Coke verslaving: Risico's, symptomen en behandeling

Het is relatief makkelijk om een verslaving aan cocaïne te ontwikkelen, met ernstige gevolgen voor de eigen gezondheid en omgeving. Dit komt onder meer doordat gewenning en tolerantie snel optreden bij de drug, naast de specifieke effecten van cocaïne zelf. Uit jezelf stoppen met het gebruik van cocaïne is niet alleen lastig, maar ook gevaarlijk vanwege de mogelijk levensbedreigende ontwenningsverschijnselen. Op deze pagina wordt uitgelegd aan welke symptomen je een cocaïneverslaving kunt herkennen, welke opties er zijn voor behandeling en wat je kunt doen voor iemand in je omgeving die een probleem heeft met cocaïnegebruik.

Wat is een coke verslaving?

Een coke verslaving is het verliezen van de controle over het gebruik van cocaïne. Je bent dan lichamelijk en geestelijk afhankelijk geworden aan de effecten van de drug. Hierdoor gebruik je steeds vaker cocaïne en in grotere hoeveelheden, ondanks de negatieve gevolgen die dit heeft op je gezondheid en functioneren. Een coke verslaving is vaak niet direct zichtbaar voor de omgeving. De tijdelijke effecten van cocaïnegebruik verbloemen vaak nog een tijd de echte impact, volgens een studie uit 2009 in Neuropsychopharmacology. Uiteindelijk zal een verslaving wel leiden tot zichtbare negatieve gevolgen, zoals duidelijke cognitieve problemen, relatieproblemen en financiële schulden.

Hoe ontstaat een verslaving aan coke?

Een verslaving aan coke ontstaat door de effecten van de drug op je lichaam en hersenen. Door de krachtige werking van cocaïne kan een paar keer coke gebruiken er al voor zorgen dat je lichaam een afhankelijkheid ontwikkelt, volgens Yale-onderzoeker Frank Gawin in Annual Review of Medicine. Ook treedt al snel tolerantie en gewenning op (sneller dan bij andere populaire drugs zoals XTC en cannabis). Een coke verslaving ontstaat daarnaast ook door sociale factoren. Denk aan situaties of mensen die je begint te associëren met cocaïnegebruik en zo zorgen voor een sterk verlangen wanneer je eigenlijk niet wilde gebruiken.

Oorzaken van een coke verslaving zijn:

• Sociale druk en omgeving: De beschikbaarheid en het gebruik van cocaïne in je directe omgeving zorgen dat je de controle sneller verliest en eerder verslaafd raakt.
• Effecten op beloningssysteem: Cocaïne verhoogt de afgifte van het beloningsstofje dopamine in de hersenen, en zorgt uiteindelijk dat je beloningssysteem niet meer hetzelfde werkt zonder cocaïnegebruik.
• Snelle gewenning: Slechts een paar keer coke gebruiken zorgt er al voor dat je hersenen en lichamelijke processen zich aanpassen, waardoor je al snel niet meer zonder cocaïne kunt.
• Genetische aanleg: Erfelijkheid en familiegeschiedenis spelen bij verslaving vaak een grote rol, ook bij cocaïneverslaving. (Lees ook: Is verslaving erfelijk?)
• Onderliggende psychische klachten: Cocaïne helpt met de symptomen van aandoeningen zoals ADHD, depressie of borderline, waardoor mensen moeilijk kunnen stoppen zonder dat deze psychische klachten ook behandeld worden.
• Cocaïne gebruikt als ontsnapping: Wanneer je coke gebruikt als ontsnapping voor stress, angst en andere problemen, ontstaat snel geestelijke afhankelijkheid.

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

020 - 532 0030
Ma-Vrij van 07:00 - 22:00

Welke vormen van cocaïne zijn er en hoe verschillen de risico’s?

In Nederland zijn er twee vormen van cocaïne waarvan de risico’s behoorlijk verschillen. De meest voorkomende vorm van cocaïne is witte cocaïne of poedercocaïne (cocaïnehydrochloride). Deze vorm van cocaïne kun je snuiven, injecteren (na het op te lossen in water) of wrijven op het tandvlees. Ook kun je cocaïne slikken, bijvoorbeeld als speedball in combinatie met heroïne. Je kunt poedercocaïne niet goed roken doordat het snel verbrandt voordat het verdampt.

De tweede vorm van cocaïne is crack of basecoke. Deze vorm van cocaïne kun je wel beter verhitten door de freebase vorm, waarbij je het mengt met bijvoorbeeld baking soda. Daarom wordt crack vooral gerookt. Door de andere chemische samenstelling en inname zijn de effecten van crack anders dan bij poedercocaïne. Crack wordt heel snel opgenomen in het lichaam en zorgt zo voor veel meer intense, en korte, effecten. Je zult je sneller gelukkig en verdoofd aanvoelen. Dit maakt het verslavingsrisico ook veel groter, volgens een Amerikaans bevolkingsonderzoek uit 2004 door professor James Anthony. Gewenning ontstaat sneller en gebruikers nemen meer in doordat de effecten eerder verdwijnen.

