Schematherapie

Schematherapie: Wat is het en hoe kan het helpen?

Waarom gedragen we ons zoals we ons gedragen? Waarom is het zo lastig om hardnekkige patronen in ons denken en doen te doorbreken? En waar komen die gewoontes en patronen eigenlijk vandaan?

Jezelf steeds opnieuw tegenkomen in ongezonde relaties met anderen, feedback op je werk krijgen en je daardoor een mislukkeling voelen, of continu klaar staan voor anderen omdat je het idee hebt dat je alleen zo hun liefde en waardering kunt ‘veroveren’.

Het zijn allemaal voorbeelden van ongezonde patronen in je denken en doen, die negatieve emoties oproepen en er voor zorgen dat je steeds opnieuw terugvalt in ongezonde manieren om hiermee om te gaan.


DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

bel 020 - 532 0030
Ma-Vrij van 07:00 - 22:00

Wat is schematherapie?

Schematherapie is een behandelvorm waarin wordt onderzocht hoe je reageert op bepaalde situaties in je dagelijks leven en of die reacties jou wel of niet dienen. Je gedragspatronen zijn grotendeels een resultaat van je opvoeding. Relatief kleine gebeurtenissen in je jeugd kunnen op latere leeftijd zorgen voor hardnekkige patronen die niet per sé goed en productief voor je zijn.

Schematherapie wordt ingezet bij meerdere psychische problemen zoals angststoornissen, eetverslavingen en persoonlijkheidsstoornissen. Schematherapie kan in sommige situaties ook erg effectief zijn bij de behandeling van verslavingen.

De behandeling laat je zien hoe jouw gedrag en gedragspatronen gevormd zijn. Uitgangspunt van de therapie zijn jouw emotionele basisbehoeften en de manier waarop je in je dagelijkse leven met die behoeften omgaat. Schematherapie leert je om die behoeften te herkennen en op een gezonde manier in te vullen.

Emotionele basisbehoeften

Als kind heb je een aantal emotionele basisbehoeften waaraan voldaan moet worden om je later tot een gebalanceerd en emotioneel gezond volwassen persoon te kunnen ontwikkelen:

  • Veiligheid: zorg en aandacht ontvangen en betrouwbaarheid ervaren.
  • Verbondenheid: hechting, liefde, begrip en interesse ontvangen.
  • Zelf expressie: vrijheid om je te kunnen uitdrukken.
  • Spel en spontaniteit: mogen experimenteren, mogen falen, enthousiast en emotioneel mogen zijn.
  • Zelfwaardering: kunnen leren om vertrouwen in je eigen kunnen te hebben.
  • Autonomie: eigen keuzes mogen maken en eigen meningen mogen vormen.
  • Realistische grenzen: leren om rekening met anderen te houden, ontwikkelen van discipline, leren omgaan met frustraties en leren om lange termijn behoeftes boven korte termijn behoeftes te plaatsen.

Wanneer er in je jeugd onvoldoende ruimte was om één of meer van deze basisbehoeften te ontwikkelen, is de kans groot dat dit resulteerde in negatieve ervaringen waarbij allerlei moeilijke emoties naar boven kwamen, zoals angst, boosheid, verdriet, onbegrip, hulpeloosheid of eenzaamheid.

Deze negatieve emoties hebben vervolgens een grote invloed op je emotionele ontwikkeling: je kunt bijvoorbeeld negatieve opvattingen over jezelf, anderen of je relaties met anderen ontwikkelen, die je later in je leven in de weg kunnen staan om een gebalanceerde persoonlijkheid te ontwikkelen.

Wat is schematherapie

Wat is een schema?

Schema’s zijn onbewuste manieren om naar jezelf, anderen en je leefwereld te kijken. Een schema omvat je opvattingen, emoties en houding en bepaalt jouw standaard manier van reageren op, omgaan met en kijken naar bepaalde gebeurtenissen en situaties in je leven.

Wanneer er in je jeugd één of meerdere emotionele basisbehoeften niet werden bevredigd, dan is er een grote kans dat je een zogenaamd disfunctioneel schema ontwikkelt. Disfunctionele schema’s zijn schema’s waarin je op een negatieve en niet constructieve manier omgaat met pijnlijke emoties. Deze schema’s vormen vervolgens de basis van jouw onbewuste gedragspatronen.

Een schema kun je zien als een set vaste overtuigingen. Schema’s kunnen worden geactiveerd door heftige, maar ook door normale, dagelijkse gebeurtenissen in je leven. Het kan zijn dat een bepaalde ervaring meerdere schema’s tegelijkertijd activeert.

Hieronder vind je een overzicht van de 18 verschillende disfunctionele schema’s, de negatieve gevoelens die daar regelmatig bij komen kijken en een aantal mogelijke oorzaken van het ontwikkelen van deze schema’s.


Wat is een modus?

Bij schematherapie zijn er verschillende ‘modi’, die elke een specifieke manier omgaan met emoties, gedachten en herinneringen. De modi kunnen worden verdeeld in drie categorieën; Ongezonde overlevingsmodi, Gezonde verdedigingsmodi en Gezonde competentiemodi.

In de ongezonde overlevingsmodi is het leven gericht op problemen, angsthaftigheid en negativiteit. In de gezonde verdedigingsmodi streeft men naar meer controle over gevoelens door contact te maken met anderen. Als laatste tracht men met behulp van de gezonde competentiemodi zich goed te voelen door creativiteit, pro-activiteit en agenda beheer toe te passen.


