Wat is Ritalin? Werking, bijwerkingen en risico's

Ritalin is een populair ADHD-medicijn dat vanwege de risico’s voor gebruikers op lijst 1 van de Opiumwet staat. Als medicijn helpt Ritalin mensen met ADHD en narcolepise om hun symptomen te bedwingen en klachten te verlichten. Als recreatieve drug wordt Ritalin veel misbruikt om studieprestaties te verbeteren of langer te kunnen feesten. Volgens cijfers van de Nationale Drug Monitor gebruiken zo’n 80.000 Nederlanders Ritalin zonder recept. Veel van deze gebruikers hebben onvoldoende kennis over de risico’s van het gebruik van Ritalin zonder medische aanleiding of toezicht. Op deze pagina wordt uitgelegd hoe Ritalin werkt en wat de gevaren zijn van het gebruik, zowel voor recreatieve gebruikers als voor ‘normale’ gebruikers.

Wat is Ritalin?

Ritalin is de merknaam voor een medicijn met de werkzame stof methylfenidaat. Dit is een stof die chemisch erg lijkt op amfetaminen zoals de harddrug speed. Ritalin wordt vooral voorgeschreven bij de behandeling van aandachtsstoornissen, met name ADHD. Het helpt om de aandacht en concentratie te verbeteren en vermindert hyperactieve of impulsieve gedragingen. Ook kan het worden ingezet bij narcolepsie. Ritalin onderdrukt dan de vrijwel onbedwingbare slaapaanvallen en helpt iemand wakker te blijven. Ritalin wordt daarnaast als recreatieve drug gebruikt, vooral vanwege de stimulerende effecten die het middel kan hebben voor gebruikers. In 2023 hadden 237.000 Nederlanders een doktersrecept voor Ritalin en andere medicatie met de werkzame stof methylfenidaat, volgens cijfers van het Zorginstituut Nederland.

Het medicijn kan vervelende en ongewenste bijwerkingen veroorzaken, voornamelijk bij volwassenen. Het gebruik van Ritalin is echter ook voor jongere gebruikers risicovol. Zo kan regelmatige inname leiden tot een lichamelijke afhankelijkheid. Ook wordt de werkzame stof methylfenidaat gelinkt aan het verslechteren van de psychische gezondheid, volgens onder meer een studie uit 2010 in Clinical Neuropharmacology. Mensen die Ritalin recreatief (en zonder toezicht) gebruiken, lopen vaak meer risico omdat medisch toezicht ontbreekt.

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

020 - 532 0030
Ma-Vrij van 07:00 - 22:00

Hoe werkt Ritalin?

Ritalin werkt door de concentratie van de neurotransmitters dopamine en noradrenaline, twee belangrijke stoffen in de hersenen, toe te laten nemen. Dankzij de werkzame stof in Ritalin, methylfenidaat, blijven deze neurotransmitters langer aanwezig en langer actief, volgens A. Arnsten et al. in Biological Psychiatry. Dit helpt mensen met ADHD en narcolepsie, die vaak een tekort aan dopamine en noradrenaline hebben door anders lopende neurologische processen.

Contra-indicaties

Contra-indicaties zijn redenen om een geneesmiddel bij een patiënt niet te gebruiken. Het medicijn voorschrijven kan dan tot ernstige gezondheidsklachten leiden. Contra-indicaties van Ritalin (methylfenidaat) zijn onder meer de aanwezigheid van een hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en bestaande psychische stoornissen (waaronder depressie, angst- en paniekaanvallen).

Wat zijn de bijwerkingen van Ritalin?

De bijwerkingen van Ritalin zijn divers en kunnen soms erg gevaarlijk zijn. Ze variëren van lichamelijke en psychische klachten tot het versterken van bepaald schadelijk gedrag. Zo blijkt uit een Nederlands onderzoek in 2013 dat het gebruik van Ritalin een afhankelijkheid aan nicotine kan verergeren, waardoor Ritalin-gebruikers meer roken.

Mogelijke bijwerkingen van Ritalin zijn:

• Hoofdpijn
• Slapeloosheid
• Vermoeidheid, rusteloosheid
• Nervositeit en prikkelbaarheid
• Hartkloppingen en verhoogde bloeddruk
• Droge mond
• Gebrek aan eetlust
• Buikpijn en andere maag-darmklachten
• Stemmingswisselingen
• Versterken van bestaande cravings, zoals naar het gebruik van nicotine

Wat zijn lange termijn bijwerkingen van Ritalin?

Lange termijn bijwerkingen van Ritalin omvatten zowel lichamelijke als psychische effecten. Zo kan chronisch gebruik van Ritalin bij kinderen leiden tot een lichte afremming van de groei, volgens een belangrijke studie uit 2013 in Journal of Child Psychology and Psychiatry. Ook kan het bestaande psychische klachten op de lange termijn verergeren, zoals het opwekken van een psychose of het stimuleren van een manische episode bij mensen met een bipolaire stoornis.

