Diazepam (Valium): Werking, bijwerkingen en afbouwen

Diazepam is een medicijn dat behoort tot de medicijngroep ‘benzodiazepinen‘, ook wel bekend als benzo’s of slaappillen. Het wordt vanwege de kalmerende en ontspannende werking gebruikt voor het bestrijden van depressies en angststoornissen en is bovendien een populair slaapmiddel. Door het grote risico op lichamelijke verslaving wordt het vaak voor slechts korte periodes voorgeschreven. Op deze pagina wordt uitgelegd hoe diazepam precies werkt en welke mogelijke negatieve effecten het gebruik ervan kan hebben.

Wat is diazepam?

Diazepam, ook bekend onder de merknaam Valium, is een medicijn dat gebruikt wordt voor het onderdrukken van angsten, paniekaanvallen, onrust en slaapproblemen. Diazepam werkt kalmerend, rustgevend en ontspannend. Volgens onder meer een studie uit 2012 in Pharmacological Reports kunnen gebruikers echter snel lichamelijk gewend raken aan het middel. In dat geval is een hogere dosering nodig om hetzelfde effect te voelen. Dit vergroot de kans op het ontwikkelen van lichamelijke afhankelijkheid.

Diazepam werking

De werking van diazepam heeft net, zoals bij andere benzodiazepinen, te maken met de neurotransmitter gamma-aminoboterzuur (afgekort tot GABA). Deze kalmerende chemische stof is onder meer verantwoordelijk voor het remmen van de activiteit van overactieve hersengebieden. Volgens een studie door C. Campo-Soria et al. in British Journal of Pharmacology zorgt diazepam voor verhoogde niveaus van GABA in de hersenen. Wanneer iemand diazepam gebruikt, kunnen overactieve hersengebieden daarom beter ontspannen.

Hoe lang werkt diazepam?

Kortwerkende benzo’s, zoals nitrazepam en temazepam, worden vooral als slaapmiddel gebruikt. Deze middelen werken na ongeveer 30 minuten na inname en het effect houdt zo’n 6 uur aan. Langwerkende benzo’s, waaronder diazepam, beginnen te werken na 60 minuten en hebben zo’n 8 tot 12 uur effect. Deze middelen worden vooral voorgeschreven bij problemen met doorslapen en bij angst en onrust.

Hoe snel werkt diazepam?

Diazepam werkt gemiddeld binnen 1 uur. De snelheid van de werking is onder meer afhankelijk van de manier waarop het medicijn wordt ingenomen. Inname per injectie kan volgens T. Haug et al. in Pharmacology Biochemistry and Behavior bijvoorbeeld al na 10 minuten leiden tot merkbare effecten. Ook de dosering speelt een rol bij de duur van de werking.

Bijwerkingen diazepam

Door het gebruik van diazepam kun je last krijgen van de volgende bijwerkingen. Heb je erg veel last van één of meerdere bijwerkingen? Bespreek dit met je arts. Mogelijk zijn er andere medicijnen die beter bij je passen.

Dit zijn de bijwerkingen van diazepam:

• Vermoeidheid en sufheid
• Slappe spieren en duizeligheid
• Verwardheid
• Afgevlakte emoties
• Geestelijke afwezigheid
• Verminderde coördinatie
• Duizeligheid
• Hoofdpijn
• Concentratieproblemen
• Slaperigheid overdag
• Maag-darm problemen
• Verminder korte termijn geheugen
• Problemen met spraak
• Huiduitslag

Verschillende soorten benzodiazepinen

Diazepam is één van de vele verschillende soorten benzodiazepinen die op de markt verkrijgbaar zijn. Naast diazepam zijn ook lorazepam, oxazepam en nitrazepam veelgebruikte soorten rustgevende medicatie. Alle typen benzodiazepinen werken op een vergelijkbare manier: ze verhogen het GABA gehalte in de hersenen. Het belangrijkste onderscheid tussen de verschillende typen, zit in de snelheid waarmee ze werken

Het ene type benzo wordt sneller opgenomen door het lichaam dan andere typen. Ook de snelheid waarmee de werkzame stof wordt afgebroken verschilt. Er wordt onderscheid gemaakt tussen kort werkende, middellang werkende en lang werkende benzo’s.

Diazepam afbouwen

Het is bij zowel kort als langdurig gebruik verstandig om een afbouwschema te volgen en niet van het ene op het andere moment te stoppen met het gebruik. Doe je dit wel, dan is de overgang voor je hersenen te groot, met als gevolg een verstoorde balans van de chemische stofjes in je brein, wat weer resulteert in heftige ontwenningsverschijnselen en een grote kans op het terugkeren van je klachten. Een regulier afbouwschema neemt zo’n 4 tot 6 weken de tijd om het gebruik van een benzodiazepine als diazepam helemaal te beëindigen.

Bespreek bij de start van een diazepam behandeling met je arts hoe het verloop van de doseringen eruit komt te zien. Uiteraard laat het leven zich niet plannen, maar probeer toch zoveel mogelijk rekening te houden met stressvolle periodes en plan een behandeling, waar mogelijk, in een rustige periode, zodat je na afloop, op eigen kracht je herstel voort kunt zetten.

Ontwenningsverschijnselen diazepam

Wanneer je diazepam gebruikt en opeens stopt, kun je last krijgen van ontwenningsverschijnselen die zo’n 1 á 2 weken aanhouden:

• Slapeloosheid
• Angst
• Prikkelbaarheid
• Onrust
• Gejaagd gevoel
• Spierkrampen en stijve spieren
• Hartkloppingen
• Zweten
• Diarree en buikpijn
• Trillen
• Overgevoeligheid voor licht, geluid en aanraking

Abrupt stoppen met diazepam kan dus dezelfde klachten oproepen als de klachten waar je het medicijn in eerste instantie tegen gebruikte.

Lees hier meer over een medicijnverslaving

Veelgestelde vragen