Morfine verslaving - Risico's en gevaren

Morfine valt onder de geneesmiddelen groep die morfineachtige geneesmiddelen of opioïden/opiaten heten. Er zijn mensen die veel en soms langdurig pijn hebben, bijvoorbeeld door kanker, reuma, na een zware operatie, bij een ernstige verwonding, pijn na een hartinfarct of koliekpijn. De dokter adviseert vaak eerst paracetamol of een ander soortgelijk medicijn. Als dit soort medicijnen niet helpen, kan je dokter ervoor kiezen om morfine voor te schrijven.

Wat is morfine en wat zijn de bijwerkingen? Hoe gebruik je het middel en is morfine verslavend?

Inhoud

Wat is morfine?

Morfine is een sterke pijnstiller die wordt gebruikt bij het behandelen van (heftige) pijn en benauwdheid. De grondstof van morfine is ruwe opium, die wordt gewonnen uit de papaverplant, ofwel klaproos.

Morfine werkt goed tegen hevige pijn en pijn die lang aanhoudt. Echter, omdat er een reële kans is op verslaving, zijn artsen vaak terughoudend met het langdurig voorschrijven van het middel. Als iemand langdurig morfine gebruikt, is dat meestal omdat de persoon lijdt aan een ziekte die chronisch hevige pijn veroorzaakt.

Wat doet morfine?

Morfine is de belangrijkste vertegenwoordiger van de morfineachtige pijnstillers. Het is een van de beste pijnstillende middelen en wordt door artsen voorgeschreven bij plotselinge heftige pijn of bij langdurige hevige pijn. Daarnaast wordt het middel voorgeschreven wanneer iemand ernstige benauwdheid ervaart door hartfalen (bij een hart dat niet goed pompt) en bij zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden (palliatieve zorg).

Morfine en morfineachtige geneesmiddelen verhogen de pijngrens, waardoor het pijnsignaal minder intens aankomt in de hersenen en je daardoor minder pijn zult ervaren.

Wat zijn de bijwerkingen van morfine?

Bij het gebruik van morfine kun je de volgende bijwerkingen ervaren

Sufheid
Obstipatie (verstopping van de darmen)
Verwardheid
Droge mond
Misselijkheid en braken
Spiertrekkingen
Jeuk

Om verstopping van de darmen te voorkomen, schrijven artsen vaak een laxeermiddel voor om de ontlasting op gang te houden.

Hoe wordt morfine gebruikt?

Morfineachtige middelen kunnen op verschillende manieren worden gebruikt. Zo zijn er bijvoorbeeld (zuig)tabletten, drankjes, pleisters, zetpillen en neussprays. Daarnaast kan morfine ook onder de huid worden ingespoten of worden toegediend via een pompje.

Het is belangrijk om morfine altijd op tijd te nemen en op dezelfde tijden.

Morfine pleisters

Morfine pleisters worden verkocht onder de naam fentanyl. Deze pleisters worden gebruikt om continue pijn te bestrijden. Ze worden op de huid geplakt en geven drie dagen lang een constante hoeveelheid fentanyl af.

Bij het aanbrengen gebruik je de vlakke hand en druk je de pleister ongeveer 30 seconden krachtig aan. Houd er rekening mee dat iedere nieuwe pleister op een andere plek geplakt dient te worden dan de pleister ervoor.

Vouw gebruikte pleisters na het verwijderen dubbel (met de kleefzijde aan de binnenkant), doe deze terug in het zakje en lever dit in bij de apotheek. Je kunt ook ongebruikte pleisters terugbrengen.

Het is belangrijk om pleisters niet bloot te stellen aan warmtebronnen omdat bij warmte deze ook meer warmte af zal gaan geven. Bij koorts dien je contact op te nemen met je behandelend arts.

Morfine pleisters bij ouderen

Studies die tot op heden zijn uitgevoerd, hebben geen specifieke problemen aangetoond bij het gebruik van fentanyl huidpleisters bij ouderen. Oudere patiënten hebben echter wel een grotere kans op slaperigheid en leeftijdsgerelateerde long-, nier-, lever- of hartproblemen. Voorzichtigheid is daarom geboden en het kan nodig zijn om de dosering aan te passen.

Morfine pillen

Morfine pillen of tabletten zijn verkrijgbaar in twee verschillende vormen:

Morfine tabletten met gereguleerde afgifte, te herkennen aan ‘MGA’ of ‘retard’ op het label. Deze tabletten dien je heel door te slikken met water. Je mag ze dus niet kauwen, fijnmalen of breken. Ze lossen langzaam op en werken gedurende 12 uur lang door.

Gewone morfine tabletten: deze mag je wel eventueel kauwen.

Morfine injecteren

Het subcutaan (onderhuids) injecteren van morfine wordt vaak gebruikt bij palliatieve patiënten. Het komt namelijk vaak voor dat dit soort patiënten niet meer in staat is om morfine oraal te nemen. De techniek is minder belastend voor de patiënt dan bijvoorbeeld een intraveneuze of intramusculaire injectie.