Versnijdingsmiddelen cocaïne

Cocaïne wordt regelmatig versneden met andere stoffen, zowel poedercocaïne als basecoke. Vaak gebeurt dit om meer winst te maken. De andere middelen zijn dan goedkope chemicaliën met vergelijkbare effecten als cocaïne of een zelfde uitstraling. Wanneer je cocaïne gebruikt met versnijdingsmiddelen, kunnen effecten sterker en onvoorspelbaarder worden. Dit vergroot de kans op een overdosis. Vaak weten gebruikers van te voren namelijk niet dat versnijdingsmiddelen zijn gebruikt.

In Amerika wordt cocaïne steeds vaker versneden met kleine hoeveelheden fentanyl, een zeer krachtige en gevaarlijke opioïde. Jaarlijks zorgt dit daar voor tienduizenden doden, volgens cijfers van het CDC, het Amerikaanse equivalent van het RIVM. In Nederland en Europese landen gaat het meestal om de stoffen levamisol (een ontwormingsmiddel voor dieren), fenacetine of cafeïne. Deze stoffen zijn minder riskant dan fentanyl. Wel kunnen ze bij regelmatig gebruik van cocaïne zorgen voor grote gezondheidsproblemen, zoals ernstige immuunproblemen en hartproblemen.

Wat gebeurt er in je lichaam bij cocaïnegebruik?

Bij cocaïnegebruik gebeurt er in je lichaam van alles. Cocaïne beïnvloedt namelijk lichamelijk veel organen. Zo zijn er effecten op je hart- en vaatstelsel, zoals een versnelde hartslag en bloeddruk. Ook zorgt het dat je centrale zenuwstelsel overactief raakt, waardoor je hyperactief en erg alert bent en lichaamsprocessen zoals je eetlust en vermoeidheid tijdelijk onderdrukt worden.

Wanneer je cocaïne af en toe gebruikt, zijn de risicovolle effecten vooral beperkt tot je hart- en vaatstelsel (bijv. infarct) en neurologisch (bijv. beroerte), volgens een studie uit 2010 in Circulation. Bij herhaaldelijk gebruik zijn er naast deze ernstige gevolgen ook risico’s op het ontwikkelen van serieuze psychologische problemen. Cocaïne heeft namelijk veel neurotoxische effecten op de hersenen. Dit betekent dat veel processen in je brein verstoord of beschadigd raken. Ook andere organen kunnen bij langdurig cocaïnegebruik beschadigd raken, zoals je longen en nieren.

Hieronder is een overzicht van de effecten van cocaïne in de eerste minuten en uren na gebruik:

• 5-10 minuten nadat je cocaïne gebruikt: Duidelijke veranderingen
• 15-30 minuten na het cocaïnegebruik: Piekeffecten
• 30-60 minuten na het snuiven van cocaïne: Uitwerking
• 1 tot 24 uur na het gebruik van cocaïne: Crashen

5-10 minuten nadat je cocaïne gebruikt: Duidelijke veranderingen

De eerste minuten nadat je cocaïne gebruikt zul je veel veranderingen merken in je lichaam en hersenen. Je voelt allereerst een opkomende rush van intense blijdschap en raakt opgewonden. Bij het roken van basecoke of injecteren van cocaïne gebeurt dit al binnen een paar seconden. Het lichaam versterkt dit opgewonden gevoel door je hartslag te stimuleren en de bloeddruk te verhogen. Ook merk je veranderingen in je geest; je voelt je scherp, gefocust en energiek. Daarnaast word je zelfverzekerder en krijg je de neiging om veel en sneller te praten. Mocht je last van honger hebben, verdwijnt dit hongergevoel meteen.

15-30 minuten na het cocaïnegebruik: Piekeffecten

Bij de meeste inname methodes bereik je de piekeffecten van cocaïne na zo’n kwartier tot halfuur. Het fijne geluksgevoel is rond deze tijd op z’n max. Je bent mentaal ontzettend scherp en ervaart daarnaast zeer intens al je zintuiglijke waarnemingen (zien, horen en aanraken). Ook gedraag je je sociaal erg vrij. Wanneer je erg veel cocaïne gebruikt hebt, kun je in deze fase ook last krijgen van negatieve gevoelens. Denk aan angst of plotseling agressief worden richting anderen door verhoogde prikkelbaarheid.