Schematherapie in de praktijk

Schematherapie kan in verschillende vormen gevolgd worden. Afhankelijk van jouw specifieke situatie volg je de therapie één op één met je behandelaar, maar het kan ook zijn dat een groepstherapie effectiever voor je is. In een groep vind je steun en herkenning bij elkaar en leer je gezamenlijk hoe je bepaalde schema’s en modi kunt veranderen.

De behandeling kan zowel ambulant (vanuit je eigen woonsituatie, bijvoorbeeld via videobellen), poliklinisch (waarbij je één of meerdere keren per week naar de locatie van de verslavingszorg instelling gaat) of intern (bijvoorbeeld in een afkickkliniek) worden gevolgd.

Voor wie is schematherapie geschikt?

Schematherapie is niet per definitie de beste optie voor mensen met een verslaving. Vooral voor mensen bij wie de verslaving samenhangt met andere psychische problematiek (zoals borderline, bipolaire stoornissen, angststoornissen, depressie of trauma) kan systeemtherapie erg effectief zijn. Je behandelaar kijkt samen met jou of schematherapie een geschikte behandelvorm voor je is, of dat een bredere vorm cognitieve gedragstherapie beter past.

Duur van een schematherapie behandeling

Schematherapie is een relatief langdurende behandeling. Dit komt doordat het een aantal sessies kan duren voordat duidelijk wordt welke schema’s en welke modi precies op jou van toepassing zijn. Bij schematherapie wordt behoorlijk diep in gegaan op jouw persoonlijkheid en het ontstaan van bepaalde copingsmechanismen. Het kan een tijdje duren voordat bepaalde vormende herinneringen of ervaringen uit je vroege jeugd naar boven komen.

Daarnaast is het niet zo dat je met behulp van schematherapie, van de ene op de andere dag jouw schema’s en modi verandert. Om de manier waarop je aankijkt tegen en reageert op bepaalde situaties in je dagelijkse leven écht te veranderen, is vooral tijd nodig.

Schematherapie duurt daarom gemiddeld minimaal een jaar. In sommige gevallen loopt de behandeling 4 jaar door. Volg je een ambulant of poliklinisch traject, hou dan rekening met één of soms twee sessies van een uur per week. Ook krijg je opdrachten mee om in je eigen tijd mee aan de slag te gaan.

Kosten

Bij de meeste verslavingszorg instellingen in Nederland wordt schematherapie aangeboden. Bij praktische alle behandelingen in de professionele verslavingszorg vormt schematherapie of cognitieve gedragstherapie (waar schematherapie van is afgeleid) een belangrijk onderdeel van de behandeling.

AfkickKliniekwijzer.nl adviseert om door middel van een doorverwijzing van je huisarts in contact te komen met professionele verslavingszorg. Je kunt dan gebruik maken van de Vergoeding Geestelijke Gezondheidszorg vanuit je zorgverzekering.

Via dit traject wordt schematherapie volledig vergoed. Je betaalt alleen de eigen bijdrage van je zorgverzekering, in de meeste gevallen is dat €385,- per jaar. Deze kosten kun je via je zorgverzekeraar vaak gespreid over een aantal maanden betalen.


Waar vind ik schematherapie?

Schematherapie wordt niet standaard aangeboden bij een behandeling in de verslavingszorg of een afkickkliniek. Schematherapie is afgeleid van cognitieve gedragstherapie, wat doorgaans wel een standaard onderdeel is van een behandeling. Je behandelaar kijkt samen met jou of schematherapie een geschikte behandelvorm voor je is, of dat een bredere vorm cognitieve gedragstherapie beter past.

Wanneer je te maken hebt met een serieuze verslaving, is het erg verstandig om professionele hulp in te schakelen. Een grote stap, maar wel een stap die je kans op herstel enorm vergroot.

Een behandelprogramma kan ambulant (vanuit je eigen woonsituatie) of in een kliniek plaatsvinden. Een tijdelijke behandeling in een afkickkliniek helpt je om je herstel serieus aan te pakken en onder professionele medische en psychologische begeleiding te werken aan jouw nieuwe toekomst.

In ons overzicht van klinieken vind je snel en makkelijk een kliniek die aansluit op jouw situatie en wensen.


Veelgestelde vragen

Hoe effectief is schematherapie?

Schematherapie kan dankzij de intensiteit en het combineren van verschillende behandelmethoden zeer effectief zijn, zeker bij persoonlijkheidsstoornissen. Ook is schematherapie geschikt bij aandoeningen die niet (goed) reageerden op andere therapieën.

Is schematherapie zwaar?

Schematherapie wordt over het algemeen als zwaar ervaren. Een succesvol behandeltraject vereist namelijk hard werken om de geïdentificeerde patronen uit de jeugd te kunnen doorbreken, onder meer door nieuw gedrag voortdurend in de praktijk te proberen brengen.

Is schematherapie basis ggz?

Ja, schematherapie valt onder het reguliere programma van behandelingen bij GGZ-instellingen, psychotherapeuten en psychologen. Of een behandeling volledig vergoed wordt door je zorgverzekering, hangt af van de hoogte van je eigen risico. Ook is een verwijsbrief van een huisarts noodzakelijk.

bel Bel ons voor advies