veranderende economie: velen van ons werken harder dan ooit om rond te komen.
Voor sommigen gaat de drang om langer en harder te werken verder dan simpelweg de noodzaak om de rekeningen te kunnen betalen: sommige mensen zijn daadwerkelijk verslaafd aan werken.
Wat is een werkverslaving?
Excessief werken wordt in de moderne cultuur vaak, letterlijk, goed beloond en gezien als een bewonderenswaardige karaktereigenschap. Toch is overdreven hard, lang en vaak werken een probleem wat je leven flink op z’n kop kan zetten.
De meeste mensen vinden een gezond gevoel van voldoening en zingeving in hun werk. Een workaholic stopt bovengemiddeld veel inspanning en toewijding in zijn of haar baan omdat het een sterk gevoel van zingeving geeft. Dit hoef niet per sé problematisch te zijn.
De grens tussen een workaholic zijn en je verliezen in een serieuze werkverslaving ligt bij beleving en controle van je werkgedrag. Werkverslaving wordt (net als andere soorten verslaving) gedreven door obsessief en dwangmatig gedrag.
DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?
Bel voor advies
020 - 532 0030Ma-Vrij van 07:00 - 22:00
Wanneer ben je verslaafd aan je werk?
Wanneer je dwangmatig en obsessief bezig bent met werken, de beleving van je werk gebruikt om te ontsnappen aan je dagelijkse leven en/of problemen en daarbij ook de controle over je gedrag verloren bent, dan kunnen we spreken over een werkverslaving.
Hoe werkt een werkverslaving?
Mensen zijn geneigd om dingen waar ze blij van worden, steeds opnieuw op te zoeken en te herhalen. Dit komt doordat er op die momenten een specifiek netwerk van gebieden in je hersenen wordt geactiveerd: het beloningssysteem.
Je beloningssysteem is helaas niet heel slim. Het maakt geen onderscheid of het gedrag wat je vertoont en waar je dus op de korte termijn blij van wordt, goed of slecht voor je is op de langere termijn.
Dopamine is het stofje in je hersenen wat het beloningssysteem activeert. Ondanks dat obsessief en langdurig werken op de lange termijn voor heel wat problemen kan zorgen, wordt er bij mensen met een werkverslaving toch extra dopamine aangemaakt. Dit motiveert deze mensen om steeds opnieuw in het werk te duiken.
De flow die je voelt bij diepe concentratie is vergelijkbaar met een drug: het zorgt voor de afgifte van extra dopamine in de hersenen, met een high gevoel als gevolg. Dit soort doelbewuste focus kan een destructieve val zijn wanneer het de intieme relaties met vrienden, familie én jezelf, negatief beïnvloedt.
De signalen van een werkverslaving
De signalen
De volgende signalen zijn sterke tekens dat je mogelijk verslaafd bent aan werken en dat het verstandig is om professionele hulp in te schakelen:
- Je hebt je werkgedrag niet meer onder controle: je wordt hierdoor geleid en het lukt niet om zelf je aandacht te verleggen.
- Je werk vraagt zoveel van je tijd en energie dat het problemen in je dagelijkse leven veroorzaakt, voornamelijk in de relaties met vrienden en familie. Je verwaarloost je sociale leven en andere verantwoordelijkheden.
- Je gebruikt werken als mentale pijnstiller, overlevingsmechanisme of afleiding van je problemen.
- Het lukt je niet om je werkgedrag te veranderen, ondanks dat je dit wel graag wilt en probeert.
- Om betere prestaties te kunnen laten zien, schuw je ‘vals spelen’ binnen je werk niet. Je leidt mentaal door je werkgedrag: je voelt je machteloos, depressief en leeg bij alle andere activiteiten.
Wanneer jij je herkent in meerdere van deze kenmerken, dan is de kans aanwezig dat je last hebt van een (ontwikkelende) werkverslaving. Het is altijd een goed idee om dit serieus te nemen en aan de slag te gaan met het probleem: een werkverslaving neemt vrijwel altijd, langzaam maar zeker, toe wat betreft de ernst en invloed op je leven.
Wat zijn de gevolgen van een werkverslaving?
Een langdurige werkverslaving heeft als grootste risico dat er een grote kans is op het ontwikkelen van een burn out.
Burn-out
Burn-out betekent letterlijk ‘opbranden’. Dat is precies wat er gebeurt als je met een serieuze burn-out te maken hebt: je lichamelijke en/of je geestelijke energiereserves raken uitgeput en je lijf en geest zijn niet meer goed in staat om te herstellen.
Een werk verslaving heeft daarnaast de volgende mogelijke gevolgen:
Sociaal
- Verstoorde relaties met, of verlies van je partner, vrienden en/of familie.
- Verwaarlozing van hobby’s.
- Moeite met het nemen van je verantwoordelijkheden.
- Financiële problemen.
Emotioneel
- Je kunt in een isolement belanden door schaamte- en schuldgevoelens. Dit komt bij vrijwel alle verslavingen veel voor.
- Je krijt last van emotionele afvlakking en ongevoeligheid.
- Gevoelens van leegte en eenzaamheid.
- Depressieve gevoelens.
Lichamelijk
- Verwaarlozing van persoonlijke hygiëne
- Onvoldoende aandacht voor een gezond eetpatroon
- Geen of onvoldoende lichamelijke beweging
Hulp bij een werkverslaving
Een werk verslaving gaat je leven langzaam maar zeker steeds meer beheersen. De gevolgen kunnen groot en serieus zijn. Het is daarom belangrijk om, als je jezelf in het bovenstaande verhaal herkent, te beginnen met accepteren dat er een probleem is ontstaan waar je zelf de controle over kwijtgeraakt bent. Dit is een lastige en pijnlijke stap. Erkennen dat je hulp nodig hebt is de eerste stap in het proces van herstel.
Praten over je verslavingsprobleem doet veel mensen goed. Durf je het niet aan om met een vriend of familielid over dit onderwerp te praten? Je kunt altijd terecht bij je huisarts. Door het beroepsgeheim van een arts, kun je je huisarts beschouwen als een vertrouwenspersoon.
Professionele hulp is vrijwel altijd nodig om een serieus verslavingsprobleem succesvol aan te pakken. Verslavingen zijn vaak het gevolg van onopgeloste trauma’s en pijn uit het verleden. Samen met psychiaters, medische professionals en therapeuten ga je op zoek naar wat jouw beweegt, wat je tegenhoudt en wat je verder helpt.
Een opname in een afkickkliniek is een grote stap, maar geeft vaak wel de grootste kans op een succesvol herstel.