Omdat het lang kan duren voordat deze bijwerkingen zich voordoen, zoals cardiovasculaire problemen, is het belangrijk dat je altijd methylfenidaat gebruikt onder regelmatig medisch toezicht.

Overdosering Ritalin

Wanneer je methylfenidaat gebruikt zonder medische begeleiding, is het risico op overdosering groter. Een overdosering kan tot ernstige gezondheidsproblemen leiden en vereist onmiddellijke medische aandacht.

Mogelijke symptomen bij een overdosering zijn:

• Ernstige rusteloosheid of hyperactiviteit
• Snelle hartslag en een verhoogde bloeddruk
• Verhoogde lichaamstemperatuur
• Verwardheid of hallucinaties
• Pijn op de borst
• Ademhalingsproblemen

Ritalin drugs

Ritalin wordt jaarlijks door bijna honderdduizend Nederlanders als recreatieve drug gebruikt, volgens de meest recente cijfers van de Nationale Drug Monitor. Het medicijn valt echter niet alleen onder de geneesmiddelenwet; methylfenidaat staat ook op lijst 1 van de Opiumwet. Mensen die Ritalin gebruiken voor recreatieve doeleinden, lopen namelijk ernstige gezondheidsrisico’s en ontwikkelen vaak eerder een verslaving.

Wanneer je Ritalin neemt zonder medische reden, stijgen de hoeveelheden dopamine en noradrenaline naar een onnatuurlijk hoog niveau. Hierdoor verschuiven de effecten van de drug meer in de richting van amfetamine. Zo spannen je spieren zich aan, en voel je je energiek, scherp en opgepept. Onder invloed van Ritalin neemt het concentratievermogen daarnaast ook toe. Zo kunnen studenten makkelijker en langer studeren.

Ontwikkelen van een Ritalin verslaving

Alle gebruikers van methylfenidaat lopen een risico op verslaving. Het risico op het ontwikkelen van een psychische afhankelijkheid is echter groter wanneer het middel recreatief wordt ingenomen, volgens psychiater-onderzoeker Robert Malenka. Mensen met ADHD of narcolepsie die methylfenidaat voorgeschreven krijgen, staan onder regelmatig medisch toezicht en ervaren meestal minder nadelige effecten vanwege de bestaande medische noodzaak

Ritalin snuiven

Het snuiven van Ritalin of een medicijn dat methylfenidaat bevat is erg gevaarlijk. Dit verandert namelijk de manier waarop de stof wordt geabsorbeerd in het lichaam. De snelle en intense opname versterkt mogelijke negatieve bijwerkingen, kan schade toebrengen aan het neusslijmvlies en de luchtwegen, en verhoogt het risico op verslaving en misbruik van het medicijn.

Afkicken en behandeling van een Ritalin verslaving

Een Ritalin verslaving kan grote gevolgen hebben voor je gezondheid en omgeving. Het is belangrijk om te erkennen dat je hulp en behandeling nodig hebt, zodat je de eerste stap naar herstel kunt zetten. Praten over een medicijnverslaving met anderen, zoals je naasten of een medisch professional is dan ook erg belangrijk.

Lees hier meer over omgaan met een verslaafde

Afkickkliniek Ritalin

Het is verstandig om alleen onder medische begeleiding af te kicken van een Ritalin verslaving. De ontwenningsverschijnselen kunnen namelijk heftig en zelfs levensbedreigend zijn, volgens een studie uit 2016 in Neuropathology of Drug Addictions and Substance Misuse. Zo kan iemand last krijgen van geestelijke uitputting, depressie en suïcidale gedachten.

Een afkickkliniek biedt de veiligste omgeving voor een proces van afkicken en herstel. Naast een detox van het lichaam, waarbij je lichaam wordt ontdaan van alle resten van methylfenidaat, kun je hier in therapie gaan om toe te werken naar een volledig herstel. Zo kun je via cognitieve gedragstherapie de verslaving beter begrijpen en leer je copingmechanismen aan waarmee je de drang naar het medicijn kunt bedwingen. Na het voltooien van een behandelingsprogramma, is vaak ook nog nazorg nodig om de persoon te ondersteunen bij herstel en het behoud van een levensstijl zonder Ritalin.

Ervaar jij problemen met het gebruik van Ritalin? Of maak je je zorgen over het gebruik van iemand in je omgeving? Bel 020 – 532 0030 voor een persoonlijk consult met een van onze medewerkers, voor advies over de behandelingsopties in jouw situatie.

Veelgestelde vragen over Ritalin

Als populair medicijn én drug hebben veel gebruikers van Ritalin vragen over het correct gebruik en mogelijke risico’s. Hieronder beantwoorden we verschillende vragen die vaak worden gesteld over Ritalin.