Top 10 meest verslavende drugs: alcohol het meest schadelijk

De meest verslavende drugs

De vraag wat de meest verslavende soort drugs is, is minder makkelijk te beantwoorden dan je in eerste instantie zou verwachten. Een éénduidige conclusie is er niet, omdat er veel verschillende factoren zijn die bijdragen aan het risico op een verslaving.

Hoe sterk activeert een bepaalde stof het beloningssysteem in de hersenen? Wat is de mate waarin ontwenningsverschijnselen optreden? Hoeveel genot geeft de stof de gebruiker, op de korte en op de langere termijn? Het zijn allemaal vragen die, in meer of mindere mate, bijdragen aan het risico op het ontwikkelen van een verslaving.

Onderzoeker David Nutt en zijn team vonden een treffende manier om alle verschillende factoren te bundelen tot één definitieve lijst, door een grote groep experts verschillende drugs te laten beoordelen op de verschillende factoren die bijdragen aan verslaving.

Psychiaters, verslavingsartsen, farmacologen (experts op het gebied van geneesmiddelen) en forensische wetenschappers namen deel aan het onderzoek, waar de volgende top 10 uit voortkwam:


Wat zijn de top 10 meest verslavende drugs?

1. Heroïne (dope)

Heroïne is een opiaat. Opiaten hebben een zeer sterke verdovende werking op het centrale zenuwstelsel en worden daarom ook als effectieve pijnstiller gebruikt, zoals morfine en oxycodon. Heroïne is een bewerkte vorm van morfine, wat extreem sterk werkt op het dopamineniveau in de hersenen.

Lees hier meer over een morfine verslaving

Dopamine vormt de basis van het beloningssysteem in het brein. Het dopamineniveau kan door inname van heroïne tot 200% stijgen in activiteit. Dit is wat heroïne zo verslavend maakt: het beloningssysteem wordt zo sterk geactiveerd dat de gebruiker al snel geen controle meer heeft over cravings (onbeheersbare verlangens naar een middel).

Afkickverschijnselen zijn bij alle opiaten sterk aanwezig, waardoor stoppen met gebruik erg lastig is. Daarnaast is de dodelijke dosis maar vijf keer zo hoog als de ‘normale’ dosis, waardoor de kans op een overdosis heroïne ook nog eens bijzonder hoog is.


2. Cocaïne (coke)

Net als heroïne, kaapt cocaïne het dopaminesysteem. Cocaïne werkt daarnaast sterk op de neurotransmitter noradrenaline, wat normaal gesproken verantwoordelijk is voor het activeren van het ‘vecht of vlucht gedrag’. Cocaïne zorgt hierdoor voor een korte maar heftige boost in energie, zelfvertrouwen en activiteit.

Cocaïne wordt bijna altijd gesnoven als poeder en heeft dan zo’n 30 minuten effect, maar kan ook gerookt worden (als crack). Het effect houdt bij roken maar een paar minuten aan. Coke maakt snel gretig naar meer: door de activering van het dopaminesysteem en de relatief korte werkingsduur, zijn cravings eerder regel dan uitzondering en is de kans op het ontwikkelen van een verslaving groot.


3. Nicotine (sigaretten, sigaren en tabak)

Roken is op z’n retour: door de actieve ontmoedigingscampagnes vanuit overheden, waarbij steeds hogere prijzen en het verbieden van roken in openbare ruimtes zeer effectief zijn, zakken de percentages rokers al jaren. Toch vormt tabak nog steeds een groot maatschappelijk probleem. Gemiddeld raakt zo’n twee derde van de mensen die ooit een sigaret roken, verslaafd.

Lees hier meer over: Rookverslaving

Eén van de belangrijkste factoren voor het hoge percentage mensen wat verslaaf raakt aan roken, is de vrije, legale verkoop van nicotinehoudende producten. De drempel om te gaan of te blijven roken is hierdoor laag en cravings (die bij nicotine relatief sterk zijn) zijn lastig te weerstaan, omdat sigaretten makkelijk en op veel plekken verkrijgbaar zijn.


4. Barbituraten (slaapmiddelen)

Barbituraten zijn zeer sterke slaapmiddelen die vooral werken op de neurotransmitter GABA. De aanmaak van GABA wordt door barbituraten gestimuleerd, wat een kalmerende werking op het hele lichaam en geest heeft. GABA is een neurotransmitter die zorgt voor de regulering en onderdrukking van een aantal belangrijke hersengebieden, waaronder de amygdala, die verantwoordelijk is voor angst, onrust en spanning.

Ook hebben barbituraten een sterk verdovend effect. Het middel werd in het verleden gebruikt om mensen algeheel te verdoven voor medische behandelingen. Een te hoge dosis is hierdoor zeer gevaarlijk, omdat de verdovende werking zorgt voor een vertraagde en onderdrukte ademhaling.


5. Alcohol

Het is de meest maatschappelijk geaccepteerde drug die we kennen: alcohol. Legaal en in elke supermarkt verkrijgbaar voor iedereen boven de 18 jaar. Toch raakt gemiddeld 20% van de personen die alcohol consumeren op een bepaald moment verslaafd.

De wereldgezondheidsorganisatie schat dat iets meer dan 3% van alle stergevallen, wereldwijd, direct of indirect te wijten is aan alcoholgebruik.

