Gedragsverslaving: Wat is het en welke soorten zijn er?
Een verslaving, afkicken en ontwenningsverschijnselen: de meeste mensen denken bij deze begrippen aan alcohol, sigaretten of drugs. Toch kun je ook zonder verdovende, stimulerende of geestverruimende middelen een verslaving ontwikkelen.
Gedrag wat voor de één geen problemen oplevert, kan voor de ander het begin zijn van een hardnekkige gedragsverslaving. Gedragsverslavingen doen zeker niet onder voor een drank- of drugsverslaving. Sterker nog: deze twee vormen van afhankelijkheid werken in je hersenen op exact dezelfde manier. Een gedragsverslaving kan net als andere verslavingen negatieve gevolgen hebben voor je relatie, sociale netwerk of op je werk.
Inhoud
Hoe werkt een verslaving?
Bij een verslaving kan iemand niet meer zonder een bepaald genotsmiddel. Ondanks dat je weet dat het slecht voor je is, ga je door met consumeren. Een verslaving is een hersenziekte.
De een is gevoeliger voor een verslaving dan de ander; dit is deels genetisch bepaald. Bij mensen die een groter risico lopen op het ontwikkelen van een verslaving, werken bepaalde hersendelen anders of minder goed. Hierbij speelt het beloningssysteem een belangrijke rol. Werken bepaalde delen van je hersenen minder goed, dan zul je minder in staat zijn om ergens van te genieten, en zal het gebruik van bepaalde genotsmiddelen een positieve ervaring opleveren en jouw vatbaarder maken voor verslaving.
Bovendien veranderen je hersenen door gebruik, waardoor je steeds meer van het middel nodig hebt om hetzelfde gevoel te bereiken. Ook psychische en maatschappelijke factoren spelen een rol bij het ontwikkelen van verslavingen.
Meer de verdieping in over verslaving? Lees: Wat is verslaving
Hoe ontstaat een verslaving?
Verslavingen ontstaan meestal omdat iemand een bepaald middel of een bepaalde bezigheid, bijvoorbeeld gokken of gamen, heel aangenaam vindt.
Het kan zijn dat de situatie waarin deze persoon zich bevindt zodanig veranderd is dat hij of zij meer snakt naar het middel en meer gaat gebruiken. Ook kan het voorkomen dat het gebruik een gewoonte wordt, wat iemand natuurlijk vatbaar maakt voor een verslaving.
Hier bovenop komt dat de hersenen zich dus gaan aanpassen, waardoor de persoon steeds meer gefocust raakt op het middel of de bezigheid. Wanneer er niet wordt gestopt of geminderd, kan de persoon verslaafd raken. Daarnaast gaat het lichaam wennen aan bepaalde stoffen en zullen er ontwenningsverschijnselen ontstaan wanneer de persoon stopt met gebruiken.
Wat is een gedragsverslaving?
Gedragsverslaving is een vorm van verslaving waarbij een persoon een obsessie heeft voor een bepaald gedrag en hier onvoldoende controle over heeft. Dit kan leiden tot negatieve gevolgen voor het persoonlijk, professioneel en sociaal leven van de persoon.
Welke soorten gedragsverslavingen zijn er?
Je hebt op deze pagina al een aantal voorbeelden van gedragsverslavingen zien langskomen. Op onze website kun je meer informatie vinden over:
- Eetverslaving
- Gameverslaving
- Gokverslaving
- Internetverslaving
- Seksverslaving
- Porno verslaving
- Smartphoneverslaving
- Relatieverslaving
- Rookverslaving
- Suikerverslaving
Wat zijn de symptomen van een gedragsverslaving?
Bij een gedragsverslaving is er vaak sprake van dwangmatig gedrag. De persoon ervaart een dwangmatige behoefte om bepaald gedrag te vertonen. Dit gedrag kan ernstige psychische en lichamelijke gevolgen hebben, maar ook financiële problemen en consequenties voor het sociale leven.
Het niet uitvoeren van dit dwangmatige gedrag zal vervelende gevoelens en gedachten oproepen. Ondanks dat je je hiervan bewust bent, lukt stoppen niet.
Dit zijn 11 symptomen van een gedragsverslaving:
- Schuldgevoelens
- Rusteloosheid
- Prikkelbaarheid
- Problemen ontvluchten
- Verwaarlozing verantwoordelijkheden, sociale leven en activiteiten
- Sociaal isolement
- Ontkenning van het probleem
- Liegen over verslaving
- Slaapproblemen
- Stoppen lukt niet
- Onthoudingsverschijnselen
Wat zijn de gevolgen van een gedragsverslaving?
Een gedragsverslaving leidt in de meeste gevallen tot negatieve consequenties op het gebied van sociale contacten, werk en de thuissituatie. Je gaat slechter functioneren, waardoor je dagelijkse leven er aan onderdoor gaat.
Om je zorgen en problemen te ontvluchten, ga je steeds meer van het onwenselijke gedrag vertonen. Je komt in een negatieve spiraal terecht. Er komen steeds meer problemen bij, en vaak leidt een gedragsverslaving ook tot het verslaafd raken aan middelen zoals drugs en alcohol.
Waar ligt de grens tussen een gewoonte en een verslaving?
Een verslaving ontwikkelt zich wanneer je een verdovend middel of bepaald gedrag, bijvoorbeeld gokken, gamen of het kijken van porno, gebruikt om tijdelijk te ontsnappen aan de realiteit.
Wanneer je dit gedrag gaat herhalen, ontstaat er een verwachting: ik voel me slecht en ik weet dat als ik nu ga eten of een serie ga bingewatchen, ik me beter ga voelen. Door dit proces steeds te herhalen, anticiperen je hersenen steeds krachtiger op het uitkomen van de verwachting en wordt je beloningssysteem steeds sterker geactiveerd.
Een gedragsverslaving zorgt op de korte termijn voor verlichting van zorgen, stress en pijn, maar heeft op de lange termijn allerlei negatieve effecten. Om te vluchten van deze negatieve gevolgen, is de verleiding groot om steeds terug te vallen in het gedrag wat je tijdelijk goed laat voelen. Zo ontstaat een herhalend patroon wat nauwelijks te doorbreken valt.
Behandeling van een gedragsverslaving
Het is voor naasten, zoals familie en vrienden, erg moeilijk om te moeten aanschouwen hoe hun geliefde steeds verder aan zijn of haar verslaving onderdoor gaat. Je zit vaak samen vast in een vicieuze cirkel.
Maak jij je zorgen over iemand in je directe omgeving, of heb je zelf last van een gedragsverslaving? Blijf niet rondlopen met je zorgen en kom in actie.
Neem contact op met je huisarts en praat met iemand die je volledig vertrouwt. Lees alles over de verschillende behandelmogelijkheden en gebruik ons overzicht om in contact te komen met een afkickkliniek die gespecialiseerd is in het behandelen jouw verslaving.
Veelgestelde vragen over gedragsverslaving
Wat kun je doen als je denkt dat je een gedragsverslaving hebt?
Als je denkt dat je een gedragsverslaving hebt, is het belangrijk om professioneel hulp te zoeken. Dit kan helpen om de oorzaken van het gedrag te achterhalen en om effectieve behandelmethoden te ontwikkelen. Professionele hulp kan ook helpen om de gevolgen van de verslaving te verminderen.