30-60 minuten na het snuiven van cocaïne: Uitwerking

Na een halfuur tot uur merk je dat de effecten afnemen. De positieve gevoelens verdwijnen geleidelijk en maken plaats voor negatieve gevoelens. Je voelt je meer down, wordt prikkelbaar en krijgt last van vermoeidheid. Dit wordt ook wel de “crash” genoemd. Rond deze tijd begin je een craving-gevoel te krijgen om opnieuw cocaïne te gebruiken. Dit sterk verlangen zal vooral intens zijn wanneer je cocaïne gebruikt hebt door het te roken of injecteren, maar is ook sterk aanwezig wanneer je cocaïne hebt gesnoven.

1 tot 24 uur na het gebruik van cocaïne: Crashen

In de uren en dag na het cocaïnegebruik voel je de negatieve effecten het sterkst. De beginnende negatieve gevoelens sterken geleidelijk aan en je voelt je steeds meer depressief, angstig en leeg van binnen. Ook kun je snel geïrriteerd raken en agressief worden richting anderen. Daarnaast kan je eetlust toenemen en kun je last hebben van ernstige vermoeidheid en slaapproblemen.

Wat zijn de risico’s van cocaïnegebruik?

De risico’s van cocaïnegebruik zijn acute risico’s, zoals een hartaanval of hallucinaties, en chronische risico’s zoals een drugsverslaving en andere psychische aandoeningen. Gebruikers lopen ook risico om in gevaarlijke situaties terecht te komen, volgens een studie uit 2003 in Aggression and Violent Behavior. Dit komt doordat cocaïne veel gebruikers geïrriteerd en agressief maakt.

Mogelijke risico’s van cocaïnegebruik zijn:

• Hartritmestoornissen of een hartaanval
• Ernstige beschadigingen aan de neus, longen, tanden en hersenen
• Ontwikkelen van psychische aandoeningen
• Moeite met onderhouden van relaties
• Problemen op werk of op school
• Schulden en financiële problemen
• Overdosering of onbewuste inname van versnijdingsmiddelen zoals fentanyl
• Juridische problemen

Lees ook: Wat doet coke met je uiterlijk?

Hoe herken je een cocaïneverslaving bij jezelf of een ander?

Je herkent een cocaïneverslaving bij jezelf of een ander aan verschillende lichamelijke signalen en veranderingen in iemands gedrag. Zo zijn er lichamelijke symptomen en signalen zoals chronische slaapproblemen, injectiesporen of klachten aan de neus door het regelmatig snuiven van cocaïne, volgens Portugese onderzoekers in Current Drug Abuse Reviews. Ook kun je veranderingen in je gedrag en psychologisch ervaren. Denk aan heftige cravings om weer te gebruiken die je niet kunt negeren. Of cocaïne steeds belangrijker maken in je leven, waardoor je andere zaken zoals werk en studie steeds meer verwaarloost.

Een cocaïneverslaving laat zich ook op andere gebieden zien. Zo ontstaat er vaak steeds meer afstand met je omgeving omdat je geen tijd meer voor ze vrij wilt maken. Ook zorgt het drugsgebruik voor problemen in je relaties. Denk aan ruzie en spanning, maar ook wantrouwen doordat je het gebruik van cocaïne geheim probeert te houden. Ten slotte is een cocaïneverslaving vaak een dure bedoening. Op de lange termijn zorgt het zo voor financiële problemen. Je gaat dan steeds meer geld lenen of zelfs stelen van anderen, wat weer leidt tot verdere sociale gevolgen en je mogelijk in gevaarlijke situaties brengt.

Zelftest: 10 signalen die wijzen op verslaving

10 signalen die wijzen op cocaïneverslaving zijn:

1. Je hebt dagelijks zin in cocaïne; vaak voelt deze zelfs als een “moeten”.
2. Je merkt dat je steeds meer cocaïne gebruikt om dezelfde effecten te voelen. Je normale dosis is onvoldoende.
3. Je hebt geprobeerd te stoppen met cocaïne, maar dat lukte niet.
4. Je krijgt last van negatieve gevoelens en gedachten wanneer je een tijdje geen coke gebruikt.
5. Je prioritiseert anders: eerst de coke regelen en/of gebruiken, daarna pas andere zaken.
6. Je vindt het steeds lastiger om afspraken en taken na te komen op werk of studie.
7. Je hebt steeds minder contact met mensen die geen coke gebruiken en besteedt minder tijd aan je normale hobby’s.
8. Je weet dat cocaïne voor problemen zorgt in je leven, maar toch wil je niet stoppen met cocaïne.
9. Je liegt over je cocaïnegebruik en probeert het verborgen te houden voor mensen in je omgeving.
10. Je geeft maandelijks veel geld uit aan cocaïne en raakt vaak in geldnood.

