Wat is XTC? Risico's, bijwerkingen en behandeling

De harddrug XTC (afkorting van het Engelse woord ‘ecstasy’) is in Nederland zeer populair onder uitgaanspubliek. Volgens cijfers van het Trimbos-instituut is het zelfs de populairste (party)drug na cannabis. In een XTC-pil zit 3,4-methyleendioxymethamfetamine, beter bekend als MDMA. De stof MDMA zorgt ervoor dat gebruikers meer energie krijgen, zich fijner voelen en hun omgeving anders kunnen waarnemen (hallucinaties). Op deze pagina wordt onder meer uitgelegd wat de risico’s van XTC zijn, de effecten en bijwerkingen die de stof MDMA heeft en of het mogelijk is om aan XTC verslaafd te raken.

Wat is XTC?

XTC is een pil waar de psychoactieve drug MDMA in zit, die een stimulerende en hallucinogene werking heeft op gebruikers. Wanneer je XTC gebruikt, krijg je onder meer extra energie en een opgewekt gevoel dankzij vrijgegeven serotonine (een neurotransmitter). Volgens M. Oliveri et al. in Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry zorgt deze extra serotonine ervoor dat het visuele gedeelte van de hersenen erg opgewonden raakt en zo de stemming positief beïnvloedt.

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

020 - 532 0030
Ma-Vrij van 07:00 - 22:00
Za-Zo 13:00 - 17:00

Wat zijn de effecten van XTC?

Het werkzame middel in XTC, MDMA, heeft verschillende effecten op een gebruiker. De psychoactieve drug stimuleert emoties, geeft een energieboost en kan hallucinaties opwekken (afhankelijk van de dosis MDMA). Gebruikers ervaren vaak een warm, tintelend gevoel, wat volgens D. Coman et al. in een studie uit 2015 onder andere wordt veroorzaakt door temperatuurstijgingen in het lichaam en de hersenen.

Effecten van XTC zijn ook sociaal van aard, waarbij gebruikers vaak lichamelijk contact zoeken met anderen vanwege de positieve prikkels die ze bij aanraking ontvangen. Dit sociale effect is volgens A. Bershad et al. in Neuropsychopharmacology uniek en niet aanwezig bij andere stimulerende drugs.

Dit zijn de effecten van XTC:

• Hoger energieniveau
• Wakker en opgewekt gevoel
• Hallucinaties: de omgeving wordt anders (verstoord) ervaren en waargenomen
• Behoefte aan (intiem) sociaal contact, vaak lichamelijk
• Verhoogde hartslag en lichaamstemperatuur
• Continu gevoel van warme tintelingen door het lichaam, vaak vergeleken met ‘verliefdheid’
• Grote pupillen en stijf gevoel in kaken
• Droge mond en keel

Wat zijn de bijwerkingen van XTC?

Er zijn verschillende mogelijke lichamelijke en geestelijke bijwerkingen bij gebruik van XTC, zowel direct na gebruik als op de langere termijn. C. Burgess et al. wijzen in een studie in European Psychiatry onder meer op het gevaar van hartritmestoornissen, permanente leverbeschadiging en het ontwikkelen van psychiatrische stoornissen door langdurig gebruik van XTC-pillen.

Milde lichamelijke bijwerkingen direct na inname omvatten onder andere een gevoel van misselijkheid, duizeligheid en hoofdpijn, vaak veroorzaakt door oververhitting van het lichaam. Veel gebruikers hebben enkele dagen na gebruik last van een kater, die ook wel de dinsdag dip wordt genoemd. Ook kan gebruik van MDMA de kans op beroertes toe laten nemen, volgens een studie uit 2014 door S. Abad et al.

Dit zijn mogelijke bijwerkingen van XTC:

• Duizeligheid, vermoeidheid en hoofdpijn (vaak als gevolg van oververhitting)
• Misselijkheid, gebrek aan eetlust
• Watervergiftiging (door XTC kunnen sommige gebruikers teveel water drinken)
• Verlate kater (dinsdag dip)
• Permanente leverbeschadiging (hepatotoxiciteit)
• Ontwikkelen van psychische klachten en psychiatrische stoornissen
• Hartritmestoornissen en permanente schade aan cardiovasculaire stelsel
• Geheugen- en concentratieproblemen
• Beroertes

Hoe lang werkt XTC?

XTC werkt ongeveer 4-6 uur lang door, afhankelijk van de gebruiker en de aanwezige hoeveelheid MDMA in de pil. Niet duidelijk waarneembare effecten kunnen echter significant langer aanhouden en bijdragen aan negatieve gezondheidseffecten op de lange termijn. Zo verandert MDMA volgens A. Mayerhofer et al. in Neuroscience Letters bijvoorbeeld minstens 4 weken lang de regulatie van verschillende neurotransmitters, waaronder dopamine.

Volgens een studie uit 2006 in Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology hebben gebruikers soms zelfs twee jaar ná gebruik van XTC nog last van veroorzaakte geheugen en concentratieproblemen.

Wat zijn de risico’s van XTC gebruik?