Alcohol en drugs

6. Benzodiazepinen (slaap- en kalmeringsmiddelen)

Lorazepamdiazepam (valium) , oxazepam: legale, op recept verkrijgbare medicijnen die door het team van Nutt toch als één van de meest verslavende stoffen wordt genoemd. Benzodiazepinen zijn slaap- en kalmeringsmiddelen die, net als barbituraten, zorgen voor een toename in de neurotransmitter GABA. Deze toename zorgt voor een kalmerend en verdovend effect, maar zodra een gebruiker stopt met het medicijngebruik, zakt het GABA-niveau in de hersenen onder het normale, natuurlijke niveau.

Dit zorgt juist voor een toename in onrust, angst en slapeloosheid. Benzodiazepinen zijn zeer effectief in hun uitwerking, maar het is om deze reden voor veel mensen ook behoorlijk moeilijk om te stoppen met het gebruik. Een afbouwschema, waarmee het gebruik over een periode van een aantal weken wordt geminimaliseerd, is vrijwel altijd nodig om gecontroleerd te stoppen met deze groep medicijnen.


7. Amfetaminen (pep, speed, meth)

Amfetaminen zoals speed en pep geven een boost aan je energieniveau. Je kunt onder invloed van deze stof uren en zelfs dagen achter elkaar doorgaan zonder vermoeid te raken. Hierin schuilt ook het grote risico op het ontwikkelen van een verslaving: zodra de drug is uitgewerkt, komt de oververmoeidheid dubbel zo hard om de hoek kijken.

De verleiding om een nieuwe dosis te nemen, zodat je weer met een energiek gevoel de dag aan kunt, wordt na verloop van tijd steeds groter. Amfetaminen blokkeren het gevoel van vermoeidheid en eetlust, waardoor structurele gebruikers chronisch oververmoeid en ondervoed raken. Door deze lage energielevels ontstaat een vicieuze cirkel waarin de gebruiker alleen nog kan functioneren onder invloed van het middel, wat op zijn beurt weer zorgt voor extra vermoeidheid en ondervoeding.


8. Buprenorfine (pijnstiller)

Buprenorfine is een opiaat wat lijkt op morfine en wordt gebruikt als sterke pijnstiller. Het medicijn wordt ingezet om andere opiaatverslavingen (zoals aan heroïne, methadon of morfine) te behandelen. De stof heeft een vergelijkbare uitwerking op het lichaam als andere opiaten, en zorgt er zo voor dat een opiaatverslaafde geen last krijgt van fysieke ontwenningsverschijnselen. Buprenorfine geeft echter geen roes, waardoor een opiaatverslaafde zonder fysieke ontwenningsverschijnselen kan afkicken van de high van de opiaat waar hij verslaafd aan is geraakt.

Omdat fysieke ontwenningsverschijnselen bij opiaatgebruik relatief heftig zijn, is het voor veel gebruikers erg moeilijk om te stoppen met het gebruik. Daarom worden opiaten, inclusief buprenorfine, gezien als stoffen met een hoog verslavingsrisico.


9. Ketamine (keta, special K)

Ketamine is een dissociatieve drug, wat betekent dat je als gebruiker het gevoel kunt krijgen dat je mentaal afgescheiden bent van je lichaam en de fysieke wereld om je heen. Ketamine is dus zeer effectief wanneer je aan de realiteit wilt ontsnappen, wat zorgt voor het hoge risico op een verslaving.


10. Cannabis (wiet en hasj)

Een veelgehoorde mythe is dat cannabis niet verslavend is, maar het tegendeel is waar. Wiet en hasj zorgen niet voor een lichamelijke afhankelijkheid zoals opiaten en alcohol dat wel doen, maar geestelijke afhankelijkheid komt wél veel voor.

Cannabis is bij uitstek een drug die relatief laagdrempelig gebruikt kan worden om te ontsnappen aan de dagelijkse sleur, angst, stress of emotionele pijn. Wanneer een gebruiker gewend raakt aan een patroon van ontsnappen aan de realiteit met cannabis, dan is geestelijke afhankelijkheid moeilijk te voorkomen.


Minst verslavende drugs

Psychedelische drugssoorten zoals LSD, paddo’s, mescaline en DMT behoren tot de minst verslavende drugs. Deze stoffen hebben geen toxische werking op het menselijk lichaam en lijden niet tot gewenning. De uitwerking van psychedelica wordt daarnaast door veel gebruikers als te heftig en overweldigend ervaren om op regelmatige basis te gebruiken.

Schade aan de maatschappij

Nutt besefte zich dat de mate van risico op verslaving, nog weinig zegt over hoe schadelijk een bepaalde drug is voor de samenleving. Het verslavingsrisico vormt een belangrijk onderdeel van de schadelijkheid, maar er zijn veel meer factoren die bepalen wat de impact van een drug op de maatschappij is.

Schadescore drugs

Alcohol het meest schadelijk

Zaken als economische kosten, familieproblemen, misdaad, ongelukken, beschadigde relaties, drugs gerelateerde schade en schade aan het milieu zijn voorbeelden van andere factoren die, gezamenlijk, de échte schadelijkheid van een drug bepalen.

Nutt concludeert zijn onderzoek daarom met een simpele grafiek, die in één oogopslag laat zien welke stoffen de grootste maatschappelijke impact hebben. Hieruit blijkt dat alcohol veruit, ruim boven cocaïne, crack en heroïne, de meest destructieve werking op onze samenleving heeft:

bel Bel ons voor advies