Neusspray verslaving: Oorzaken, effecten en behandeling

Wanneer een neusspray te lang achter elkaar wordt gebruikt, treedt gewenning op en nemen de effecten ervan af. Dit zorgt vaak voor een rebound effect: de neusspray wordt vaker (en continu) gebruikt om de klachten bij een neusverstopping te verlichten, maar draagt juist bij aan de verstopping en levert daarnaast schadelijke gevolgen op voor de neus en het lichaam.

Op deze pagina wordt verder uitgelegd hoe een neusspray verslaving kan ontstaan en op welke manier je van deze verslaving afkomt.

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

020 - 532 0030
Ma-Vrij van 07:00 - 22:00

Wat is een neusspray verslaving?

Een neusspray verslaving is een lichamelijke afhankelijkheid aan het gebruik van een neusspray, vaak voor ontstoken neusslijmvlies of een verstopte neus bij een verkoudheid. Dergelijke neussprays bevatten in Nederland meestal de stof xylometazoline. Deze stof zorgt ervoor dat bloedvaten in het neusslijmvlies vernauwen en laat zo luchttoevoer door de neus toenemen. Een neusspray met xylometazoline wordt vaak aangeraden bij een verkoudheid, omdat het volgens onder meer een studie uit 2008 door R. Eccles et al. significant helpt met het verlichten van een neusverstopping.

De aanzienlijke verlichting dankzij xylometazoline kan er ook voor zorgen dat mensen verslaafd raken wanneer ze een neusspray gebruiken voor langere periodes. Het lichaam raakt dan afhankelijk van de neusspray om de neus open te houden.

Hoe raak je verslaafd aan neusspray?

Je raakt verslaafd aan neusspray wanneer je de neusspray langer dan de voorgeschreven periode blijft gebruiken. De meeste neussprays hanteren een aanbevolen gebruiksperiode van 3 tot 5 dagen. Echter, in veel gevallen zal een neusspray verslavend zijn na maar liefst 10 dagen van aaneengesloten gebruik, volgens onder meer A. Åkerlund et al. in American Journal of Rhinology.

Bij dergelijk langdurig gebruik ontwikkelt zich een zogeheten rebound effect, waarbij bloedvaatjes in het neusslijmvlies weer opzwellen wanneer de gebruiker een tijd niet sprayt. Zo ontstaat een vicieuze cirkel van sprayen en opzwellen, waardoor iemand niet meer kan stoppen met het gebruik van een neusspray en lichamelijk afhankelijk is geworden.

Afkickverschijnselen neusspray

Bij lichamelijke afhankelijkheid aan neusspray kun je verschillende afkickverschijnselen ondervinden wanneer de neusspray een tijd niet wordt gebruikt. Deze kunnen zowel lichamelijk als mentaal zijn. Zo werd al in de jaren ’80, toen gebruik van neussprays minder veelvoorkomend was, door H. Saadah in The Journal of Clinical Psychiatry een patiënt beschreven die hevige angstaanvallen kreeg als onderdeel van zijn afkickverschijnselen en zelfs hiervoor werd opgenomen in een kliniek.

De volgende afkickverschijnselen bij een neusspray verslaving zijn mogelijk:

• (Hevige) verstopping van de neus
• Drang om veel te niezen
• Loopneus of kriebelende neus
• Moeite met ademen
• Pijnlijke keel
• Hoofdpijn
• Paniek- of angstaanvallen

Hoe kom je van een neusspray verslaving af?

Het is mogelijk om direct te stoppen met neusspray en zo van een verslaving af te komen. Cold turkey stoppen, zoals dit heet, wordt door een KNO-arts meestal aangeraden om zo snel mogelijk van de verslaving af te komen. Je kunt ook stapsgewijs een verslaving afbouwen. In dat geval stop je eerst met één neusgat en een korte periode later met het andere neusgat. Een KNO-arts of andere medische hulpverlener kan ook een alternatieve neusspray met bijvoorbeeld een zoutoplossing aanbevelen tijdens deze overgangsperiode.

Veelgestelde vragen