Wat zijn de gevolgen van een coke verslaving?

De gevolgen van een coke verslaving zijn op te splitsen in verschillende onderdelen. Cocaïne heeft namelijk een zeer brede werking. Een verslaving raakt bovendien aan veel kanten in je leven. Het beïnvloedt je gezondheid, je dagelijks functioneren en je relaties met anderen. Sommige van deze gevolgen kunnen permanent zijn of langdurig aanhouden. Zo kan chronisch cocaïnegebruik je sociale vaardigheden veranderen door aanpassingen in je hersenen, volgens een studie uit 2014 in Addiction Biology. Hierdoor begrijp je anderen slechter en ervaar je minder empathie. Dit maakt het lastiger om bestaande relaties te onderhouden en nieuwe relaties aan te gaan.

Enkele gevolgen van een coke verslaving zijn:

• Lichamelijk: Een verhoogd risico op hartaandoeningen en beroertes, ontstekingen in het spijsverteringsstelsel en ondervoeding.
• Psychisch: Ontwikkelen van stemmingsstoornissen (depressie en angsten), last krijgen van psychoses en verschillende cognitieve problemen (concentratie en geheugen).
• Relaties en sociale contacten: Vervreemden van familie en vrienden, grote spanning in relaties en in het algemeen minder empathie voor anderen.
• Werk en studie: Slechter presteren op werk of op school, mogelijk ontslag of afbreken van je studie door verzuim en andere zaken.
• Financieel: Financieel instabiel leven, regelmatig blut zijn en steeds grotere geldzorgen door leningen.
• Juridisch: Risico lopen op boetes en mogelijk zelfs gevangenisstraf, plus een strafblad dat carrièremogelijkheden in de toekomst in de weg kan zitten.
• Zelfvertrouwen en zelfbeeld: Door de verslaving grote problemen hebben met je eigenwaarde, bijvoorbeeld door gevoelens van schuld en schaamte, en je eigen identiteit kwijtraken door de volledige focus op drugs gebruiken.

Waarom is het zo moeilijk om zelf te stoppen met cocaïne?

Het is zo moeilijk om zelf te stoppen met cocaïne doordat cocaïne het beloningssysteem in je hersenen kaapt. Zo verstoort het de werking van het geluksstofje dopamine. Je voelt je dan alleen nog maar met cocaïne gelukkig (of een andere drug die dopamine afgeeft). Wanneer je even gestopt bent, voel je je dan zo ongelukkig dat de drang om te gebruiken (en om je weer gelukkig te voelen) erg groot wordt. Cocaïneverslaving zorgt ook voor ontwenningsklachten. Veel mensen willen niet stoppen omdat ze bang zijn voor deze klachten of staken hun stoppoging wanneer deze symptomen te heftig worden.

Stoppen met cocaïne is daarnaast lastig door psychologische factoren. Zo ontstaan bijvoorbeeld conditionering en triggers wanneer je vaak cocaïne gebruikt, volgens een studie uit 2007 in Behavioural Brain Research. Bepaalde omgevingen, situaties of zelfs tijdstippen link je dan automatisch aan het gebruik van cocaïne. Deze kunnen voor intense cravings zorgen die heel lastig te weerstaan zijn.

Externe en onderliggende problemen

Stress is een factor die vaak een rol speelt in terugval. Wanneer het stresssysteem is geactiveerd, ben je gevoeliger voor dingen die een belonend gevoel geven (zoals cocaïne). Dit helpt je dan om te ontspannen. Bij veel verslavingen spelen ontspanning en ontsnapping sowieso een grote rol. De cocaïneverslaving wordt dan bijvoorbeeld gebruikt als copingmechanisme om niet met andere psychische klachten of aandoeningen om te gaan. Dit wordt in de verslavingszorg een dubbele diagnose genoemd. Het vereist een speciale behandeling waarbij zowel je psychische problemen als de verslaving worden behandeld.

Patronen bij pogingen om zelf te stoppen met cocaïne

Veel mensen die zelf proberen te stoppen met cocaïne lopen tegen vergelijkbare problemen aan. Je bewust zijn van deze problemen is belangrijk om te begrijpen of je professionele hulp nodig hebt. Ook kunnen deze patronen helpen om toch op eigen kracht succesvol te stoppen, vooral wanneer er sprake is van een milde verslaving.

