Binge eating disorder (BED) - Oorzaken en gevolgen van eetbuistoornis

Bij de eetstoornis binge eating disorder verliezen mensen de controle over eetpatronen, waardoor ze overmatig eten en regelmatige eetbuien hebben. De eetstoornis heeft verschillende (ernstige) lichamelijke, psychische en sociale gevolgen tot gevolg. Op deze pagina wordt uitgelegd welke symptomen kunnen duiden op binge eating disorder en welke oorzaken ten grondslag liggen aan deze eetstoornis. Ook worden beschikbare behandelopties besproken.

Wat is Binge Eating Disorder?

Binge eating disorder (BED) is een eetstoornis waarbij heftige eetbuien afgewisseld worden met perioden van minder eten. In het Nederlands wordt binge eating disorder (betekenis van de Engelse naam is letterlijk ‘buitensporig eten stoornis’) ook wel eetbuistoornis genoemd.

Het patroon van BED volgt vaak het volgende pad: er ontstaat een grote, oncontroleerbare drang om te eten, je fantaseert over voedsel waar je zin in hebt, haalt dit eten in huis en je eet alles op, ongeacht of je er misselijk van wordt. Alles moet op.

Vervolgens ontstaat een schuldgevoel, je walgt van je (eet)gedrag en er ontstaat een grote angst om aan te komen. Door de schuldgevoelens die je voelt, zoek je je troost in een volgende eetbui. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel en kan er snel een gevaarlijke vorm van overgewicht ontstaan.

Binge eating disorder is een erkende eetstoornis waar in Nederland zo’n 180.000 mensen aan lijden.

Meer de verdieping in? Lees meer over een eetverslaving

Oorzaken binge eating disorder

Binge eating disorder kan emotionele, cognitieve en fysiologische oorzaken hebben. Vaak is er sprake van een combinatie van verschillende factoren die bijdragen aan het ontwikkelen van de eetstoornis. Volgens J. Vanderlinden et al. in Eating and Weight Disorders spelen externe stimuli, zoals specifiek voedsel of een omgeving waarin veel eten wordt aangemoedigd, meestal slechts een kleine rol bij BED.

Dit zijn mogelijke oorzaken van binge eating disorder:

• Genen: de kans is groter dat iemand een eetstoornis zoals BED ontwikkelt wanneer het ook bij een familielid voorkomt.
• Dieet: extreme dieetpatronen kunnen gedragsveranderingen veroorzaken waardoor je juist meer eet. Uit een studie door K. Akkermann et al. in Psychiatry Research bleek dat mensen met een bepaald gen eerder last van eetbuien zullen hebben wanneer ze diëten.
• Cognitief: wanneer iemand opgroeit in een huishouden of omgeving waarin veel eten gangbaar is, zal het lichaam dit internaliseren en gewoon vinden (los van genetische aanleg).
• Emoties: BED wordt vaak gelinkt aan stress en angst, waarbij veel eten een zogeheten coping mechanisme is.
• Psychische stoornis/mentale problemen: een psychische stoornis zoals een bipolaire stoornis of depressie kan een onderliggende oorzaak zijn bij het ontwikkelen van BED.

Binge eating disorder symptomen

Symptomen van binge eating disorder kunnen overeenkomen met die van andere eetstoornissen of een eetverslaving. Regelmatige eetbuien en overgewicht zijn de meest duidelijke symptomen van BED, maar zijn niet uitsluitend verbonden met de eetstoornis. Volgens A. Birgegård et al. in European Eating Disorders Review is gebrek aan controle bij eten ook een belangrijk symptoom van BED.

Dit zijn mogelijke symptomen bij binge eating disorder:

• Op regelmatige basis veel eten in relatief korte tijd (meestal binnen 2 uur)
• Gevoel van gebrek aan controle tijdens het eten over de hoeveelheden
• Veel eten zonder duidelijke aanleiding (trek of honger)
• Significante gewichtstoename in korte tijd en/of sprake van overgewicht
• Negatief zelfbeeld, onder meer over lichaam
• Schuldgevoelens na teveel eten
• Vermijden van eten in nabijheid van anderen of eetbuien verbergen voor omgeving
• Depressieve gevoelens en angst

Gevolgen van binge eating disorder

Binge eating disorder kan verschillende lichamelijke, psychische en sociale gevolgen hebben en zorgt in algemene zin voor een verminderde kwaliteit van leven. Een klassieke en veel geciteerde studie uit 1998 door C. Fairburn et al. onderstreepte hoe binge eating disorder een risicofactor is voor het ontwikkelen of verergeren van ernstige mentale problemen.

