Medicijnverslaving: Oorzaken, symptomen en behandeling
Bij een medicijnverslaving heeft iemand geen controle meer over het gebruik van medicatie doordat de persoon een lichamelijke en/of geestelijke afhankelijkheid aan een middel heeft ontwikkeld. Stoppen met gebruik leidt dan tot lichamelijke ontwenningsverschijnselen en heftige cravings, waardoor iemand meestal blijft gebruiken. Zomaar stoppen met medicijnen die verslavend werken, zoals sterke pijnstillers en kalmeringsmiddelen, kan echter ook levensgevaarlijk zijn. Het is daarom belangrijk om altijd medisch advies te zoeken en niet zelfstandig het gebruik van medicatie stop te zetten.
Op deze pagina wordt uitgelegd wat de symptomen en oorzaken van een medicijnverslaving kunnen zijn. Daarnaast worden de opties voor behandeling en hulp bij een medicijnverslaving besproken.
Inhoud
Wat is een medicijnverslaving?
Een medicijnverslaving is een afhankelijkheid aan medicatie zoals kalmeringsmiddelen en pijnstillers, waardoor iemand een steeds hogere dosering nodig heeft voor hetzelfde effect en de controle over het gebruik verliest. Volgens S. Barrett et al. in Current Drug Abuse Reviewsok kan het lastig zijn om een medicijnverslaving te herkennen, omdat hoge doseringen en langdurig gebruik soms noodzakelijk kunnen zijn voor het behandelen van lichamelijke of psychische aandoeningen.
Zelfstandig stoppen bij een medicijnverslaving is daarnaast lastig en gevaarlijk, vanwege de heftige ontwenningsverschijnselen en mogelijke gezondheidsrisico’s.
Wat zijn de oorzaken van een medicijnverslaving?
De oorzaken van een medicijnverslaving zijn gevarieerd, maar houden vaak verband met de onderliggende problematiek waar iemand in eerste instantie medicatie voor gebruikte. Wanneer een bepaalde aandoening langdurig medicatiegebruik vereist, kan een vicieuze cirkel van lichamelijke afhankelijkheid ontstaan waarbij een steeds hogere dosering nodig is voor hetzelfde effect. Sommige medicatie leidt daarnaast al snel tot chemische veranderingen in de hersenen, volgens een studie uit 2011 in American Journal of Psychiatry, waardoor iemand een psychische afhankelijkheid ontwikkelt en niet meer wil stoppen met het gebruik.
Mogelijke oorzaken van een medicijnverslaving zijn:
- Langdurig gebruik van medicatie voor het beheersen van symptomen en aandoeningen, wat leidt tot tolerantie en afhankelijkheid
- Psychologische factoren, zoals angststoornissen en depressie
- Erfelijke aanleg
- Invloed uit de omgeving, zoals het recreatief gebruik van medicatie door familie of vrienden
- Onvoldoende begrip van de risico’s en bijwerkingen van medicijnen, wat leidt tot onverantwoordelijk gebruik
- Stress en coping
- Eenvoudige toegang, bijvoorbeeld door een langdurige ziekte en doktersvoorschrift
- Onbehandelde pijn of aandoeningen, waardoor een dosering zelf wordt aangepast
Wat zijn de symptomen van een medicijnverslaving?
De symptomen van een medicijnverslaving zijn afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de medicatie zelf en individuele kenmerken. Zowel fysieke als psychische symptomen zijn mogelijk bij een medicijnverslaving, volgens W. M. Compton et al. in Drug and Alcohol Dependence. De combinatie met andere drugs en medicijnen kan daarnaast ook een grote rol spelen.
Mogelijke symptomen van een medicijnverslaving zijn:
- Toename van de tolerantie voor een medicijn
- Fysieke klachten zoals veranderingen in eetlust en gewicht, of ernstige slapeloosheid
- Ontwenningsverschijnselen wanneer het medicijn niet wordt ingenomen
- Voortdurende gedachten over het medicijn en de drang om het te gebruiken
- Onvermogen om het medicijngebruik zelf te stoppen
- Stemmingsschommelingen
- Angst en onrust
- Ontkennen van een probleem of het verbergen van medicijngebruik voor anderen.
Wat zijn de risico’s bij een medicijnverslaving?