Enkele patronen bij zelfhulppogingen zijn:

• Schommelperiodes: Je lijkt een tijdje succesvol gestopt te zijn, maar maakt dan weer een uitglijder door stress of andere triggers.
• Vertrouwen op wilskracht: Je vertrouwt volledig op je eigen wilskracht en zorgt niet voor voldoende strategieën en ondersteuning om je te helpen in lastige periodes.
• Jezelf isoleren: Je laat niemand anders weten dat je gaat stoppen, waardoor je je steeds meer alleen en eenzaam voelt.
• Verkeerde focus: Je focust op het niet mogen gebruiken van cocaïne, terwijl een positieve insteek van het opbouwen van een leven zonder drugs vaak beter helpt.
• Onderschatting: Je ziet niet in dat een verslaving vaak diepgeworteld is, zowel lichamelijk als psychisch, en denkt dat verslaving alleen wat slechte gewoonten zijn die je snel kunt overwinnen.

Welke ontwenningsverschijnselen kun je verwachten bij stoppen met cocaïne?

Ontwenningsverschijnselen die je kunt verwachten bij het stoppen met cocaïne zijn zware vermoeidheid, een grote eetkick en je depressief voelen. De ontwenning bij cocaïne verschilt erg per persoon. Vooral bij een zware verslaving kunnen gevaarlijke situaties ontstaan tijdens de ontwenning, zoals ernstige paniekaanvallen en zelfmoordgedachten. Professionele hulp is voor deze groep dan ook aan te raden.

Sommige mensen blijven na de acute ontwenningssymptomen last houden van ontwenningsklachten. Dit heet het post-acute withdrawal syndrome (PAWS). Je hebt dan nog maandenlang of langer last van vooral psychische klachten. PAWS is een belangrijke reden waarom veel mensen na een tijdje weer terugvallen in hun verslaving, volgens een studie uit 2023 in Journal of Addiction Medicine.

Dag 1-3: Acute ontwenningssymptomen

In de eerste dagen nadat je gestopt bent met cocaïne krijg je last van verschillende acute symptomen. Dit kunnen zowel lichamelijke als geestelijke klachten zijn. Voor een milde verslaving pieken ze meestal binnen de eerste 3 dagen. Bij een zware verslaving kunnen de klachten langer erg intens blijven.

Enkele acute ontwenningssymptomen in dag 1-3 na het stoppen met cocaïne zijn:

• Depressieve gevoelens: Je voelt je depri, hebt geen motivatie en krijgt mogelijk last van zelfmoordgedachten.
• Angst en onrust: Je bent angstig en nerveus. Ook kun je last krijgen van acute paniekaanvallen.
• Slapeloosheid: Je valt erg moeilijk in slaap maar kunt tegelijkertijd juist zeer lang doorslapen omdat je lichaam probeert te herstellen (hoewel de slaapkwaliteit hiervan slecht is). Ook komen intense dromen/nachtmerries veel voor.
• Vermoeidheid: Je voelt je lichamelijk en mentaal uitgeput en futloos.
• Meer trek: Je krijgt last van vreetkicks en eet meer in het algemeen, waardoor je gewicht duidelijk toeneemt in korte tijd.
• Trillen en concentratieproblemen: Je hebt last van trillende handen en kunt je lastig concentreren op zaken.

Dag 4-7: Langzame afname van intensiteit

Na een paar dagen duiken er meestal geen nieuwe ontwenningsklachten meer op. De bestaande symptomen kunnen nu langzaam afnemen in intensiteit, met name de lichamelijke klachten. Vooral slaapproblemen en je toegenomen eetlust komen nu wel duidelijker naar de voorgrond. Het slaaptekort en/of de slechte slaapkwaliteit dragen bij aan je vermoeidheid en zorgen dat je je niet fijn blijft voelen. Door de toegenomen eetlust kun je je ook meer moe voelen, doordat je metabolisme anders werkt.

Week 1-4: Verbetering maar wel last blijven houden

Mensen met een milde cocaïneverslaving voelen zich na een week vaak al behoorlijk beter. Hun lichamelijke én psychische klachten nemen rond deze tijd af. Bij een ernstige verslaving zal dit herstel langer duren. Vaak na 10-14 dagen. De lichamelijke klachten verdwijnen meestal als eerste. De psychische symptomen zoals angst, depressieve gevoelens en onrust houden het langst aan. Veel mensen houden hier nog weken in meer of mindere mate last van.

Maanden na het stoppen: Post-acute withdrawal syndrome

Voor de meeste mensen met cocaïneverslaving is de afhankelijkheid na een maand overwonnen. Bij sommige mensen gaan hun klachten echter nooit helemaal over, ook wanneer ze al een maand of langer gestopt zijn met cocaïne. Dit heet in de wetenschap het post-acute withdrawal syndrome (PAWS). Er is nog maar weinig bekend over dit syndroom. Bij bepaalde verslavingen komt het vaker voor. Naast cocaïne komt PAWS ook regelmatig voor bij een afhankelijkheid aan benzodiazepinen en opiaten. Het gaat dan vrijwel altijd om psychische klachten. Denk aan stemmingsschommelingen, je depressief voelen en heftige cravings. Wanneer er sprake is PAWS, is nazorg erg belangrijk om terugval te helpen voorkomen.

