Rookverslaving, de gevolgen en risico's van roken

Iedereen weet tegenwoordig wel dat roken slecht is voor je gezondheid. Maar wat zijn nu eigenlijk daadwerkelijk de kansen om ernstig ziek te worden door roken?

Een gemiddelde roker, iemand die 10 tot 20 sigaretten per dag rookt, loopt vergeleken bij een niet-roker de volgende risico’s:

• Veertien keer zoveel kans om te overlijden aan longkanker, keelkanker of mondkanker.
• Vier keer meer kans om aan slokdarmkanker te sterven.
• Een twee keer zo hoog risico op een hartaanval.
• Een serieus verlies van de kwaliteit van sperma, wat onvruchtbaarheid kan veroorzaken.
• Verhoogde kans op een chronische longaandoening (zoals COPD, astma, longemfyseem of bronchitis).
• Gebitsproblemen, doordat roken zorgt voor een verhoogde hoeveelheid (slechte) bacteriën in je mond.
• Een versneld verouderingsproces: de cellen in je lichaam sterven sneller af en de productie van nieuwe, gezonde cellen wordt geremd.
• Meer en diepere rimpels op jonge leeftijd.
• Een oneffen huid met een grauwe kleur.
• Dof en breekbaar haar met versnelde haaruitval (en dus een verhoogde kans op kaalheid).

Een rookverslaving ontwikkelt zich geleidelijk: niet iedereen die ooit of af en toe een sigaret rookt, raakt verslaafd. Wel is het zo dat een verslaving aan nicotine zich relatief snel kan ontwikkelen, zeker bij mensen die gevoelig zijn voor het ontwikkelen van verslavingsgedrag. Zo’n 40% van iedereen die ooit een sigaret rookt, raakt op een bepaald moment in zijn of haar leven verslaafd aan roken.

Waar ligt de grens tussen ‘gewoon’ af en toe een sigaretje roken en een rookverslaving? Verslaving wordt gekenmerkt door het dwangmatig herhalen van het gebruik van een middel, ondanks de schadelijke gevolgen en ongewilde consequenties van dat gebruik. Er zijn een aantal factoren die, als je ze herkent, wijzen op een serieuze verslaving:

• Je hebt het gevoel dat je moet roken en niet zonder kunt.
• Je denkt beter te kunnen functioneren wanneer je gerookt hebt, bijvoorbeeld om stressgevoelens ‘weg te werken’.
• Je krijgt ontwenningsverschijnselen als je een tijdje niet rookt en je blijft roken om deze verschijnselen te voorkomen.
• Je hebt vaker, zonder succes, geprobeerd om te stoppen met roken.

Los van de bovenstaande symptomen van de verslaving zelf, zijn er ook een aantal lichamelijke kenmerken die erop wijzen dat je last hebt van de schadelijke gevolgen van het roken zelf:

• Je hoest regelmatig, hebt sneller last van benauwdheid, bent sneller buiten adem en hebt regelmatiger last van longklachten.
• Je conditie verslechterd, ook wanneer je op je reguliere niveau blijft sporten en bewegen.
• Je bloeddruk verhoogt. Dit merk je vaak niet direct, maar vrijwel alle rokers hebben een flink verhoogde bloeddruk.
• Je geur- en smaakvermogen gaan erop achteruit.

Nicotine is een stof die zowel op lichamelijk als op geestelijk vlak kan zorgen voor hardnekkige verslavingsverschijnselen. Dat betekent dat de kans groot is dat je bij een serieuze stoppoging last krijgt van fysieke ontwenningsverschijnselen én mentale uitdagingen zoals stemmingswisselingen, stress, woede-uitbarstingen en hunkering naar tabak.

Om je kansen op succes te vergroten, is het aan te raden om je goed voor te bereiden. Je kunt een aantal dingen doen:

• Kies een datum waarop je gaat stoppen en houd je aan deze datum. Probeer je stoppoging te plannen in een rustige periode zonder al te veel stress. Zorg wel voor genoeg afleiding.
• Ineens stoppen werkt voor de meeste mensen het best: bereid je daarom mentaal voor op een paar intense dagen.
• Gooi alles wat met je rookgedrag te maken heeft weg, inclusief aanstekers en asbakken. Zo kom je niet in de verleiding om te roken als je het even moeilijk hebt en verminder je de hoeveelheid triggers in je directe omgeving.
• Schrijf op waarom je wilt stoppen met roken en welke negatieve effecten roken op jou heeft (gehad). Lees dit terug op momenten dat je het moeilijk hebt: zo motiveer je jezelf.
• Bereid je voor op moeilijke momenten en bedenk wat je dan gaat doen. Afleiding zoeken helpt enorm, sporten of bewegen zorgt er daarnaast voor dat cravings verminderen.
• Hulp bij stoppen met roken helpt. Er zijn talloze hulplijnen die je kunt inschakelen, zowel online als offline. Zoek een zelfhulpprogramma op internet of een groepstherapie bij jou in de buurt. Ook kun je kiezen voor persoonlijke begeleiding. Je huisarts kan je in contact brengen met professionele hulpverleners die je helpen met stoppen.
• Heb je een sterke rookverslaving en is het je in het verleden al vaker niet gelukt om een stoppoging vol te houden? Overweeg dan een behandeling in een afkickkliniek. Een tijdelijke opname om van een rookverslaving af te komen is allang niet meer vreemd: verschillende klinieken zijn hierin gespecialiseerd. Een team van medische en psychologische professionals staan in een kliniek voor je klaar.

Stoppen met roken levert eerst een moeilijke periode met flinke uitdagingen en ontwenningsverschijnselen op, voordat de positieve effecten de overhand nemen en je echt begint te voelen waar je al die moeite voor doet. Het is belangrijk om de eerste weken door te komen: de ontwenningsverschijnselen verminderen, je raakt gewend aan niet-roken en je gaat je fitter en beter voelen.

• Na je laatste sigaret begint je lichaam zichzelf op te schonen: na 2 dagen is alle nicotine uit je lichaam verdwenen.
• Ook je longen beginnen zichzelf te reinigen. Overtollig slijm en teer worden weggewerkt: hierdoor zul je de eerste dagen juist meer last hebben van hoestbuien dan toen je nog rookte. Dit verschijnsel verdwijnt vanzelf weer.
• Binnen een week na je laatste sigaret wordt ademhalen een stuk makkelijker, voel je je energieker en raak je minder snel buiten adem.
• Na 12 weken is je bloedcirculatie hersteld.
• Na een jaar heb je de helft minder kans op een hartaanval door roken.
• Na een jaar is de kans dat je overlijd aan de gevolgen van roken al met 40% gedaald.
• Na 10 jaar is het risico op longkanker met meer dan 50% gedaald.
• Na 15 jaar is de kans op een hartinfarct even groot als bij mensen die nooit rookten.

• Overmatig zweten en hitte-aanvallen
• Geïrriteerde maag en darmen
• Misselijkheid en overgeven
• Hoofdpijn
• Hoestbuien
• Slapeloosheid

• Spanning
• Onrust
• Prikkelbaarheid en woede-aanvallen
• Concentratieproblemen
• Angstige gevoelens