Alcoholverslaving: Wat is het? Symptomen en behandeling

Gebruik van alcohol is maatschappelijk breed geaccepteerd. Bijna 8 op de 10 Nederlanders drinkt wel eens alcohol, volgens het Trimbos-instituut. Zo’n 15 procent van deze alcoholgebruikers heeft echter af en toe of vaak problemen met alcoholgebruik. Deze ruim 1 miljoen “zware drinkers” bevinden zich in een van de fasen van een alcoholverslaving. Dit betekent dat ze onder meer bovenmatig veel drinken en vaak fysieke en/of psychische problemen ondervinden als gevolg van dit alcoholgebruik. 

In dit artikel geven we onder meer antwoord op de vragen: wat is alcoholverslaving, hoe weet je wanneer je een alcoholverslaving hebt en wat moet je doen bij een alcoholverslaving?

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

020 - 532 0030
Ma-Vrij van 09:00 - 17:00

Wat is alcoholverslaving?

Een alcoholverslaving is een verslaving waarbij je geregeld bovenmatig veel alcohol consumeert. Er wordt hierbij vaak een verdeling gemaakt tussen mannen en vrouwen. Het RIVM definieert een vrouw als overmatige drinker wanneer zij meer dan 14 standaardglazen alcohol per week drinkt, en een man wanneer hij meer dan 21 glazen per week drinkt. Je bent volgens het CBS ook een overmatige drinker wanneer je één keer per week een grote hoeveelheid alcohol (4 glazen voor een vrouw, 6 voor een man) drinkt. 

Wat zijn de oorzaken van een alcoholverslaving?

Een alcoholverslaving kan verschillende oorzaken hebben. Er is dan ook niet één algemene reden aan te wijzen waarom iemand verslaafd kan raken aan alcohol. In een onderzoek uit 2015 uitgevoerd door S. K. Tulu et al., wordt groepsdruk, psychologische factoren en de omgeving onder meer aangewezen als prominente factoren die bijdragen aan overmatige consumptie van alcohol. De oorzaken kunnen echter voor iedereen van meer of mindere invloed zijn.

Dit zijn enkele oorzaken van alcoholverslaving:

• Bovenmatig veel alcoholgebruik over een langere periode, waardoor je lichaam meer alcohol nodig heeft
• Een ouder of verzorger worstelt met overmatig alcoholgebruik
• Mentale gezondheidsproblemen, zoals depressies en angststoornissen
• Je bent een jongvolwassene en vatbaar voor groepsdruk
• Je voelt veel stress
• Je hebt weinig eigenwaarde
• Alcoholgebruik binnen je familie of omgeving komt veel voor
• Een familielid heeft een alcoholprobleem

Wanneer ben je verslaafd aan alcohol?

Je bent verslaafd aan alcohol als je veel en steeds meer alcohol moet gebruiken en in toenemende problemen van dit gebruik ondervindt. In een klassieke studie door E. Morton Jellinek in de jaren ‘50 werd een voorspelbare progressie van alcoholisme aangetoond. Dit betekent dat bij toenemend alcoholgebruik steeds meer lichamelijke en geestelijke symptomen zich ontwikkelen en een grotere afhankelijkheid aan alcohol ontstaat.

Dit zijn de vijf fases van een alcoholverslaving:

1. Experimenteren met alcohol en binge drinken
2. Hogere tolerantie naarmate alcoholgebruik toeneemt
3. Problematisch drinken, waarbij de gebruiker alcohol consumeert ondanks inzicht in de negatieve gevolgen en impact op de omgeving (vereenzaming)
4. Fysieke afhankelijkheid, zonder alcohol ervaar je lichamelijke en psychische onthoudingsverschijnselen
5. Alcoholisme, fysieke en geestelijke afhankelijkheid en ontwikkeling van serieuze klachten en alcohol-gerelateerde ziektes

Symptomen van alcoholverslaving

Een alcoholverslaving kan zich via verschillende symptomen uiten. Naast concrete lichamelijke symptomen, zijn er ook aanzienlijke gedragsveranderingen bij een alcoholverslaving te merken, volgens een studie in 2018 in het vooraanstaande wetenschappelijke blad Psychological Medicine door Christian Hakulinen et al.