De risico’s bij een medicijnverslaving zijn aanzienlijk, zowel voor de fysieke gezondheid en het emotionele welzijn als de impact op iemands dagelijks leven. Wanneer iemand regelmatig onverantwoord hoge doseringen inneemt, neemt de kans op een levensbedreigende overdosis toe, volgens een veel geciteerde studie uit 2015 in American Journal of Public Health. De medicijnen kunnen ook het dagelijks functioneren lastiger maken, door bijwerkingen zoals hoofdpijn en chronische vermoeidheid.
Mogelijke risico’s bij een medicijnverslaving zijn:
- Fysieke gezondheidscomplicaties, zoals schade aan organen (lever en nieren), cardiovasculaire problemen, ademhalingsproblemen en neurologische aandoeningen.
- Verergering van onderliggende gezondheidsproblemen
- Overdosis, wat kan leiden tot bewusteloosheid, een vertraagde ademhaling en de dood
- Ontwenningsverschijnselen wanneer het gebruikt plotseling wordt stopgezet
- Psychologische problemen zoals angststoornissen, depressie, paranoia en veranderende stemmingen
- Problemen met dagelijks functioneren door verminderde concentratie en cognitieve functies
- Problemen op het gebied van werk, relaties en financiën
Welke soorten medicijnen zijn verslavend?
Er zijn verschillende soorten medicijnen die verslavend zijn wanneer ze niet correct worden ingenomen, bijvoorbeeld door een te hoge dosering of door ze langer te gebruiken dan wordt aanbevolen. Krachtige slaap- en kalmeringsmiddelen (zoals benzodiazepinen), zware pijnstillers (zoals opioïden), stimulerende middelen (zoals Ritalin) en antidepressiva hebben vooral een hoog verslavingspotentieel. De werkzame stoffen in deze medicijnen kunnen iemand lichamelijk en geestelijk verslaafd maken, volgens een veel geciteerde studie uit 2010 in Brain, doordat ze bepaalde hersengebieden beïnvloeden die onder meer de impulscontrole en het beloningsmechanisme aansturen.
Lees hier meer informatie over verschillende soorten verslavende medicijnen:
Behandeling medicijnverslaving
De behandeling van een medicijnverslaving bestaat uit verschillende stappen, waaronder een mogelijke detox, therapie en eventuele nazorg. Volgens R. Weiss et al. in Drug and Alcohol Dependence kan bij sommige medicijnverslavingen ook een belangrijke rol zijn weggelegd voor alternatieve medicatie om de afhankelijkheid veilig af te bouwen, zoals bij opioïde pijnstillers.
Een behandeling van een medicijnverslaving ziet er meestal als volgt uit:
- Detox: Een behandelend arts zal een patiënt eerst helpen om met het verslavend medicijn te stoppen voor het behandelen van de lichamelijke verslaving. Tijdens deze detox kan er gekozen worden voor langzaam afbouwen of in één keer abrupt stoppen, afhankelijk van de risico’s en medische noodzaak. Vanwege de mogelijke gezondheidsrisico’s en -complicaties, vindt een detox bij een medicijnverslaving vaak onder medisch toezicht plaats.
- Therapie: Na het afbouwen van de fysieke verslaving, kan de behandeling van de psychische verslaving van start gaan. Dit bestaat meestal uit een traject van therapie en counseling, soms aangevuld met medicamenteuze ondersteuning. Mogelijke onderliggende oorzaken van de verslaving of co-morbide aandoeningen kunnen in deze fase ook worden behandeld.
- Nazorg: De laatste stap van de behandeling van een medicijnverslaving is een langdurig herstelprogramma en nazorg. Door het aanleren van copingmechanismen en ondersteuningsnetwerken, kan een mogelijke terugval worden vermeden.
Wat zijn de afkickverschijnselen van medicatie?
De afkickverschijnselen van medicatie zijn afhankelijk van welke medicijnen gebruikt worden, de ernst van de verslaving en individuele kenmerken. Stoppen na een lange periode van gebruik kan zowel psychische als lichamelijke afkickverschijnselen veroorzaken.
