Citalopram: Effecten, risico's en afbouwen

Citalopram is een antidepressivum dat wordt gebruikt om depressie en andere psychische aandoeningen te behandelen. Het verhoogt de niveaus aan serotonine in de hersenen, een neurotransmitter dat een belangrijke rol speelt in het reguleren van onder meer de stemming, slaap, angsten en impulscontrole. Citalopram is relatief veilig en effectief, maar kan wel tot vervelende bijwerkingen en mogelijke ontwenningsverschijnselen leiden. In dit artikel wordt uitgelegd wanneer je voorzichtig moet zijn met het gebruik van citalopram en wat de mogelijke bijwerkingen en risico’s zijn.

Wat is citalopram?

Citalopram is een medicijn dat wordt gebruikt voor de behandeling van depressie en andere psychische problemen. Citalopram behoort tot de groep selectieve serotonineheropnameremmers (ofwel SSRI’s). Dit betekent dat citalopram helpt om de hoeveelheid serotonine, een belangrijke neurotransmitter in de hersenen, te verhogen zodat depressieve klachten en negatieve gevoelens verminderen. Citalopram werkt effectief vergeleken met andere antidepressiva en leidt gemiddeld tot minder bijwerkingen, volgens een veel geciteerde studie uit 2018 in het medisch-wetenschappelijke blad The Lancet.

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

020 - 532 0030
Ma-Vrij van 07:00 - 22:00

Waar wordt citalopram voor gebruikt?

Citalopram wordt gebruikt voor de behandeling van verschillende psychische klachten, in het bijzonder voor een matige tot ernstige depressie. Een arts kan daarnaast het medicijn voorschrijven wanneer iemand lijdt aan een bipolaire stoornis, posttraumatische stressstoornis of een angststoornis. Citalopram heeft ook positieve effecten op het onderdrukken van afwijkend, verstoord gedrag. Zo kan het helpen bij het onderdrukken van impulsief agressief gedrag, volgens een studie uit 2003 in Journal of Clinical Psychiatry, en bij gedragsproblemen bij dementie.

Hoe wordt citalopram gebruikt?

Citalopram wordt gebruikt door dagelijks een tablet in te nemen, vaak in de ochtend of avond. Soms wordt het toegediend via een injectie, volgens een Italiaanse studie in Journal of Clinical Psychopharmacology, vooral bij het begin van een behandeltraject.

De startdosering voor volwassenen bij de behandeling van depressie is meestal 20 mg per dag en kan oplopen tot 40 mg. Binnen 1 tot 4 weken kunnen de beoogde effecten worden bereikt. Bij de behandeling van andere aandoeningen, waaronder angststoornissen, kan de aanbevolen dosering variëren. De dosering mag alleen worden aangepast in overleg met de behandelaar. Zelf plotseling stoppen met gebruik wordt sterk afgeraden, vanwege de kans op ontwenningsverschijnselen.

Wat zijn de effecten van citalopram?

De effecten van citalopram bestaan vooral uit het verbeteren van de stemming. Antidepressiva zoals citalopram verminderen angsten, kunnen helpen met slecht slapen en wekken mogelijk de eetlust op. Dit draagt bij aan het verlichten van depressieve klachten en het wegnemen van negatieve gevoelens en vermoeidheid. De toegenomen serotonine helpt daarnaast in algemene zin om de stemming te verbeteren.

Mogelijke effecten van citalopram zijn:

• Verbeteren van de stemming (door het verhogen van het serotonine niveau in de hersenen)
• Verbeteren van slaap- en eetgewoonten
• Verminderen van angst
• Verminderen van afwijkend en impulsief gedrag

Wat zijn de bijwerkingen van citalopram?

De bijwerkingen van citalopram zijn divers en omvatten verschillende lichamelijke klachten. Bijwerkingen zoals een seksuele stoornis (waaronder een verminderd libido en voortijdige zaadlozing) komen vaak voor, als gevolg van de onbedoelde opbouw van serotonine in andere delen van het lichaam. Ook kunnen bijwerkingen optreden zoals een vertraagd reactievermogen en verstoorde ademhaling door de sedatieve werking van het medicijn, volgens A. Jimmink et al. in Therapeutic Drug Monitoring.

Mogelijke bijwerkingen van citalopram zijn:

• Misselijkheid, duizeligheid en maagklachten
• Slaperigheid, vermoeidheid en een vertraagd reactievermogen
• Droge mond
• Seksuele bijwerkingen, waaronder seksuele disfunctie en andere seksuele stoornissen
• Gewichtsveranderingen
• Veranderingen in slaappatroon
• Onregelmatige ademhaling
• Serotoninesyndroom, een ernstige bijwerking dat onmiddellijke medische aandacht vereist

Wat zijn de risico’s van citalopram?

De risico’s van citalopram zijn onder meer het optreden van ernstige bijwerkingen, waaronder het serotoninesyndroom, en de kans om suïcidale gedachten te ontwikkelen. Er zijn verschillende groepen personen die een verhoogd risico lopen bij het gebruik van citalopram. Dit zijn onder meer mensen die meer aanleg voor cardiovasculaire klachten hebben (bijvoorbeeld door congestief hartfalen), zwangeren, en patiënten jonger dan 25 jaar. Daarnaast moeten alle gebruikers voorzichtig zijn bij het stoppen van het medicijn, volgens een studie uit 2006 in American Family Physician, om de kans op ontwenningsverschijnselen te verkleinen.

Mogelijke risico’s van citalopram zijn:

• Suïcidaal gedrag, vooral bij jonge gebruikers (kinderen en jongvolwassenen)
• Ontwikkelen van het serotoninesyndroom
• Risico’s voor de ontwikkeling van de foetus bij een zwangerschap
• Interactie met andere middelen die mogelijke bijwerkingen veroorzaken
• Cardiovasculaire klachten
• Ontwenningsverschijnselen

Citalopram en andere factoren

Er zijn verschillende factoren om op te letten bij de inname van citalopram. Zo wordt consumptie van alcohol bij het gelijktijdig gebruik van citalopram afgeraden, omdat het de werking kan verzwakken en depressieve symptomen kan versterken.

Flinke gewichtsschommelingen (zowel gewichtstoename als afvallen) tijdens gebruik moeten goed in de gaten worden gehouden. Bespreek deze effecten met de behandelende arts wanneer deze voor lichamelijk ongemak zorgen of de gezondheid beïnvloeden, om eventueel een ander medicijn voorgeschreven te krijgen of de dosis aan te laten passen.

Ditzelfde geldt voor het gebruik van citalopram tijdens de zwangerschap, wat een verhoogde kans geeft op aangeboren afwijkingen en een vertraagde ontwikkeling van de foetus of pasgeborene. Volgens A. Baum et al. in Harvard Review of Psychiatry zal een arts bij zwangeren en nieuwe moeders proberen om waar mogelijk alternatieve medicatie voor te schrijven bij ernstige psychische problematiek.

Citalopram afbouwen

Het is aanbevolen om citalopram langzaam af te bouwen na een periode van regelmatig gebruik. Langdurig gebruik van citalopram zorgt er namelijk voor dat het lichaam gewend raakt aan een ongewone hoeveelheid aan serotonine, waardoor verschillende ontwenningsverschijnselen op kunnen treden bij het abrupt stoppen. Volgens J. Markowitz et al. in International Clinical Psychopharmacology kunnen depressieve symptomen en angst klachten ook snel terugkeren wanneer het middel niet voorzichtig wordt afgebouwd.