Welke behandelopties zijn er voor een cocaïneverslaving?

Er zijn medische, therapeutische en alternatieve behandelopties voor een cocaïneverslaving. Deze kunnen op afstand worden gevolgd (ambulante behandeling) of door je te laten opnemen in een kliniek (klinische opname). Voor de ontwenning bij cocaïneverslaving volg je meestal eerst een detox behandeling. Je wordt dan begeleid tijdens de ontwenning om gezondheidsrisico’s te beperken en te voorkomen dat je weer terugvalt in gebruik. De detox kan bestaan uit medische begeleiding zoals medicijnen en monitoring, vooral bij ernstige verslavingen, en psychologische ondersteuning.

Na de lichamelijke ontwenningsfase zijn er verschillende therapeutische methodes die helpen met je geestelijke afhankelijkheid aan cocaïne. Cognitieve gedragstherapie helpt bijvoorbeeld met negatieve gedachten waar je mee worstelt, die bij kunnen dragen aan het gebruik van cocaïne als ontsnapping van je zorgen. Motiverende gespreksvoering helpt met je innerlijke motivatie om het stoppen met cocaïne vol te houden. Dialectische gedragstherapie helpt om je emoties beter te verwerken om zo verslavingsgedrag te helpen voorkomen. Sommige behandelingen in de verslavingszorg volgen het 12-stappen programma, vooral bij zelfhulpgroepen als NA (Narcotics Anonymous).

Dubbele diagnose

Verslavingsproblemen gaan vaak samen met andere psychische aandoeningen, van depressie tot ADHD of trauma, volgens de bekende Amerikaanse psychiater Peter Buckley in Journal of Clinical Psychiatry. Er is dan sprake van een dubbele diagnose, waarbij je verslavingsproblemen worden versterkt door je andere psychische klachten. Een behandeling voor je verslaving moet dan gecombineerd worden met een behandeling voor deze andere klachten. Doe je dit niet, dan blijven de onderliggende oorzaken van je verslaving bestaan en is de kans op terugval erg groot.

Bij een combinatiebehandeling krijg je tegelijkertijd zorg voor je cocaïneverslaving en je psychische aandoening. Vaak bestaat dit uit een combinatie van psychotherapie en medicatie. Methodes zoals traumatherapie, lichaamsgerichte therapie en mindfulness therapie worden hierin ook regelmatig toegepast. In Nederland zijn combinatiebehandelingen voor een dubbele diagnose vrij zeldzaam. In buitenlandse klinieken kan er wel meer aanbod zijn van een geïntegreerde behandeling voor dubbele diagnose.

Ben jij verslaafd en wil je meer weten over een opname in een afkickkliniek? Misschien heb je vragen over welk behandelprogramma geschikt is in jouw situatie? Bel 020 – 532 0030 voor deskundig advies van onze medewerkers.

Kosten en vergoedingen

Een verslavingsbehandeling wordt in Nederland in de meeste gevallen vergoed door je zorgverzekeraar. Je hebt hiervoor geen aanvullende verzekering nodig. Hiervoor moet je wel voldoen aan bepaalde voorwaarden. Zo wordt een klinische opname meestal pas vergoed bij uitdrukkelijke verwijzing van een arts en/of wanneer je al eerder een ambulante behandeling hebt gevolgd. Wanneer je kiest voor zorg door een privékliniek kunnen sommige kosten ook voor eigen rekening komen. Het is altijd verstandig om eerst contact op te nemen met je verzekeraar voordat je met een behandeling begint. Zo kom je achteraf niet voor verrassingen te staan.

Lees hier meer over de kosten van een verslavingsbehandeling.

Wat kun je verwachten van een klinische opname voor cocaïneverslaving?

Je kunt van een klinische opname voor cocaïneverslaving verwachten dat je in een gestructureerde omgeving komt waarin je intensief (met elke dag een programma) werkt aan je verslaving. De invulling van je zorg en de begeleiding hangen af van de ernst van je verslaving en de onderliggende oorzaken. Bij een ernstige cocaïneverslaving zul je bijvoorbeeld medische begeleiding nodig hebben tijdens de detox. Bij een dubbele diagnose zal een langere opname in de kliniek nodig zijn, doordat zowel je verslaving als je andere psychische klachten behandeld moeten worden.