Dit zijn mogelijke gevolgen van binge eating disorder:

Lichamelijke gevolgen

• (Ernstig) overgewicht, met mogelijke gewrichtsklachten en algemeen slechte lichamelijke conditie als gevolg
• (Ernstige) maag- en darmproblemen
• Hoge bloeddruk en hartslag, ontwikkelen van hart- en vaatziekten
• Diabetes
• Impotentie en menstruatieproblemen, onder meer als gevolg van hormoonniveaus die ontregeld raken

Psychische gevolgen

• Depressieve gevoelens en algemeen gevoel van neerslachtigheid
• Een negatief zelfbeeld
• Angststoornissen
• Ontwikkelen van of bijdragen aan (ernstige) mentale problemen, mogelijk leidend tot suïcidale gevoelens en zelfmoordpogingen

Sociale gevolgen

• Moeite om normaal te functioneren op werk en/of thuis
• Sociaal isolement door vermijden van bijeenkomsten/evenementen uit schaamte of angst
• Gebrek aan of verstoorde relaties door verminderd libido

Wat kun je doen aan binge eating disorder?

Eetstoornissen en -verslavingen zijn zeer complexe psychische aandoeningen. Eten is een primaire levensbehoefte. Er is een fundamentele gedragsverandering nodig om terug te kunnen keren naar een gezond en gebalanceerd voedingspatroon.

Bij verslavingen aan bijvoorbeeld drank, gokken, drugs of gamen, wordt er naartoe gewerkt om datgene waar iemand verslaafd aan is, helemaal uit te bannen uit het leven van de verslaafde. Het grote verschil bij een eetverslaving is dat helemaal uitbannen niet mogelijk is: ieder mens moet blijven eten om vitaal en gezond te blijven.

Mensen met een eetstoornis, waaronder BED, moeten daarom hun relatie met eten veranderen om het probleem te overwinnen

Binge eating disorder behandeling

Behandeling van binge eating disorder is meestal een combinatie van meerdere behandelmethoden, waaronder cognitieve gedragstherapie, interpersoonlijke therapie en medicatie. Volgens K. Halmi in het wetenschappelijke blad World Psychiatry hebben de eerste twee behandelmethoden vooral effect op de lange termijn en speelt medicatie vaak een ondergeschikte, hoewel nuttige, rol.

Therapie als behandelmethode

Cognitieve gedragstherapie, soms ook in combinatie met dialectische gedragstherapie, is noodzakelijk bij het succesvol behandelen van binge eating disorder. Zo wordt iemand aangeleerd wat gezonde eetpatronen zijn en helpt het om de frequentie en heftigheid van eetbuien af te laten nemen. Onderliggende psychische oorzaken van de eetbuistoornis en de psychische en/of sociale gevolgen ervan worden vaak behandeld via interpersoonlijke therapie.

Medicatie tegen eetbuien

Een behandeltraject bij binge eating disorder kan ook voorgeschreven medicatie omvatten. Zo is het Vyvanse, dat als eerste medicijn specifiek ontwikkeld is voor het behandelen van BED. Antidepressiva, anticonvulsiva en anti-obsesitas middelen kunnen volgens A. Goracci et al. in Journal of Addiction Medicine ook helpen bij het bestrijden van symptomen en onderliggende oorzaken, en de frequentie en ernst van eetbuien verminderen.

Eetstoorniskliniek

Correcte diagnose en succesvolle behandeling van binge eating disorder vereist meestal specialistische kennis van deskundigen op het gebied van eetstoornissen. Een behandeltraject vindt daarom meestal plaats in de context van een eetstoorniskliniek, waar verschillende experts aanwezig zijn om patiënten succesvol te begeleiden.

Behandeling bij binge eating disorder is vaak persoonsgebonden, wat betekent dat een traject wordt afgestemd op de specifieke symptomen en oorzaken van een individu. Bel 020 – 532 0030 voor een telefonisch consult over welk behandeltraject bij jou past.

Veelgestelde vragen