Dit zijn mogelijke lichamelijke symptomen van een alcoholverslaving:

• Een verlangen naar alcohol
• Ontwenningsverschijnselen wanneer je niet drinkt (denk onder meer aan misselijkheid, overgeven en rillingen)
• Geheugenproblemen in het algemeen of specifiek gedurende de periode waarin je dronk (blackout)
• Concrete ziektes gerelateerd aan alcoholgebruik, waaronder pijn aan de lever en Korsakov

Welke behandelmethoden bij alcoholverslaving?

Wat te doen bij een alcoholverslaving? Er zijn verschillende manieren waarop je buitensporig alcoholgebruik kunt tegengaan en een verslaving aan alcohol kunt behandelen. Welke behandelmethode het beste werkt is afhankelijk van de situatie, hoe vergevorderd de verslaving is en het karakter van de persoon. Een alcohol detox is meestal de eerste stap van elke behandelmethode.

Uit onderzoek in 2017 gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Substance Abuse Treatment blijkt dat een persoonlijke benadering vaak vereist is voor het succesvol omgaan met specifieke persoonsgebonden zorgen en problemen. Hieronder lichten we de meest voorkomende behandelmethoden bij alcoholverslaving toe.

Vanuit jezelf stoppen

In theorie kun je een alcoholverslaving zelf behandelen. In het extreme geval betekent dit dat de gebruiker op eigen wilskracht resoluut voor een langere periode stopt met alcoholgebruik. Dit vereist allereerst de erkenning dat je alcoholgebruik problematisch is.

Voor een succesvolle uitkomst moet je ook de nodige zelfdiscipline hebben, zeker wanneer alcohol nog steeds in je omgeving veel wordt gebruikt. Uit onderzoek door C. Sundström et al. in 2016 blijkt echter dat begeleiding door een hulpverlener aanzienlijk de kansen op succesvolle zelfbehandeling verhoogt. Stoppen met drinken en stoppen met alcohol is niet eenvoudig.

Medicatie

Er zijn verschillende medicijnen beschikbaar die kunnen helpen bij het behandelen van een alcoholverslaving, waaronder disulfiram, acamprosaat en naltrexon. In Nederland zijn deze vaak alleen op recept verkrijgbaar, waardoor je eerst naar de huisarts moet gaan voor een consult.

Psychologische begeleiding

Psychische oorzaken en problemen spelen een belangrijke rol bij een alcoholverslaving. Het is daarom verstandig om ook aandacht te schenken aan het psychologische aspect. Dit kan een psycholoog of andere zorgprofessional zijn, maar ook steungroepen voor mensen die worstelen met een alcoholverslaving.

Afkickkliniek voor alcoholverslaving

Het is voor veel mensen lastig om zelf een alcoholverslaving succesvol te behandelen. Zeker wanneer de alcoholverslaving zich in een vergevorderd stadium bevindt en de afhankelijkheid groot is geworden. Een afkickkliniek gericht op alcoholverslaving is daarom de meest effectieve methode voor het behandelen van een alcoholverslaving. In dat geval word je fulltime door professionals behandeld en verklein je het risico dat je door je omgeving of uit eigen beweging wordt aangezet tot opgeven. Bel 020- 532 003 voor een consult over wat de beste optie voor behandeling is.

Wat zijn de afkickverschijnselen bij een alcoholverslaving?

Wanneer iemand van een alcoholverslaving probeert af te komen, zijn er verschillende lichamelijke en geestelijke afkickverschijnselen van alcohol mogelijk. Sommigen hiervan treden al op binnen enkele uren of dagen nadat je stopt met drinken, terwijl andere (vaak psychische) ontwenningsverschijnselen zich pas na enkele weken manifesteren. De ernst en mate van deze symptomen verschillen per persoon en zijn onder meer afhankelijk van hoe vergevorderd de verslaving al is.

Dit zijn mogelijke afkickverschijnselen bij een alcoholverslaving:

• Trillende handen
• Misselijkheid
• Zweten
• Vermoeidheid
• Onrustig gevoel
• Spierkrampen
• Hoge bloeddruk
• Pijn aan de lever

Veelgestelde vragen