Crack (basecoke): De gevaren, risico's en behandeling

Crack is een aangepaste vorm van cocaïne die voornamelijk wordt geïnhaleerd, in plaats van gesnoven. De chemische verandering die hiervoor nodig is, zorgt er onder meer voor dat crack een stuk sneller werkt dan cocaïne en voor meer intense effecten zorgt. Crack roken is hierdoor meer verslavend dan normale cocaïne, met ernstige risico’s voor iemands gezondheid en geestelijk welzijn en mogelijke grote impact op de nabije omgeving.

Op deze pagina wordt uitgelegd wat crack precies is en welke gevaren en risico’s het gebruik ervan kan hebben. Ook worden opties voor behandeling besproken bij problematisch gebruik van crack.

Wat is crack?

Crack is een vorm van cocaïne die wordt gerookt. Het wordt meestal verdeeld in kleine stukjes om te inhaleren.

Wat is het verschil tussen crack en coke?

Het verschil tussen crack en coke is vooral de manier waarop het wordt ingenomen en de chemische verandering die hiervoor nodig is. Cocaïne wordt bijna altijd gesnoven en kan normaal niet worden gerookt. Wanneer coke verhit wordt, valt het uiteen in andere stoffen voordat rook ontstaat. De rook bevat daardoor nog maar weinig cocaïne. Er is daarom een bewerking nodig om de cocaïne rookbaar te maken. Door de ‘snuifcocaïne’ op te lossen in water, te mengen met een sterke base (zoals maagzout, ammoniak of soda) en vervolgens te filteren, ontstaat crack, ook wel bekend als basecoke. Deze bewerkte vorm van cocaïne kan wél worden gerookt.

Door de chemische bewerking zijn de effecten van crack anders dan die van coke, zowel op de korte als lange termijn. Crack is hierdoor verslavender, volgens een veel geciteerde studie uit 1995 in Journal of Analytical Toxicology. Het is daarom vaak lastiger om te stoppen met crack dan te stoppen met coke.

Crack roken

Na gebruik van basecoke wordt de stof in het lichaam op exact dezelfde manier verwerkt als ‘normale’ cocaïne. In het lichaam vervalt het onderscheid dus tussen crack of basecoke en cocaïne.

Het grote verschil tussen basecoke en ‘normale’ coke zit hem in de snelheid van de werking. Door een substantie te roken, bereiken de werkzame stoffen vrijwel onmiddellijk de hersenen. Hierdoor zijn de effecten vele malen intenser, maar ook veel korter.

Hoe kun je crack gebruik herkennen?

Je kunt crack gebruik herkennen aan verschillende lichamelijke effecten en gedragsveranderingen. Denk bijvoorbeeld aan lichamelijke effecten zoals plotseling gewichtsverlies, veranderingen in eet- en slaappatronen en gezwollen ogen. Mogelijke gedragsveranderingen omvatten onder meer intense opwinding en prikkelbaarheid, verwaarlozing van verantwoordelijkheden en toenemende isolatie van vrienden en familie.

Ook zijn er enkele fysieke tekenen van crackgebruik, zoals de aanwezigheid van crackpijpjes en kleine plastic zakjes. Het roken van crack uit een pijpje zorgt daarnaast vaak voor (licht)verbrande lippen of vingers, volgens V. Bungay et al. in International Journal of Drug Policy. Ook is een chemische geur mogelijk aanwezig in de kleding, adem of omgeving.

Wat zijn de effecten van crack?

Er zijn zowel lichamelijke als geestelijke effecten door het gebruik van crack. Deze kunnen meestal binnen enkele seconden tot enkele minuten na inname beginnen, volgens G. Bartzokis in American Journal on Addictions. Vanwege de snelle absorptie duren de directe effecten meestal niet langer dan een kwartier of half uur. Het snelle begin en de korte duur van de effecten dragen bij aan het potentieel verslavende karakter van de drug, omdat een gebruiker vaak snel op zoek gaat naar een nieuwe dosis om het gewenste effect te behouden.

Lichamelijke effecten

Dit zijn lichamelijke effecten van crack:

• Veel energie en een groter uithoudingsvermogen
• Wegvallen van vermoeidheid
• Flink hogere hartslag en bloeddruk
• Versnelde en oppervlakkige ademhaling
• Vergrote pupillen
• Trillerig en rillerig
• Verlaagde pijngrens
• Verminderde eetlust
• Verhoogde lichaamstemperatuur en veel zweten
• Droge mond en veel dorst
• Meer zin in seks

Geestelijke effecten

Dit zijn geestelijke effecten van crack:

• Opgewekt en euforisch gevoel
• Ongeremd en energiek gevoel
• Verminderde angst
• Meer zelfvertrouwen
• Denken lijkt sneller en makkelijker te gaan
• Zelfoverschatting
• Rusteloze en opgefokte gevoelens
• Soms een omslag naar agressie

Een paar minuten na het basen (roken) van basecoke, verdwijnen de plezierige en opgewekte effecten. De gebruiker begint zich overprikkeld, geïrriteerd, depressief en rusteloos te voelen.

De gebruiker voelt zich ronduit waardeloos, waardoor de verleiding om een nieuwe hit te nemen erg groot en vaak zelfs onbedwingbaar is.

Wat zijn de risico’s van crack gebruik?

De risico’s van crack gebruik zijn onder meer ernstige gezondheidsproblemen op de korte en lange termijn en het ontwikkelen van een lichamelijke en geestelijke verslaving. Het gebruik van crack wordt ook gelinkt aan risicovol (seksueel) gedrag, waardoor gebruikers volgens B. Fischer et al. in Addiction onder meer een hogere kans lopen om hiv te krijgen. Regelmatig gebruik van crack leidt meestal ook tot een negatieve impact op de omgeving, waaronder relaties en het functioneren op werk of school.