Proces van opname en behandeling

De eerste stap voor een klinische opname voor cocaïneverslaving is het proces van intake en assessment. Je vult bijvoorbeeld een vragenlijst in en hebt een gesprekje met een psycholoog. Op basis hiervan wordt bepaald wat je nodig hebt aan zorg en of een kliniek de juiste oplossing voor jou is. Bij een privé-kliniek wordt ook vaak een behandelprogramma op maat samengesteld dat aansluit op jouw specifieke behoeften. Bij een normale GGZ-instelling volg je meestal een vast behandelprogramma samen met andere patiënten. Qua behandelmethodes wordt altijd een vorm van psychotherapie aangeboden. Dit betekent dat je in je eentje (individuele therapie) of samen met een groep (groepstherapie) gesprekken voert met een psycholoog.

Leven in een kliniek en duur behandeling

In een kliniek sta je sowieso altijd wel in contact met andere bewoners. Samen woon je namelijk in de kliniek. Dit betekent dat je elkaar aanhoort tijdens groepstherapie, waar ervaringen en inzichten worden gedeeld. Ook doe je meestal activiteiten als onderdeel van het dagprogramma of gewoon ter ontspanning.

Voor extra ondersteuning wordt vaak geprobeerd om je familie en systeem (vrienden, collega’s, etc.) zo veel mogelijk te betrekken bij een behandeling. Dit kan via therapiesessies (systeemtherapie), maar ook door normale contactmomenten. Zeker bij lange behandelingen is dit belangrijk voor je mentale welzijn. Een klinische behandeling bij cocaïneverslaving duurt gemiddeld namelijk zo’n 10 tot 12 weken. Soms zijn er verkorte trajecten mogelijk, van bijvoorbeeld 4 tot 6 weken lang. Dit moet altijd in overleg met het klinisch team en je verslavingsarts.

Welke therapievormen zijn effectief bij cocaïneverslaving?

Therapievormen die effectief zijn bij cocaïneverslaving zijn vooral gesprekstherapie en behandelmethodes die zich richten op het veranderen van je gedrag, zoals contingency management en motiverende gespreksvoering. Deze methodes focussen op de onderliggende oorzaken van je verslaving. Ze helpen je beter te begrijpen waar je verslaving mee te maken heeft, maken gedragsveranderingen mogelijk en bereiden je voor op triggers en cravings.

6 effectieve therapievormen bij cocaïneverslaving zijn:

• Cognitieve gedragstherapie (CGT): CGT helpt je om te gaan met negatieve gedachten en niet toe te geven aan bepaald gedrag. Een wetenschappelijk bewezen en populaire methode bij verslavingen, effectiever dan het 12-stappen programma, volgens een studie uit 2012 in Addictive Behaviors.
• Motiverende gespreksvoering: Volgens een studie door de Amerikaanse gedragspsycholoog Joy Schmitz onder een groep cocaïneverslaafden helpt motiverende gespreksvoering om het gebruik van cocaïne te verminderen en kun je beter copen met triggers.
• Community Reinforcement Approach (CRA): Richt zich op het stimuleren van een leven zonder cocaïne door positieve beloningen en het versterken van je steunnetwerk. Helpt volgens Spaanse onderzoekers in een 6-maanden studie in Journal of Substance Abuse Treatment om abstinent te blijven.
• Contingency Management: Een methode waarbij je beloningen krijgt wanneer je geen cocaïne en andere middelen gebruikt. Wordt in Nederland nog niet veel toegepast, maar is wel effectief volgens Stanford-onderzoekers in een onderzoek in Addiction om abstinent te blijven.
• Mindfulness-based interventies: Helpt vooral met het verminderen van cravings en het terugkrijgen van zelfcontrole en zelfvertrouwen, volgens een studie uit 2011 in Drug and Alcohol Dependence.
• Traumagerichte therapie: Richt zich op trauma als onderliggende oorzaak van de verslaving. Traumatherapie volgens de Amerikaanse hoogleraar Lisa Najavits met succespercentages van behandelingen, waaronder bij cocaïneverslaving.

Hoe ondersteun je iemand met een cocaïneverslaving?

Je ondersteunt iemand met een cocaïneverslaving door op een constructieve manier te communiceren, jezelf te beschermen, en te weten welke hulp je moet inschakelen. Constructieve communicatie betekent dat je eerlijk, direct en duidelijk communiceert, maar je hierbij wel focust op het gedrag in plaats van de persoon. Ook is het belangrijk om veel vanuit je “ik” te communiceren. Denk bijvoorbeeld aan: “ik voel me verdrietig wanneer…”, of “ik maak me zorgen wanneer…”. Hiermee vermijd je beschuldigingen gericht op de persoon.