Mogelijke afkickverschijnselen van medicatie zijn:
- Slaapstoornissen
- Hoofdpijn
- Rillingen
- Duizeligheid
- Vermoeidheid
- Opwinding
- Angst
- Maag-darm klachten
- Traagheid
- Prikkelbaarheid
Veelgestelde vragen over medicijnverslaving
Hoe lang duurt afkicken van medicijnen?
Het afkicken van medicijnen duurt meestal maanden, zeker bij krachtige medicatie zoals opioïde pijnstillers waar abrupt stoppen wordt afgeraden en afkicken alleen onder professionele begeleiding mag plaatsvinden. De precieze duur verschilt echter per medicijn en de mate van verslaving.
Wat te doen tegen ontwenningsverschijnselen medicijnen?
Tegen ontwenningsverschijnselen van medicijnen kun je verschillende stappen overwegen, zoals voldoende (en gezond) eten en slapen voor de ondersteuning van het lichaam, lichte lichaamsbeweging om spanning te verlichten en het inschakelen van professionele hulp.
Bel ons voor advies
ik ben verslaafd aan kalmeringsmiddelen en wil graag hulp bij het afbouwen ik woon in den haag
Hallo, ik ben medicijnverslaafd geweest en weet hoe erg het is. Ik ben niet in een kliniek geweest ik heb toen ik verhuisd ben een goede psychiater gevonden die mij er bij geholpen heeft. Ik werd maar volgestopt met troep en kreeg steeds meer. Moest ook op andere medicijnen overgezet worden anders was ik er nooit afgekomen. Het ging in capsules en iedere week iets minder.
Ik zou best graag mensen willen bijstaan die nu medicijnverslaafd zijn. En hun steunen. Ik weet waarin over praat. Vooral als je thuis geen goede steun hebt is het heel moeilijk.Het is heel erg zwaar en net zo zwaar als afkicken van drugs.
Een ex-medicijnverslaafde
Bedankt voor je reactie Jeannette. Als mensen in contact willen komen met Jeannette: Stuur ons een mail (info AT afkickkliniekwijzer.nl) voor haar e-mailadres.
Ik zou graag hulp hebben voor lorezepam, citalopram, trazodon enz
Hoi beste Jeannette, ik zou graag van mijn medicijnen af willen. Ik zou graag in contact willen komen met je. Groetjes w.
Dag Willie, ik heb je e-mailadres doorgegeven aan Jeannette.
Ik kan best wel steun gebruiken, zelfs mijn psychiater steunt mij niet. Ik heb mij in februari 2019 laten opnemen voor het afkicken van Xanax. Tijdens de opname kreeg ik antidepressiva, anafranil 20mg., maar besloten om af te bouwen. Mijn psychiater liet dit toe met tegenzin. Hij liet mij in 1 week afbouwen van 20 mg naar 10mg. Daarna in 1 week naar 0. Ik ben nu 4 weken zonder medicijnen, wat een hel! De psychiater gelooft niet dat het nog ontwenningsverschijnselen zijn. Ik vind dat ik verder moet met antidepressivum, maar ik wil het helemaal niet meer slikken. Dus steun zou fijn zijn. x
Hallo Jeanette, ik wil graag even reageren. Ik ben namelijk ook verslaafd en twee dagen geleden gestopt. Wel met hulp van de huisarts. Wat ik je wil vragen: heb je tips als je thuis zit en het gaat moeilijk? Wat ging jij doen of wat heb je gedaan om die momenten te verdragen?
Hi graag zou ik ervaring met je delen
Ik ben half 2017 out gegaan. Ik weet vanaf toen niets meer over mijn werk op de personeelszaken. Ik moest opgenomen worden en kreeg toen 360 mg oxazepam toegediend in mijn infuus. Eind november 2019 zeiden ze dat ik naar huis kon en uitbehandeld was. Tot en met 2021 zelf afgebouwd tot 60 mg. Daarna alleen maar verslavingsklachten, nervositeit, spanning, angsten en onrust. Mijn vrouw trekt het niet meer en wil scheiden. Ik heb hulp gehad, maar het hielp geen bal. Ik wil nu opgenomen worden in een kliniek in de buurt van Arnhem. Ik wil weer mijzelf worden. Ik wil plezier hebben, en voelen en niet alleen maar huilen.
Ingekort door de redactie.
Hallo wat een duidelijk en fijne uitleg. Herken alles en er is weinig begrip voor in Nederland.
