Korsakov Syndroom: Oorzaken, symptomen, diagnose en behandeling

Wanneer iemand een ernstig en langdurig tekort aan vitamine B1 heeft, kunnen de hersenen aangetast raken. Dit kan leiden tot het syndroom van Korsakov. De aandoening heeft allerlei klachten tot gevolg, waaronder geheugenproblemen. Het komt voornamelijk voor bij mensen met alcoholproblemen die zichzelf bovendien ernstig verwaarlozen.

Wat zijn de symptomen van Korsakov?

De symptomen van Korsakov zijn als volgt:

• Ernstige geheugenstoornissen, waarbij het korte termijn geheugen is aangetast. Oude herinneringen blijven vaak beter bewaard.
• Problemen met tijd en plaats: moeilijkheden bevinden met het in chronologische volgorde plaatsen van gebeurtenissen.
• Problemen met het herkennen van anderen.
• Moeite met het uitvoeren van dagelijkse taken.
• Een beperkt ziekte inzicht.

Korsakov Syndroom gedrag

Mensen met het Korsakov syndroom zullen zelden hun geheugenproblemen erkennen. Ze zullen de gaten in hun geheugen proberen op te vullen met fantasieverhalen. Dit wordt ‘confabuleren’ genoemd, ook wel ‘eerlijk liegen’, omdat mensen met deze stoornis ervan overtuigd zijn dat ze de waarheid vertellen.

Door het geheugenverlies komen mensen met Korsakov vaak in de problemen, die ze zelf niet meer kunnen oplossen. Dit leidt tot onzekerheid en faalangst. De ene persoon zal zich terugtrekken, terwijl de ander agressief zal reageren.

Wat zijn de oorzaken van Korsakov?

Korsakov ontstaat door een ernstig tekort aan vitamine B1. Langdurig, overmatig alcoholgebruik kan dit veroorzaken. B1 hebben we nodig om ons hart, onze zenuwen en onze hersenen in goede conditie te houden.

Wanneer iemand verslaafd is aan alcohol, zichzelf verwaarloost en constant slechte voeding binnenkrijgt, kan dat leiden tot een ernstig gebrek aan vitamine B1. Delen van de hersenen kunnen zo aangetast raken, wat de ziekte van Wernicke kan veroorzaken. Wanneer dit niet tijdig wordt behandeld, kan er Korsakov ontstaan.

Een tekort aan vitamine B1 kan ook nog andere oorzaken hebben. Mensen met anorexia nervosa, ernstig zwangerschapsbraken of ondervoeding door een andere ziekte kunnen daardoor ook Korsakov krijgen.

In Nederland zien we Korsakov voornamelijk bij alcoholverslaafden.

Wat zijn de kenmerken van Korsakov?

De kenmerken van Korsakov lees je hieronder:

• Problemen met onthouden
• Het niet goed kunnen plannen van activiteiten
• Problemen met het herkennen van mensen
• Gedesorienteerd, waarbij je verward bent over de tijd, datum of plaats
• Herinneringen die worden verzonnen
• Moeite met lopen en evenwicht
• Apathie
• Agressie
• Wantrouwend gedrag

De kenmerken van Korsakov kunnen overeenkomen met die van dementie, waardoor Korsakov herkennen soms best lastig is.

Diagnose van Korsakov

Wanneer iemand alcohol verslaafd is, zichzelf verwaarloost en langdurig slecht eet, dan kan er Korsakov ontstaan.

De klinische diagnose Korsakov wordt gesteld door een psychiater en/of neuroloog. Afwijkende beelden bij neuropsychologisch onderzoek kunnen ondersteuning bieden voor de diagnose. Helaas kan het vaak lang duren voordat er een diagnose wordt gesteld.

Mensen met het Korsakov syndroom hebben zelf meestal niet door dat ze aan deze ziekte lijden. Het is vaak de omgeving die beseft dat de persoon geheugenproblemen aan het krijgen is, of herinneringen heeft van dingen die nooit voorgevallen zijn.

Een groot deel van de mensen met Korsakov hebben de aandoening Wernicke gehad. Kenmerken van de ziekte van Wernicke zijn in de war zijn, moeite hebben met lopen en verlamde oogspieren. Wernicke is een initiële fase van Korsakov en kan erg gevaarlijk zijn.

Behandeling voor Korsakov

Wanneer iemand met de ziekte van Wernicke snel en juist wordt behandeld, kan Korsakov worden voorkomen. Een dergelijke behandeling omvat gezonde voeding en prikjes met vitamine B1.

Blijft de ziekte onbehandeld, dan kunnen de hersenen beschadigd raken. Dat gebeurt binnen uren tot weken. De persoon kan hierdoor overlijden.

Als je eenmaal Korsakov hebt ontwikkeld, zul je daar niet meer van genezen. Korsakov is echter geen progressieve ziekte.

Op het moment dat iemand met Korsakov niet meer voor zichzelf kan zorgen, is het vaak beter om de persoon op te laten nemen in het ziekenhuis of in een speciale kliniek. De persoon krijgt ook hier prikjes met vitamine B1 toegediend. Een team van specialisten zal hem/haar bovendien helpen met het weer oppakken van de dagelijkse activiteiten. Verder dient de persoon te stoppen met het drinken van alcohol.

Veelgestelde vragen