Pijnstiller verslaving: Wat is het, risico's en afkicken.
Pijnstiller verslaving is een groeiend probleem dat ontstaat wanneer iemand afhankelijk wordt van pijnstillers, zoals opioïden. Dit kan gebeuren wanneer iemand deze medicijnen gebruikt voor een langere tijd of in grotere hoeveelheden dan voorgeschreven. Pijnstiller verslaving kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals lever- en nierbeschadiging, en kan zelfs leiden tot overlijden door overdosering.
Lees in dit artikel alles over pijnstiller verslaving.
Wat is een pijnstiller verslaving
Afgelopen zomer werd bekend dat het gebruik van de pijnstiller Oxycodon explosief is gestegen. Het medicijn wordt voorgeschreven bij bijvoorbeeld kankerpatiënten tegen hevige pijnen, maar wordt de afgelopen tien jaar ook steeds vaker gebruikt bij bijvoorbeeld gewrichtspijn en botbreuken.
Meer de verdieping in? Oxycodon werking
Volgens cijfers van RTL Nieuws kregen tien jaar geleden 75.000 patiënten de pijnstiller voorgeschreven. In 2017 kregen 490.000 patiënten Oxycodon voorgeschreven. Gevaarlijk en zeer verslavend, aldus artsen en deskundigen.
Opioïden: Sterkste soort pijnstiller
Alhoewel artsen en deskundigen waarschuwen voor overmatig gebruik van Oxycodon, is dit natuurlijk niet de enige pijnstiller op de markt. Pijn komt in verschillende soorten en maten voor.
Hoofdpijn is anders dan pijn bij een botbreuk, terwijl het verzwikken van de enkel weer iets anders is dan de hevige pijn die voor kan komen bij kanker. Hierdoor zijn er ook verschillende soorten pijnstillers op de markt. Verslaving kan voorkomen bij de sterkste soort pijnstillers die op de markt zijn, de zogenaamde opioïden.
Opioïden
Sterke pijnstillers
Opioïden zijn zeer sterke pijnstillers. Ze worden gebruikt bij de behandeling van pijn wanneer patiënten een palliatieve behandeling krijgen. Dit komt voor bij bijvoorbeeld kanker
Oxycodon behoort tot de opioïden, maar ook morfine, fentanyl, methadon en buprenorfine behoren tot deze categorie. Al deze pijnstillers zijn verkrijgbaar in diverse doseringen en van verschillende merken. Wanneer opioïden tegen pijn gebruikt worden is er geen sprake van een verslaving. Zodra de pijn echter weggenomen is, is het wel van belang dat het gebruik hiervan wordt verminderd middels een afbouwschema. Vervolgens is het zaak om geheel te stoppen met de pijnstillers.
Van een verslaving is pas sprake wanneer er opioïden gebruikt worden als er geen pijn bestreden hoeft te worden.
Hoe werken Opioïden?
Werkzame stof zit in pil
Pijnstillers kunnen op verschillende manieren worden ingenomen, maar meestal gaat het bij verslaving om pijnstillers die via de mond worden ingenomen. Wanneer deze worden doorgeslikt zal het maagzuur de pil oplossen, waarbij de werkzame stoffen vrijkomen.
Wanneer deze de darmen bereiken worden deze stoffen in het bloed opgenomen. Via de lever, waar een deel van de stoffen door enzymen worden afgebroken, gaat het bloed met de overgebleven stoffen naar het hart. Vanuit daar worden de stoffen verder gepompt door het lichaam.
De roes begint wanneer de stoffen de hersenen bereiken. Het overmatig gebruik van een opioïde lijkt qua verslaving op een heroïne-verslaving.
Het effect van Opioïden
Geen kick maar roes
Een ‘kick’ zul je niet krijgen van opioïden wanneer deze gebruikt worden voor pijnbestrijding. Wanneer je deze pijnstillers echter slikt zonder dat er pijn te bestrijden is, dan geven ze wel een bepaalde roes. Je wordt er ontspannen van, krijgt een prettig gevoel en raakt verdoofd.
Wat het effect betreft heeft het een vergelijkbare ervaring met alcohol of drugs. Dit is meteen ook het gevaar. Wanneer deze pijnstillers niet afgebouwd worden op het moment dat de pijn weg is, of als ze genomen worden wanneer er helemaal geen sprake is van pijn, dan hebben de opioíden een verslavende werking op de gebruiker.
Gevolgen
Lichamelijke gevolgen
Naast de roes die deze pijnstillers kunnen veroorzaken, gaan zowel de hartslag als de temperatuur van het lichaam omlaag. Ook de ademhaling wordt langzamer, en de pupillen worden kleiner.
Deze pijnstillers hebben ook effect op de darmen, die trager gaan werken. Hierdoor krijgt de gebruiker problemen met de ontlasting. Ook de sluitspier van de blaas raakt iets verdoofd, waardoor plassen ook moeilijker wordt. De gebruiker krijgt vaak minder zin in seks en bij vrouwen kan ook de menstruatie ontregeld raken.
Hoe herken je pijnstiller gebruik?
