Amfetaminen: alle soorten, effecten en gevaren op een rijtje

Amfetaminen zijn stoffen die verslavend kunnen zijn en worden in de meeste gevallen gebruikt voor recreatieve doeleinden. Deze stof is echter ook medicinaal toegestaan voor bepaalde ziektes. In dit artikel kom je meer te weten over wat amfetaminen precies zijn, hun illegale en medische gebruik, risico’s op misbruik en verslaving, hulp bij behandeling en therapie en eventuele afkickverschijnselen. Door de informatie in dit artikel te lezen, ben je goed geïnformeerd als het gaat om amfetamine misbruik, afhankelijkheid en behandeling.

Wat zijn amfetaminen?

Amfetamine staat voor de meeste mensen gelijk aan speed, het witte poeder wat je kunt snuiven, of als ‘bommetje’ kunt slikken en een flinke dosis energie geeft. Speed is, samen met cocaïne en XTC, één van de meest gebruikte soorten partydrugs.

Tot de amfetaminen behoren, naast speed, echter nog veel meer soorten drugs én medicijnen. Zo vallen Ritalin en Concerta, medicatie voor mensen met ADHD, ook in de categorie amfetaminen.

Effecten

Amfetaminen zijn stimulerende stoffen die, afhankelijk van het soort amfetamine, een milde of sterke oppeppende werking hebben op het centrale zenuwstelsel. Je krijgt meer energie en een groter uithoudingsvermogen. Ook voel je je scherper en alerter. Je praat makkelijker, wordt minder snel moe en krijgt een zelfverzekerder gevoel. Sommige soorten amfetaminen, zoals Crystal Meth, MDMA, 4FA en in mindere mate speed, veranderen ook je bewustzijn. Je kunt je euforisch en liefdevol gaan voelen, maar ook angstig en gespannen. Het geestelijke effect van drugs is voor iedereen anders.

Amfetaminen hebben daarnaast een sterke uitwerking op je lichaam. De meeste gebruikers ervaren dit als ongewenste bij-effecten. Je spieren komen op spanning te staan, waardoor je kunt gaan malen met je kaken (knarsetanden) en in de dagen na het gebrek flinke spierpijn kunt krijgen. Ook komen hartkloppingen, overmatig zweten en buik- en hoofdpijn regelmatig voor. Deze bij-effecten worden sterker naarmate de dosering hoger is.

Werking

De stimulerende werking van amfetaminen worden veroorzaakt doordat ze sterk werken op de stofjes dopamine en noradrenaline in de hersenen. Deze stofjes, ook wel bekend als neurotransmitters, zorgen ervoor dat signalen tussen hersengebieden overgebracht kunnen worden.

Een toename van vooral noradrenaline geeft je als gebruiker het gevoel van extra uithoudingsvermogen en opgewektheid. Amfetaminen bevordert de aanmaak van deze stofjes en zorgt er daarnaast voor dat ze minder snel afgebroken worden.

Wanneer amfetaminen uitwerken, zakken de dopamine en noradrenaline niveau’s onder het normale niveau, doordat alle reserves opgebruikt zijn en er dus een tijdelijk tekort aan deze stofjes ontstaan. Hierdoor kun je een zogenaamde dip kunt ervaren: je voelt je erg moe, neerslachtig en kunt een tekort hebben opgelopen aan slaap en voeding, omdat amfetaminen de behoefte aan slaap en eten onderdrukken.

Na het gebruik van amfetaminen heeft je lichaam tijd nodig om de voorraden dopamine en noradrenaline weer aan te vullen. De ergste symptomen van een dip zijn na een dag of 2 á 3 verdwenen, maar het duurt zeker 5 tot 6 weken voordat de balans van alle stofjes in je hersenen weer volledig hersteld is.

Welke soorten amfetaminen zijn er?

Onder de amfetaminen vallen verschillende soorten drugs en enkele medicijnen:

Efedrine

Efedrine is de werkzame stof van de ephedra plant. Efedrine is de natuurlijke variant van amfetamine. Ook de qat plant bevat stoffen die in het lichaam omgezet worden in efedrine.

Speed

De meest voorkomende soort amfetamine is speed. Speed is een in een laboratorium nagemaakte, chemische variant van efedrine. Speed en efedrine werken vooral door de aanmaak van noradrenaline te stimuleren. Speed is een populaire partydrug.

Crystal meth

Een erg sterke variant van amfetamine is Crystal meth, ook wel bekend als methamfetamine. Naast de stimulerende werking door een verhoogde afgifte van noradrenaline, heeft Crystal meth ook een flinke euforische werking doordat het sterk werkt op de afgifte van dopamine. De stimulerende werking houdt een stuk langer aan dan de euforische effecten, waardoor de verleiding om een nieuwe hit te nemen, bij methamfetamine erg groot is. Meth is dan ook één van de meest verslavende soorten drugs die er zijn.

