Zelfhulpgroepen: Voordelen, hoe ze werken en soorten

Een zelfhulpgroep is een bijeenkomst waar mensen met vergelijkbare uitdagingen, problemen of doelen samenkomen om elkaar te ondersteunen, ervaringen te delen en te werken aan persoonlijke groei en herstel. Het concept van de zelfhulpgroep werd volgens A. Katz et al. in Journal of Applied Behavioural Science populair in de jaren ’30, toen veel mensen als gevolg van de toenmalige economische depressie meer problemen kregen en hiervoor steun en solidariteit zochten. Zo werd een bekende organisatie als Anonieme Alcoholisten (AA) in 1935 opgericht.

Zelfhulpgroepen zijn vandaag de dag in tal van vormen te vinden. Er zijn bijvoorbeeld zelfhulpgroepen voor naasten van verslaafden, die willen weten hoe ze hun kinderen kunnen ondersteunen of hulp zoeken voor de psychologische impact van de verslaving op hun eigen leven. Ook kunnen mensen online programma’s voor zelfhulp volgen, in plaats van naar fysieke bijeenkomsten te gaan.

Op deze pagina wordt uitgelegd hoe een zelfhulpgroep werkt en welke voordelen deelname aan zelfhulpgroepen kan hebben. Ook worden de verschillende typen zelfhulpgroepen besproken en 10 voorbeelden van bekende groepen in Nederland gegeven.

Wat is het belang en voordelen van zelfhulpgroepen?

Zelfhulpgroepen zijn belangrijk in het herstelproces van een verslaving en bieden voordelen zoals emotionele steun en praktisch advies van lotgenoten. Verschillende studies bevestigen de grote voordelen van deelname aan een zelfhulpprogramma voor het herstellen van een verslaving, zoals J-K. Vederhus et al. in BMC Psychiatry. Een zelfhulpgroep kan zowel op zichzelf als in aanvulling op een langer behandeltraject helpen.

Mogelijke voordelen van zelfhulpgroepen zijn:

• Emotionele steun en begrip van lotgenoten
• Meer motivatie en hoop op duurzaam herstel
• Ontvangen van praktische tips en informatie
• Ruimte voor praten en zelfexpressie

Welke soorten zelfhulpgroepen bestaan er?

Er bestaan verschillende soorten zelfhulpgroepen voor uiteenlopende problemen, waaronder voor verslavingsherstel, het verwerken van traumatische ervaringen en voor psychische klachten. Zelfhulpgroepen kunnen daarnaast zowel fysiek als online worden aangeboden. Online zelfhulp biedt makkelijker toegang, volgens J. Moock in Frontiers in Public Health. Ook heeft iemand controle om in eigen tempo de eerste stap of de eerste stappen van herstel te zetten.

Zelfhulpgroepen kunnen ook verschillen in organisatiestructuur. Zo zijn er grote, formele organisaties die volgens vaste regels en voorschriften zijn opgezet en vaak verschillende afdelingen hebben, zoals Narcotics Anonymous (NA). Lokale zelfhulpgroepen zijn vaak losser en informeler georganiseerd.

Hoe werken zelfhulpgroepen?

Zelfhulpgroepen werken meestal volgens een gestructureerde aanpak, waarbij deelnemers richtlijnen en huisregels volgen om steun te ontvangen en geven. Volgens een studie uit 2008 in Addiction zijn dergelijke normen en regels van groot belang voor de succeskans. Een zelfhulpgroep houdt meestal op regelmatige basis (bijv. wekelijks of maandelijks) een bijeenkomst. Nieuwe deelnemers worden aan het begin verwelkomd en krijgen uitgelegd wat de regels van de zelfhulpgroep zijn. Vervolgens worden bepaalde onderwerpen aangesneden, presentaties gegeven of ruimte geboden voor het delen van ervaringen en adviezen met de andere deelnemers.

Bijeenkomsten van een zelfhulpgroep worden geleid door een “moderator” die de tijd bijhoudt, onderwerpen introduceert, en ervoor zorgt dat iedereen aan het woord kan komen. De deelnemers of leden kunnen onder leiding van de moderator vervolgens hun ervaringen uitwisselen en activiteiten ondernemen. Vaak vinden er zogeheten “check-ins” plaats, waarbij de voortgang van het herstel of tegenslagen met de groep wordt gedeeld. Naast tijd voor open discussie en de behandeling van thematische onderwerpen, kunnen leden meestal ook hun plannen voor herstel delen en deze laten beoordelen door de andere deelnemers.

Voor welke verslavingen zijn er zelfhulpgroepen?

Er zijn zelfhulpgroepen voor verslavingen aan middelen (zoals alcoholverslaving en drugsverslaving) en verslaving aan medicijnen. Ook voor een eetverslaving of een gokverslaving kun je hulp zoeken bij een zelfhulpgroep. Wanneer je ergens mee worstelt, zoals een verslaving, traumatische gebeurtenis of bepaald gedrag, is er vrijwel altijd wel ergens een (online) zelfhulp programma of zelfhulpgroep te vinden.

Met (online) zelfhulp kun je vaak weer de controle over het eigen leven grijpen of handvatten aangereikt krijgen die je daarbij helpen. Bel 020 – 532 0030 voor een telefonisch consult over de beschikbare opties in jouw situatie.

Welke zelfhulpgroepen zijn er?

Dit zijn enkele bekende zelfhulpgroepen:

• Anonieme Alcoholisten (AA)
• Narcotics Anonymous (NA)
• Gamblers Anonymous (GA)
• Anonieme Overeters (OA)
• Al-Anon/Alateen
• Seksaholics Anonymous (SA)
• Anonieme Crystal Meth (ACMA)
• Nicotine Anonymous (NicA)
• Depressie Vereniging
• Angst, Dwang en Fobie Stichting (ADF)