Er zijn verschillende risico’s verbonden aan het gebruik van XTC. In de eerste plaats zijn er verschillende bijwerkingen, zowel op de korte als lange termijn, die permanente gezondheidsschade toe kunnen brengen. In sommige gevallen zijn deze bijwerkingen zelfs levensbedreigend, vaak wanneer gebruikers oververhit raken. In Nederland overlijden er volgens onderzoek door het Trimbos-instituut jaarlijks gemiddeld 8 mensen door XTC-gebruik.

Het risico van XTC-pillen heeft niet alleen te maken met de effecten van de drug zelf, maar ook met de kwaliteit ervan. De stof MDMA is illegaal in Nederland, waardoor productie van XTC-pillen plaatsvindt buiten wettelijke richtlijnen omtrent de volksgezondheid. De kwaliteit van de (vaak gekleurde) pillen is daarom niet gegarandeerd. Hoewel vervuilde XTC-pillen volgens het Drugs Informatie en Monitoring Systeem (DIMS) in Nederland weinig meer voorkomen, is de gebruikte hoeveelheid mg MDMA in de afgelopen jaren vaak dusdanig hoog dat de kans op ongelukken groter is geworden.

Alcohol of andere drugs

De combinatie van alcohol met XTC wordt in algemene zin sterk afgeraden. Volgens H. Pontes et al. in Toxicology verhoogt deze combinatie namelijk significant de kans op oververhitting of permanente schade aan de lever. XTC-gebruik in combinatie met andere drugs wordt ook afgeraden vanwege de onvoorspelbare effecten, zeker bij research chemicals waar nog weinig wetenschappelijk onderzoek naar verricht is.

Is XTC verslavend?

XTC wordt niet beschouwd als een verslavende drug. Waar gebruikers bij andere populaire harddrugs zoals cocaïne en GHB vaak te maken krijgen met (heftige) ontwenningsverschijnselen wanneer ze willen stoppen als gevolg van een lichamelijke verslaving, is het relatief eenvoudig om te stoppen met XTC. De meeste gebruikers ervaren vrijwel geen lichamelijke klachten, volgens Alan K. et. al in Journal of Psychoactive Drugs.

Bij sommige gebruikers kan er wel sprake zijn van een geestelijke verslaving. XTC veroorzaakt dan geen lichamelijke afhankelijkheid, maar uitgaan zonder een XTC-pil wordt niet langer als prettig ervaren.

Hoe ontstaat een XTC verslaving?

Een XTC-verslaving ontstaat als psychisch effect van het gebruik ervan. Hoewel XTC in principe geen lichamelijke afhankelijkheid kan creëren, kunnen sommige gebruikers wel een geestelijke afhankelijkheid ontwikkelen. Door het oppeppend effect, het energieke en gelukkige gevoel en de ongeremdheid die een XTC-pil hen laat voelen, raakt het gebruik zo verknoopt aan hun positieve ervaringen in het uitgaansleven.

Volgens een studie door L. Cottler et al. in Human Psychopharmacology: Clinical and Experimental wordt bij een dergelijke geestelijke afhankelijkheid vaak het probleem van een verhoogde tolerantie genoemd. Door frequent gebruik worden de gewenste effecten van de drug dan geleidelijk minder, waardoor een verhoogde (of dubbele) dosis vereist is om dezelfde effecten te bereiken. Dit kan weer leiden tot een verhoogde kans op ongewenste effecten tijdens of na gebruik.

Hoe kom ik van mijn XTC-verslaving af?

Wanneer er sprake is van een XTC-verslaving, doe je er verstandig aan om professionele hulp te zoeken. Hoewel het raadzaam is om problematisch gebruik ook met je omgeving te bespreken, is professionele expertise meestal vereist voor een succesvolle behandeling. Een huisarts kan je verwijzen naar een reguliere psycholoog of psychiater om een behandeltraject te doorlopen. Ook is het mogelijk dat je wordt doorverwezen naar een afkickkliniek gespecialiseerd in het behandelen van XTC-gebruikers.

Behandeling van een XTC verslaving

Er zijn verschillende behandelmethoden beschikbaar die effectief kunnen zijn bij het aanpakken van XTC-verslaving. Deze omvatten zowel medicamenteuze als niet-medicamenteuze benaderingen, en het behandelplan kan variëren afhankelijk van de individuele behoeften en omstandigheden van de patiënt.

Een van de meest toegepaste methoden is Cognitieve Gedragstherapie. Deze therapievorm helpt de verslaafde individu zijn of haar destructieve gedachtepatronen te herkennen en te veranderen. Cognitieve gedragstherapie kan de patiënt helpen omgaan met verlangens en mogelijke triggers, waardoor de kans op terugval aanzienlijk kan worden verminderd.

Daarnaast kan Groepstherapie ook een nuttige methode zijn. Door ervaringen en uitdagingen te delen met anderen die met dezelfde problemen worstelen, kunnen patiënten een gevoel van gemeenschap en begrip ontwikkelen.

Veelgestelde vragen over XTC