Groetjes Martijn
Jeanette, heel sympathiek van je! We hebben al contact gehad. Wellicht dat je mij in contact kan stellen met die psychiater?
Ik ben nu 6 dagen aan het afkicken van oxycodon na ruim 9 maanden gebruik voor versleten wervels ik vind het een pure hel .Waarom zijn we niet beter voorgelicht.. Ik heb overal pijn, voel algehele malaise. Dokter laat niet van zich horen. Ik weet het, ik heb zelf geslikt. Maar gelukkig heb ik een medische psycholoog. Ga er donderdag weer. heen Hoop elke dag dat het wat beter gaat. Nu zo zwaar.. Ik ben 80 jaar, nooit ergens aan verslaafd geweest nu deze.
Ik weet me geen raad meer. Ik heb van 2010 tot 2016 een zeer hoge dosering Oxycodon gebruikt. Door de huisarts voorgeschreven vanwege zoveel pijn in rug en heupen. Achteraf bleek ik een bacterie te hebben die mij ziek maakte. Ik belandde in een scootmobiel en aangepaste woning. Ik werd zieker en de Oxycodon werd maar opgehoogd. Ik kon de zorg voor mijn 3 kinderen niet meer aan en liet hen tijdelijk uit huis plaatsen zodat onderzocht kon worden wat mij mankeerde. Na 3 maanden was er nog niets gevonden en kreeg ik geen toeslagen voor mijn kinderen meer. Ik kon het huis niet meer betalen en trok bij mijn toenmalige partner in.
Ik bleef ziek, mistte mijn kinderen, de relatie liep stuk en trok bij kennissen in op een grote boerderij. Ik huurde daar voor weinig de hele bovenverdieping. De huisbaas herkende symptomen en nam me mee naar zijn arts. Ik had de bacterie wolf en die zat al in heel mijn lichaam, door de Oxycodon heb ik nooit pijn in mijn mond gevoeld. Er volgde een spoedoperatie aan mijn kaken. In mei 2014 was ik genezen en wilde mijn kids terug. Die kreeg ik niet, want volgens jeugdzorg had ik geen eigen woning. Een rechtszaak volgde. Mijn kids werden overgeplaatst naar de William Schrikker Groep. Zij zouden helpen mijn gezin te herenigen, maar het lukte niet geschikte woonruimte te krijgen. Ik draaide door.
Mijn dochter was seksueel misbruikt in een pleeggezin en toen heb ik ze opgehaald. Zes maanden leefden we gelukkig tot de WSG op een smerige manier mijn kids heeft weggehaald. Ik trok het niet, die voogd dreef me tot waanzin en ik heb uit wanhoop een overdosis Oxycodon genomen. Na 2 nachten IC kwam ik op de Paaz afdeling. Daar ben ik in 3 weken afgekickt van de Oxycodon. Na ontslag was ik dakloos en de WSG wist niet hoe snel ze me toen het ouderlijk gezag af moesten nemen. 2 jaar leefde ik op straat. Door mijn curator kreeg ik een appartement, maar 1 van de andere daklozen wist mij in zijn macht te krijgen en ging mee mijn woning in. Maanden ben ik daar geestelijk en lichamelijk mishandeld tot ik me vorig jaar liet opnemen. Ik had meervoudige PTSS en 2 dagen na ontslag is die persoon door de politie uit mijn huis gehaald.
Ik kreeg weer vreselijke pijn en extreme angstaanvallen in mijn eigen huis. Ik was klaar en deed een euthanasie-aanvraag. Een jeugdvriend kwam hierachter en heeft me door veel praten uit de shit getrokken. Maar de helse pijnen kwamen terug en sinds februari 2019 zette dezelfde arts mij weer op de Oxycodon ik zat al op 3x 40 mg langdurige afgifte en 6x 10 mg snelwerkende. Ik kreeg allemaal vage extra klachten. Na bezoeken aan verschillende specialisten is duidelijk dat ik van de Oxycodon af moest.