Op het eerste gezicht lijken pijnstillers misschien onschuldig omdat deze door de arts tenslotte voorgeschreven worden. Ook paracetamol, wat iedereen bij de drogisterij kan kopen, valt onder de pijnstillers. Pijnstillers worden geslikt tegen een bepaalde pijn. Het gebruik ervan zorgt ervoor dat de persoon minder pijn en last heeft. Dit is de gewenste werking van het medicijn.
Wanneer er sprake is van overmatig gebruik van pijnstillers, is dit niet alleen meer tegen de pijn. Alhoewel vaak moeilijk te zien is of er sprake is van een pijnstiller verslaving, zijn er wel enkele punten waar je op kunt letten.
- Stemmingswisselingen wanneer er te weinig pijnstillers aanwezig zijn
- De pijnstillers raken sneller op dan zou moeten
- De persoon is suffer en meer afwezig dan normaal het geval zou zijn
- Sociale gelegenheden, werk en relaties lijken minder belangrijk
- De motoriek is verminderd, wat kan resulteren in dingen laten vallen, of zelf vallen
Risico’s bij een pijnstiller verslaving
Net als bij andere verslavingen geeft ook een pijnstillerverslaving bepaalde risico’s voor de gebruiker. Risico’s zijn zowel lichamelijk van aard, als ook geestelijk. Het overmatig gebruik van sterke pijnstillers kan risico’s met zich meebrengen voor het hart, de nieren en de maag.
Daarnaast worden bepaalde klachten onderdrukt, waardoor je het minder snel merkt als je echt ziek bent. Andere risico’s van een pijnstillerverslaving zijn een overdosis waarbij mogelijk ook de ademhaling stil kan gaan liggen.,epileptische aanvallen, maar ook veelvuldig braken waarbij het schuim op de lippen staat. Door onregelmatige menstruatie kunnen vrouwen zwanger raken, wat meestal pas in een later stadium ontdekt wordt.
De coördinatie, motoriek, en concentratie worden verminderd. Je wordt er suf en ongeïnteresseerd van, waar sociale contacten en werk onder kunnen gaan lijden.
Veilig gebruik van pijnstillers
Pijnstillers gebruik je veilig door je te houden aan de voorgeschreven dosis van de arts. Hierbij zal rekening worden gehouden met het afbouwen wanneer de pijn is afgenomen. Afhankelijkheid kan optreden wanneer de dosis wordt overschreden, of wanneer de pijn verdwenen is en je nog steeds pijnstillers slikt.
Gebruik pijnstillers daarom altijd in overleg met de arts en neem direct contact op wanneer je merkt dat je afhankelijk begint te worden.
Afkicken van een pijnstiller verslaving
In Nederland is er weinig informatie bekend over het aantal mensen die lijden aan een pijnstiller verslaving. Vaak melden ze zich niet bij een afkickkliniek. Ze blijven ermee rondlopen, of blijven bij de arts die de pijnstillers in eerste instantie heeft voorgeschreven.
In de verslavingszorg valt een pijnstiller verslaving onder een medicijnverslaving. Afkicken van de pijnstillers is dan ook heel goed mogelijk bij een afkickkliniek. De kosten hiervan worden vergoed door de zorgverzekeraar.
Professionele hulpverlening
Bij een verslavingskliniek zul je niet alleen afkicken van de pijnstillers, maar ook achterliggende problemen waardoor je teveel pijnstillers bent gaan gebruiken zullen worden behandeld. De klinieken bieden een totaalpakket.
Je kunt bij een afkickkliniek terecht komen via een verwijzing van de huisarts, of neem direct contact op met een verslavingskliniek voor meer informatie.
Wanneer je ziet dat een familielid of vriend teveel pijnstillers gebruikt en je kunt niet tot deze persoon doordringen, dan kan je ook de hulp van een interventionist inschakelen om een interventietraject te starten.
Leer hier meer over een overdosis ibuprofen of een overdosis paracetamol
Fact checked: Dit artikel is gecontroleerd
Door: Saskia Oostdam Verslavingsexpert
Dit artikel is door een verslavingsexpert nagekeken en gecontroleerd op onjuistheden. Saskia heeft tijdens haar opleiding Health Science sociale en medische kennis opgedaan met betrekking tot verslavingen en de behandeling hiervan.
Fentanyl wordt veel gebruikt in het verpleeghuis bij ouderen met dementie en onrustig gedrag, die niet in een terminale fase zijn. Wanneer er twijfel is of pijn een mogelijke oorzaak is van de onrust is, wordt er door het zorgpersoneel regelmatig gevraagd om een fentanylpleister en deze wordt dan ook vaak voorgeschreven.
Ik maak me bezorgd over deze tendens en vraag me af of er niet meer onderzoek moet worden gedaan naar de effecten van fentanyl bij deze doelgroep. Helpt het op lange termijn om pijn te verminderen en wat doet het op lange termijn op gevoelens van angst en onrust? En dus op de kwaliteit van leven?
Wellicht is er al onderzoek bekend, maar ik heb het niet kunnen vinden.