Morfine dosering

Lees altijd de bijsluiter voordat je morfine gebruikt. Daarnaast dien je je te houden aan de voorgeschreven dosering. Het hangt ook af van de toedieningsvorm wat de juiste dosering voor jouw situatie is. Soms is er een hogere dosis nodig, maar dit wordt in overleg met je arts bepaald.

Volwassenen

Orale toediening: 10–20 mg per keer, indien nodig elke 4 uur.
Parenteraal (subcutaan of intramusculair): 5–20 mg – gewoonlijk 10 mg – per keer, zo nodig elke 4 uur. Intraveneus: 2,5–15 mg in 4–5 ml in 4–5 min.
Epiduraal (injectie, Sendolor): begindosering 5 mg; gewoonlijk max. 10 mg per dag.
Epiduraal (infusie, Maracex): begindosering 2–4 mg.
Intrathecaal (via ruggenmerg): 0,2–1 mg éénmaal, bij voorkeur niet herhalen.
Rectaal (zeptil): 10–20 mg per keer zo nodig elke 4 uur.

Ouderen

Normaal gesproken 5–10 mg per keer. Sendolor: bij intraveneus, intramusculair of bij subcutane toediening eventueel beginnen met 2,5 mg.

Rectaal: 10–20 mg per keer zo nodig elke 4 uur.

Waarschuwingen

Als morfine gebruikt wordt zonder medische begeleiding, kan er een overdosis optreden. De persoon heeft in zo’n geval direct hulp nodig en moet zo spoedig mogelijk naar het ziekenhuis, omdat hij of zij bewusteloos en in coma kan raken. Bij te hoge doseringen kunnen de ademhaling, bloeddruk en hartslag zo ver dalen dat het de dood tot gevolg kan hebben.

Let ook op bij gecombineerd gebruik van morfine met bijvoorbeeld alcohol, drugs of andere geneesmiddelen. Je mag alcohol drinken als je morfine gebruikt, maar je zult wel sneller dronken worden. Drink daarom niet te veel en neem ook niet aan het verkeer deel.

Cocaïne combineren met morfine kan gevaarlijk zijn. Doordat morfine de ademhaling en hartslag onderdrukt, terwijl cocaïne deze juist verhoogd, loopt de gebruiker het risico op een hartritmestoornis. Hierdoor klopt het hart te onregelmatig en is er een reële kans dat de persoon hieraan overlijdt.

Wat zijn de afkickverschijnselen van morfine?

Als je plotseling stopt met morfine na langdurig gebruik, kun je last krijgen van de volgende afkickverschijnselen:

Zweten
Koorts
Niezen
Diarree
Slaapproblemen
Psychische symptomen, waaronder angst, depressie en onrust
Minder eetlust
Misselijkheid
Overgeven

Als je wilt stoppen, is het vaak niet verstandig om dat in een keer te doen. Beter is om de dosis langzaam af te bouwen. Indien je morfine voor korte tijd hebt gebruikt, dan is het vaak geen probleem als je ineens stopt. Overleg wel altijd eerst even met je arts.

Veelgestelde vragen over morfine

Is morfine verslavend?

Morfine is in de medische wereld legaal en wordt veel gebruikt. Toch zitten er wel degelijk risico’s aan vast. Je kunt namelijk zowel lichamelijke afhankelijkheid als geestelijke afhankelijkheid ontwikkelen als je langdurig morfine gebruikt.

Gelukkig is een blijvend herstel van een morfine verslaving mogelijk met de juiste begeleiding.

Wat doet morfine met je hersenen?

Morfine is een opioïde pijnstiller die werkt door zich te binden aan opioïdreceptoren in de hersenen en het ruggenmerg. Dit kan leiden tot een vermindering van pijnprikkels en een gevoel van ontspanning en welzijn.

Morfine kan ook invloed hebben op het beloningssysteem in de hersenen. Wanneer iemand morfine gebruikt, kan dit leiden tot een verhoging van de niveaus van dopamine, een chemische stof in de hersenen die betrokken is bij beloning en motivatie. Dit kan leiden tot een gevoel van “high” of euforie, wat kan bijdragen aan het misbruik van morfine.

Hoelang duren de afkickverschijnselen van morfine?

Het duurt vaak enkele dagen tot een week voordat de afkickverschijnselen van morfine verminderen. In sommige gevallen kunnen ze echter langer duren. Het is belangrijk om professioneel medisch advies te zoeken als je stopt met het gebruik van morfine, vooral als je last hebt van ernstige afkickverschijnselen of als je een hoge dosering gebruikt. Een arts of een verslavingsprofessional kan je helpen bij het veilig en effectief afkicken van morfine en bieden ondersteuning tijdens het herstelproces.