Mogelijke risico’s van crack gebruik zijn:

• Ernstige gezondheidsproblemen: Crackgebruik kan ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken, waaronder hart- en vaatziekten, beroertes, verhoogde bloeddruk, hartritmestoornissen, ademhalingsproblemen en permanente schade aan de longen.
• Verslaving: Crack is net zoals andere stimulerende middelen zeer verslavend en kan snel leiden tot een lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid.
• Psychische problemen: Gebruik van crack kan leiden tot de ontwikkeling van psychische stoornissen en klachten zoals angststoornissen, depressie, hallucinaties, paranoia en agressie. Ook kan het permanente veranderingen in de hersenen en hersenchemie veroorzaken, waardoor cognitieve functies worden aangetast en iemands persoonlijkheid verandert.
• Negatieve sociale gevolgen: Het gebruik van crack heeft vaak impact op de omgeving en kan ernstige sociale problemen veroorzaken, zoals conflicten met familie en vrienden, verlies van werk of verminderde schoolprestaties en financiële problemen.
• Infectieziekten: Crackgebruik kan leiden tot het oplopen van infectieziekten zoals hiv en hepatitis C door risicovol seksueel gedrag en/of wanneer het wordt geïnjecteerd in plaats van gerookt.
• Overdosis: Een overdosis crack kan levensbedreigend zijn.

Stoppen met crack

Zelf met crack stoppen is voor veel gebruikers ontzettend moeilijk vanwege de extreme lichamelijke en geestelijk verslavende werking van de drug. Bij langdurig gebruik kan het abrupt stoppen met het roken of injecteren van crack ook leiden tot heftige ontwenningsverschijnselen met mogelijk ernstige gezondheidsrisico’s. Veel gebruikers van crack hebben daarnaast vaak last van onderliggende psychische problemen, volgens Y. Tang et al. in Journal of Dual Diagnosis. Om niet terug te vallen in gebruik, is het belangrijk dat deze psychische klachten ook worden behandeld.

Vanwege deze redenen wordt bij problematisch gebruik van crack aangeraden om professionele hulp te zoeken, zoals een speciale afkickkliniek. Hier kan onder medische en professionele begeleiding de lichamelijke en geestelijke verslaving worden behandeld en afgebouwd.

Je leert hier meer over stoppen met drugs.

Wat zijn de behandelmethodes bij een crack verslaving?

Er zijn verschillende behandelmethodes mogelijk bij een crack verslaving, maar elke behandeling zal meestal beginnen met detoxificatie (ontgifting). Tijdens dit proces zal iemand onder medisch toezicht en begeleiding geholpen worden om lichamelijk af te kicken, zodat betere resultaten kunnen worden behaald in een vervolgbehandeling. Volgens een studie uit 2016 in Journal of Substance Abuse Treatment speelt kwalitatieve, individuele zorg tijdens het proces van drugs detox een grote rol in het overtuigen van iemand om ook daarna aan een vervolgbehandeling te beginnen.

Mogelijke behandelmethodes bij een crack verslaving zijn:

• Cognitieve gedragstherapie (CGT): Een behandelmethode die zich richt op het identificeren en veranderen van negatieve denk- en gedragspatronen die met het crackgebruik samenhangen.
• Motiverende gespreksvoering: Een gesprekstechniek die iemands motivatie probeert te vergroten en versterken, zodat het doel van stoppen met crackgebruik kan worden behaald en positieve verandering in de levensstijl kunnen plaatsvinden.
• Groepstherapie: Een therapie waarbij mensen met een crackverslaving samenkomen in een ondersteunende en begripvolle omgeving om ervaringen te delen, elkaar te steunen en te leren van elkaars uitdagingen en successen.
• Medicamenteuze behandelingen: Soms kunnen medicijnen worden voorgeschreven om te helpen met het verminderen van de intensiteit van ontwenningsverschijnselen, het beheersen van cravings, of onderliggende psychische problemen te behandelen.
• Nazorg: Na een behandeling volgt meestal ook een proces van nazorg, waarbij iemand ondersteuning en begeleiding krijgt bij het opbouwen van een drugsvrij leven en coping-strategieën aanleert voor het omgaan met triggers.

Wat zijn de afkickverschijnselen van crack?

Er zijn verschillende afkickverschijnselen door crack mogelijk wanneer iemand een volgende dosis te lang uitstelt of na langdurig gebruik probeert te stoppen. De drang om de mogelijke afkickverschijnselen bij een afhankelijkheid aan drugs te verlichten, speelt volgens K. Levin et al. in Drug and Alcohol Dependence een belangrijke rol in een terugval. Een poging tot afkicken vindt daarom bij voorkeur plaats in een kliniek, waar tijdig kan worden ingegrepen bij eventuele complicaties. Ook kan hier professionele begeleiding en steun worden geboden om succesvol het proces van detoxificatie te doorstaan.

Lichamelijke afkickverschijnselen

Dit zijn lichamelijke afkickverschijnselen van crack:

• Je voelt je lamlendig
• Extreme vermoeidheid
• Trillen
• Spierzwakte

Geestelijke afkickverschijnselen

Dit zijn geestelijke afkickverschijnselen van crack:

• Anhedonie: onvermogen om nog plezier te ervaren
• Depressie
• Heftige nachtmerries
• Stemmingsstoornissen, prikkelbaarheid
• Extreme craving naar crack

Veelgestelde vragen over crack