ALAT-waarde: indicator van leverproblemen en mogelijk alcoholmisbruik

Mensen met een verhoogde ALAT-waarde hebben mogelijk ernstige leverproblemen. De ALAT-waarde wordt in een bloedtest gemeten om te bepalen of iemand leverproblemen heeft, bijvoorbeeld als gevolg van overmatig alcoholgebruik. ALAT is een enzym dat vooral in de lever actief is en bij leverbeschadiging weglekt in de bloedbaan. Hoge ALAT-waarden zijn daarom een belangrijke indicatie van beschadigde levercellen. Op deze pagina leggen we uit wat normale en te hoge ALAT-waarden zijn, en wat je kunt doen om deze te verlagen. Ook bespreken we hoe instanties zoals het CBR de ALAT-waarde gebruiken voor onderzoek naar alcoholmisbruik.

Wat is ALAT?

ALAT is een enzym dat voornamelijk in de lever voorkomt. ALAT (wat staat voor Alanine Aminotransferase) speelt een belangrijke rol bij de omzetting van aminozuren (bouwstenen van eiwitten) in energie. Deze rol kan het niet goed uitvoeren wanneer iemand last heeft van leverproblemen. Wanneer levercellen beschadigd raken, komt het enzym ALAT namelijk vrij in de bloedbaan. Zo ontstaat er een tekort van het enzym in de lever. De ALAT-waarde in het bloed is daarom een goede indicatie van een mogelijk ontstoken of beschadigde lever, volgens een studie uit 2015 in Journal of Biomedical Informatics.

Als een arts leverschade vermoedt, bijvoorbeeld door overmatig alcoholgebruik, wordt een test uitgevoerd naar de ALAT-waarden in het bloed. Deze testen worden ook tijdens een behandeling uitgevoerd om de gezondheid van de lever te monitoren. Regelmatige metingen van de ALAT-waarden helpen een arts bij het volgen van veranderingen in de leverfunctie en het evalueren van de effectiviteit van een behandeling.

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

020 - 532 0030
Ma-Vrij van 07:00 - 22:00

Wat zijn normale ALAT-waarden?

Normale ALAT-waarden zijn verschillend tussen laboratoria en variëren ook tussen mannen en vrouwen. Mannen met een gezonde leverfunctie hebben normaal gesproken een ALAT-waarde die minder dan 40-50 eenheden per liter is (U/L). Voor vrouwen ligt de bovengrens op ongeveer 35-40 eenheden per liter (U/L).

Er zijn meerdere factoren die de normale ALAT-waarde kunnen beïnvloeden:

• Leeftijd en geslacht
• Intense lichamelijke activiteit, vooral kort voor de bloedtest
• Medicatie
• Dieet
• Gezondheidsproblemen die niet zijn gerelateerd aan de lever
• Alcoholgebruik

Wat zijn hoge ALAT-waarden?

Hoge ALAT-waarden zijn afhankelijk van de maatstaf die een laboratorium hanteert. Voor mannen zijn hoge ALAT-waarden meestal meer dan 40-50 eenheden per liter (U/L). Bij vrouwen spreekt men van een verhoogde ALAT-waarde boven de 35-40 eenheden per liter (U/L). Verhoogde waarden van het enzym leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, waaronder vermoeidheid, geelzucht en een verstoorde bloedstolling.

Oorzaken van een hoge ALAT-waarde zijn:

• Overmatig alcoholgebruik waarbij de levercellen beschadigd raken, wat kan leiden tot de drie onderstaande leverproblemen
• Leverontsteking (zoals een acute virale hepatitis infectie of alcoholische hepatitis)
• Leververvetting
• Levercirrose
• Medicatie
• Galwegobstructie

Verhoogde ALAT-waarden en rijgeschiktheid

Het CBR (Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen) hecht veel belang aan de ALAT-waarde wanneer vermoedens bestaan van alcoholmisbruik. Een verhoogde ALAT-waarde is namelijk een sterke indicator van een alcoholverslaving, volgens biochemicus Pekka Sillanaukee in Alcohol and Alcoholism. Daarnaast kan een hoge ALAT-waarde indirect symptomen veroorzaken die de rijgeschiktheid beïnvloeden, zoals vermoeidheid, verminderde concentratie en andere symptomen.

De richtlijnen van het CBR voor ALAT-waarden komen overeen met de waarden die in het gedeelte hierboven zijn beschreven. Boven de 40 à 50 eenheden per liter (U/L) wordt als afwijkend beschouwd. Meestal wordt in een voorgeschreven bloedtest ook gekeken naar enkele andere enzymen, zoals Gamma-GT en alkalische fosfatase. Deze kunnen evenals het enzym ALAT een indicator zijn van alcoholmisbruik.

Hoe kun je de ALAT-waarde verlagen?

Je kunt de ALAT-waarde verlagen via aanpassingen in je levensstijl en het volgen van behandeling. Veel hangt af van de reden(en) voor de verhoogde ALAT-activiteit in het bloed. Wanneer de oorzaak hiervan alcoholmisbruik is, zal het stoppen of matigen van alcoholgebruik helpen om de lever te herstellen en de ALAT-waarden te verlagen. Ook gezonde aanpassingen in het dieet en de hoeveelheid lichaamsbeweging kunnen bijdragen aan lage ALAT-waarden, volgens een studie uit 2010 European Journal of Clinical Nutrition. Zeker als eerst sprake was van extreem overgewicht en een ongezonde leefstijl. Zelfzorg speelt dan ook een grote rol.

Wanneer de verhoogde ALAT-waarden verschillende oorzaken hebben, waaronder onderliggende aandoeningen, is medische interventie vaak noodzakelijk. Zo kan medicatie helpen met het herstellen van beschadigde levercellen en het bestrijden van onderliggende gezondheidsproblemen.

ALAT (SGPT) waarden

SGPT is de term die voorheen werd gebruikt om alanine aminotransferase te beschrijven. SGPT staat voor Serum Glutamaat Pyruvaat Transaminase. SGPT werd, net zoals ALAT, gemeten in bloedonderzoeken om de gezondheid van de lever te beoordelen. SGPT-waarden speelden zo een rol als indicatie voor de ernst van leveraandoeningen, het detecteren van mogelijke leverbeschadiging en voor het evalueren van een behandeling.

Richtlijnen voor ALAT waarden

De richtlijnen voor ALAT-waarden zijn medische normen voor normale hoeveelheden van het enzym in je bloed. De medische normen zijn niet in steen gebeiteld, volgens Finse onderzoekers in Scandinavian Journal of Clinical and Laboratory Investigation, vanwege verschillen die kunnen bestaan op basis van leeftijd, geslacht en gezondheid. Ook kunnen rondom het testmoment zelf factoren een rol spelen in een iets hogere of lagere waarde. De richtlijnen voor ALAT-waarden bij mannen zijn maximaal 40-50 eenheden per liter (U/L). Vrouwen met een gezonde leverfunctie hebben meestal een ALAT-waarde van maximaal 35-40 eenheden per liter (U/L).

Veelgestelde vragen over de ALAT waarde