Methylfenidaat (Ritalin en Concerta)

Ritalin en Concerta zijn medicijnen die het concentratievermogen van mensen met ADHD verhogen. Deze medicijnen bevatten de werkzame stof methylfenidaat, wat een vorm van amfetamine is. Methylfenidaat heeft een stimulerende werking op hersennetwerken die ervoor zorgen dat andere gebieden afgeremd worden en heeft, in de juiste dosering, dus een kalmerend effect.

Dextro-amfetamine

Dextro-amfetamine, ook wel bekend als dex of dexamfetamine, heeft vergelijkbare effecten als methylfenidaat. Dexamfetamine is echter twee keer zo sterk en wordt dus in lagere doseringen voorgeschreven. Dexamfetamine werkt op een andere manier dan methylfenidaat in de hersenen. Sommige mensen met ADHD reageren wel op het ene, maar niet op het andere middel dat voorgeschreven wordt.

MDMA

De werkzame stof van XTC is MDMA en staat voor 3,4-metyleendioximethamfetamine. MDMA is dus ook een variant van amfetamine. Op deze pagina lees je meer over XTC en MDMA.

Designerdrugs: 6-APB, 4FA en 4FMP

6-APB, ook wel bekend als Benzo Fury, en 4FA en 4FMP, ook wel bekend als 4-Fluor zijn designerdrugs. Deze chemische stoffen zijn pas enkele jaren geleden samengesteld in laboratoria en verschillen chemisch net een klein beetje van MDMA of andere soorten drugs. Hierdoor zijn deze stoffen officieel gezien niet illegaal. Heel nauw genomen behoren deze stoffen niet de klassieke amfetaminen, maar doordat de uitwerkingen van deze drugs vaak oppeppend en stimulerend zijn, worden ze gezien als nieuwe varianten om amfetaminen.

Wat zijn de gevaren van amfetaminen?

Fysieke gevaren

De belangrijkste lichamelijke risico’s van amfetaminen zijn:

• (Chronische) oververmoeidheid
• (Chronische) ondervoeding, gewichtsverlies en verminderde eetlust
• Leverbeschadiging (bij langdurig gebruik)
• Verhoogde hartslag en bloeddruk
• Verhoogde kans op hart- en vaatziekten en hersenbloedingen
• Extreme transpiratie, uitdroging en oververhitting
• Tandenknarsen, hierdoor schade aan gebit
• Hersenschade
• Schade aan neus (wanneer amfetaminen regelmatig gesnoven worden)
• Verminderde ongesteldheid bij vrouwen
• Kans op impotentie bij mannen

Geestelijke gevaren

De belangrijkste geestelijke gevaren van amfetaminen zijn:

• Waanbeelden en hallucinaties (bij hoge doseringen)
• Psychoses
• Veranderend gedrag: agressiviteit, depressiviteit, verwarring en achterdocht
• Roekeloos gedrag
• Ernstige depressies
• Kans op verslaving

Verslaafd aan amfetaminen

Maak jij je zorgen over je eigen amfetaminegebruik, of het gebruik van een geliefde of bekende? Hier lees je wat de belangrijkste symptomen van een verslaving zijn, en welke stappen je kunt zetten naar een nieuw, drugsvrij leven.

Symptomen van een verslaving

Hoe verslavend amfetaminen ook kunnen zijn, een regelmatige gebruiker hoeft niet per definitie verslaafd te zijn. Of iemand verslaafd is aan amfetaminen, hangt vooral af van de beleving en het gebrek aan controle van het gebruik. Wanneer je dwangmatig en obsessief bezig bent met het gebruiken van amfetaminen, de high gebruikt om te ontsnappen aan je dagelijkse leven en/of problemen en daarbij de controle over je gedrag verloren bent, dan spreken we van een serieuze amfetaminen verslaving.

Afkicken en behandeling van een verslaving

Een amfetaminen verslaving kan je leven in korte tijd volledig op zijn kop zetten. De gevolgen kunnen desastreus voor je leven zijn. Het is daarom van levensbelang om zo snel mogelijk te beginnen met accepteren dat er een probleem is ontstaan waar je de controle volledig over kwijtgeraakt bent. Dit is een lastige en pijnlijke stap. Erkennen dat je hulp nodig hebt is echter wél de eerste stap naar een nieuw leven.

Praten over je verslaving doet veel mensen goed. Durf je het niet aan om met een vriend of familielid over dit onderwerp te praten? Je kunt altijd terecht bij je huisarts. Door het beroepsgeheim van een arts, kun je je huisarts beschouwen als een vertrouwenspersoon.

Professionele hulp is vrijwel altijd nodig om een amfetaminen verslaving succesvol aan te pakken. Afkicken van sommige soorten amfetaminen, zoals Crystal meth, kan bijzonder gevaarlijk zijn. Een opname in een afkickkliniek, waar je onder medische begeleiding kunt afkicken, is daarom verreweg de beste optie.

Een opname in een afkickkliniek is een grote stap, maar geeft vaak wel de grootste kans op een succesvol herstel.