Ik stopte met de kortwerkende en meteen flipte ik. Angsten, hallucinaties etc. Alleen afbouwen kan ik niet, want ik zit nog in die woning waar ik veel trauma heb opgelopen. Ik heb EMDR nodig, maar krijg geen urgentie. Mijn kinderen zie ik steeds meer en zodra ik een geschikte woning heb krijg ik ze te rug. Maar ik moet eerst van de Oxycodon af voor de EMDR kan starten, want na zo’n sessie moet ik niet in dit huis vol triggers zitten. De woningbouw geeft me pas een eengezinswoning zodra ik de kids terug heb en dus de toeslagen, zodat ik dat kan betalen en de WSG geeft m’n kids pas als ik zo’n woning heb. Ik word heen en weer geslingerd maar krijg nergens de juiste hulp. Ik wil mijn leven terug! Samen met mijn kids. DIE OXYCODON HEEFT ME ALLES AFGENOMEN WAT ME LIEF IS EN DAT GAAT WÉÉR GEBEUREN ALS IK NIET SNEL DE JUISTE HULP KRIJG. OXYCODON VERWOEST LEVENS EN NIET DAT VAN DEGENE DIE ER VERSLAAFD AAN GEMAAKT IS DOOR DE ARTS, MAAR OOK DE LEVENS VAN MIJN KIDS! EN MIJN PARTNER VOELT ZICH MACHTELOOS.
Na bijna 6 jaar een dosis van 450 mg per dag ben ik nu aan het afbouwen. Het laatste jaar 120 oxycontin en 30 oxinorm. Ik ben 3 weken in detox gegaan en daar weggegaan met 3 maal 60 per dag. Nu afbouwen: elke week 10 minder per dosis. Ik zit nu op 10, morgen maandag ga ik naar 5 mg. Ik heb veel spierpijn en de hele dag koud. Wat ik mij afvraag is of het laatste stuk misschien te snel gaat? En, wanneer gaan de ontwenningsverschijnselen minderen, hoelang blijft het in je lichaam?
Ik heb jaren oxycontine genomen. Ik werd het gewoon moe. Het hielp op het laatste toch niet meer. Hoe meer ik nam, hoe minder het hielp. Ik begon zelfs afkickverschijnselen te krijgen. Het is rotzooi, het maakt je hele lichaam kapot. Ik wilde er echt vanaf, en toen heb ik op mijn eigen houtje een medicatie laten voorschrijven door de huisarts, naltrexone. Ik had dat op Google gevonden.
Ik had die dag ook nog oxycontine genomen en ’s avonds moest ik een halfje nemen van die naltrexone. Nog geen 5 min later ben ik zo ziek geworden, dat ze me met de ziekenwagen naar het ziekenhuis hebben gebracht. Ik kon niet meer lopen. Ik was volledig weg. Braken, diarree aan de lopende band. Wat was nu het effect? Die twee medicaties hebben gebotst.
Ik heb enerzijds geluk gehad. Mijn lichaam is volledig ontgift. Met veel geluk heb ik geen afkick verschijnselen gehad. Wat nu blijkt, had ik die medicatie mogen nemen als ik 6 à 7 dagen gestopt was met die andere medicatie. Ik heb geluk gehad en ben nu 1 maand zonder medicatie. Ik ga wel nog naar een psycholoog om het vol te houden. Ik vind dat het allemaal niet zo gemakkelijk voorgeschreven moet worden. Daar wil ik eigenlijk tegen gaan vechten. Dat is mijn verhaal.
Ingekort door de redactie
Ik heb 7,5 jaar lang Oxycodon in combinatie met Pregabline geslikt, dus lichamelijk en geestelijk verslaafd. Met behulp van een arts aan afbouw begonnen (2 dagen geleden). De Oxy is vervangen door een Buprenorfine pleister van 20 mg die een week blijft zitten. Dan nog een week 20 mg, daarna gaat het naar 15 mg voor 2 weken, en 10 mg enz. Wel nog de Pregabline ernaast, die wordt na de Oxycodon afgebouwd.
Makkelijk? Nee, zeker niet. Afkickverschijnselen? Ja, maar denk wel veel minder heftig dan zonder medicatie. Ik kan dus helaas nog niet zeggen hoe het verder zal verlopen, maar heb goede hoop. Afkicken van Oxycodon is net zo moeilijk en heftig als van heroïne. Laat je vooral bijstaan met goede hulp en laat je niet met een kluitje in het riet sturen.