Tegelijkertijd moet je ook grenzen stellen. Dit helpt jezelf te beschermen en kan ook een stimulans zijn voor de ander om hulp te accepteren, volgens ervaringsdeskundige en klinisch psycholoog Kenneth Perlmutter. Hiervoor kun je ook professionele hulp inschakelen. Veel klinieken in de verslavingszorg bieden bijvoorbeeld programma’s aan voor familieleden van een verslaafde. Je wordt dan geholpen met het verwerken van negatieve ervaringen. Ook leer je via psycho-educatie beter te begrijpen hoe de verslaving in elkaar steekt en krijg je advies over het bieden van een gezond steunnetwerk. Soms zijn er steungroepen in je omgeving waar je met andere lotgenoten ervaringen uit kan wisselen.

Interventies en professionele hulp zoeken

Denk je dat je hulp nodig hebt? Een professionele interventie kan helpen om iemand te overtuigen hulp te zoeken. Ook krijg je dan vaak advies over geschikte behandelmethoden. Voor advies over de juiste hulp bij cocaïneverslaving kun je daarnaast een kliniek benaderen of onze hulplijn bellen, 020 – 532 0030. Onze medewerkers geven deskundig en onafhankelijk advies over geschikte behandelopties in jouw situatie en bij welke klinieken je hiervoor terecht kunt.

Hoe kun je terugval voorkomen na behandeling?

Je kunt terugval voorkomen na behandeling door je voor te bereiden op scenario’s en actief triggers te vermijden. Tijdens een behandeltraject wordt meestal aandacht gegeven aan het ontwikkelen van een terugvalpreventieplan. Hierin is aandacht voor verschillende zaken die kunnen zorgen voor een uitglijder en terugval. Ook is het belangrijk om te begrijpen dat een uitglijder (een gebeurtenis op zichzelf) niet hetzelfde is als terugval (een terugkeer van het patroon). Leren omgaan met uitglijders is cruciaal om te voorkomen dat ze leiden tot terugval. Uitglijders komen namelijk vaak voor, maar als je er op de juiste manier mee omgaat (accepteren en ervan leren), kun je wel blijven werken aan herstellen.

6 manieren om terugval te voorkomen na behandeling zijn:

1. Stel een terugvalpreventieplan op, met bijvoorbeeld een overzicht van je doelen en motivaties, risicovolle situaties voor jou en een stappenplan voor noodgevallen.
2. Identificeer welke triggers bestaan voor jou en hoe je ze kunt vermijden.
3. Ontwikkeling coping-strategieën voor cravings, zoals meditatie en afleiding.
4. Maak aanpassingen in je leefstijl en verlaag stressniveaus, bijvoorbeeld door gezonde voeding en een andere baan.
5. Bouw een ondersteunend netwerk op dat voor je klaar staat in moeilijke momenten.
6. Volg nazorg-programma’s en bezoek zelfhulpgroepen

Hoe ziet het herstel op lange termijn eruit?

Het herstel op lange termijn ziet eruit als een blijvend proces van groei en aanpassingen. Een verslaving is meestal een chronische aandoening. Studies met hersenbeeldvorming laten zien dat na een paar maanden tot een jaar bepaalde hersengebieden al grotendeels hersteld zijn. Vooral je dopamine-systeem herstelt echter erg traag wanneer je regelmatig cocaïne gebruikt hebt, volgens Chinese onderzoekers in een studie uit 2022 in Addiction Biology. Dit betekent dat je lange tijd vatbaar bent voor cravings en meer gevoelig blijft voor de belonende effecten van cocaïne. Zelfs na jaren kan dit nog bijdragen aan uitglijders en terugval. Ook psychische klachten die tot verslaving leiden of bijdragen aan verslavingsgedrag kunnen nog lange tijd aanhouden. Het is daarom belangrijk dat je aandacht blijft geven aan een duurzaam herstel.

Een duurzaam herstel betekent dat je blijft werken aan je fysieke en mentaal welzijn. Regelmatig therapie volgen helpt met het verbeteren van je zelfvertrouwen en zelfbeeld. Ook moet je tijd en moeite steken in het herstel van je relaties en je sociale omgeving. Daarnaast is het belangrijk dat je een nieuwe identiteit leert te ontwikkelen die niet draait om je drugsgebruik. Dit helpt met houvast op je nieuwe leven zonder cocaïne en zorgt dat je beter om kunt gaan met blijvende uitdagingen.

Ervaringsverhalen van langdurig herstel

Ervaringsverhalen van langdurig herstel op onze website onderstrepen de boodschap van blijven werken aan jezelf. Zo vertelt “Kitty” dat ze na meerdere stoppogingen door de jaren heen eindelijk van de coke af bleef door regelmatig een lokale zelfhulpgroep op te zoeken voor steun. “Richard” geeft aan dat hij pas na het zoeken van professionele hulp zijn 23-jarige verslaving de baas bleef. Zijn therapeut hielp hem met het maken van aanpassingen in zijn levensstijl, waardoor hij stress op zijn werk niet meer oploste met een envelopje.