GBL: Effecten, risico's, verslaving en behandeling

GBL (gamma-butyrolacton) is een schoonmaakmiddel en de belangrijkste grondstof voor de populaire recreatieve drug GHB. GBL kan op zichzelf ook als drug worden ingenomen en heeft dan grotendeels hetzelfde effect als GHB. Wel zijn de effecten en bijwerkingen van pure GBL vaak een stuk sterker. GBL is daarom lastiger te doseren, wat bijdraagt aan de vele risico’s voor gebruikers. Op deze pagina wordt uitgelegd wat GBL doet, hoe je het gebruik bij anderen kunt herkennen en wat je kunt doen om te stoppen met een GBL-verslaving.

Wat is GBL?

GBL is de belangrijkste grondstof voor de slaapdrug GHB en kan ook afzonderlijk als drug worden ingenomen. GBL (gamma-butyrolacton) is een agressief schoonmaakmiddel dat samen met natronloog, een gootsteenontstopper, wordt gebruikt voor de productie van GHB. In het menselijk lichaam is GBL ook een ‘prodrug’ van GHB, volgens de neuropsycholoog Jerrold Meyer. Het lichaam zet GBL bij inname daarom altijd om naar GHB, ook zonder de benodigde stof natronloog.

Wanneer je GBL direct inneemt, zijn de gewenste effecten sterker. GHB wordt namelijk eerst met zout opgelost in water, terwijl GBL meestal puur wordt ingenomen. Pure GLB is extra schadelijk en kan ernstige bijwerkingen veroorzaken bij gebruikers.

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

020 - 532 0030
Ma-Vrij van 07:00 - 22:00

Wat zijn de effecten van GBL?

De effecten van GBL zijn sterk afhankelijk van de ingenomen dosis, volgens een studie uit 2009 in Drug and Alcohol Dependence. In lage doseringen geeft de drug vooral een gevoel van euforie en verlaagt het (sociale) remmingen onder gebruikers. In een hogere dosis heeft GBL vooral een verdovend en ontspannend effect.

Mogelijke effecten van GBL zijn:

• Euforie en ontspanning
• Verminderen van angst en stress
• Verdovend gevoel
• Verlaagde (sociale) remmingen
• Seksuele opwinding

Wat zijn de risico’s van GBL?

De risico’s van GBL zijn groot voor gebruikers, onder meer omdat de drug lastig te doseren is. Pure GBL is een bijtende stof (het is immers een agressief schoonmaakmiddel) en kan snel tot irritatie en beschadiging van de slokdarm en maag leiden, wat onder meer misselijkheid veroorzaakt. In combinatie met andere verdovende middelen, met name alcohol, zijn GHB en GBL ook erg riskant omdat ze tot bewustzijnsverlies en ademhalingsproblemen kunnen leiden. De middelen worden regelmatig gelinkt aan een plotseling overlijden na drugsgebruik, volgens een studie uit 2015 in Neuroscience & Biobehavioral Reviews.

Mogelijke risico’s van GBL zijn:

• Overdosering
• Maagklachten en misselijkheid
• Ademhalingsproblemen (vooral in combinatie met alcohol)
• Verlies van bewustzijn
• Verslavingspotentieel
• Gezondheidsproblemen (kan beschadiging aan onder meer de lever, nieren, slokdarm en maag veroorzaken)

Hoe kun je GBL gebruik herkennen?

Je kunt GBL-gebruik herkennen aan verschillende symptomen die grotendeels vergelijkbaar zijn met die van alcoholgebruik. GBL heeft bijvoorbeeld vaak hetzelfde effect als alcohol op het spraakvermogen van iemand, leidt tot verminderd coördinatievermogen en een vertraagde reactie, en veroorzaakt misselijkheid.

Mogelijke symptomen waaraan je GBL-gebruik kunt herkennen zijn:

• Een losse en ongeremde houding richting anderen
• Verminderde coördinatie en onvast lopen
• Vertraagde reactietijd
• Spraakproblemen
• Misselijkheid en overgeven
• Plotseling bewustzijnsverlies
• Verwarring en desoriëntatie bij wakker worden

Hoe kun je stoppen met een GBL verslaving?

Zoek altijd professionele hulp bij het stoppen met een GBL-verslaving. Zeker bij een ernstige verslaving kan het afbouwen namelijk leiden tot gevaarlijke en zelfs levensbedreigende symptomen, volgens C. Santos et al. in Emergency Medicine Practice. Het is daarom belangrijk dat je een arts, verslavingsdeskundige, of een gespecialiseerde kliniek raadpleegt voor advies over het stoppen en om mogelijk medische ondersteuning te bieden.

Een traject om te stoppen met een GBL-verslaving kan er zo uitzien:

• Detox: Een behandelingstraject begint met een detoxificatie. Je ontgift het lichaam dan van de resten van GHB en GBL. Tijdens het proces van ontwennen kun je verschillende afkickverschijnselen ervaren (zie kopje hieronder).
• Therapie: Na de detox kun je therapie volgen om de oorzaken van de verslaving te behandelen. Vaak wordt hiervoor cognitieve gedragstherapie ingezet.
• Ondersteuning: Steun van anderen en het delen van je ervaringen is een belangrijk onderdeel van herstel. Je kunt hiervoor deelnemen aan ondersteuningsgroepen of therapieën volgen zoals groepstherapie en gezinstherapie.
• Nazorg: Tijdens een behandeltraject ontvang je meestal advies en ondersteuning om leefstijlveranderingen te maken. Na de behandeling word je hierin ondersteund door het volgen van langdurige nazorgprogramma’s, die helpen om terugval te voorkomen.

Zoek je hulp voor jezelf of iemand in je omgeving die met GBL-gebruik worstelt? Bel 020 – 532 0030 voor een persoonlijk advies over behandelmogelijkheden in jouw situatie.

Wat zijn de afkickverschijnselen van GBL?

De afkickverschijnselen van GBL zijn divers en omvatten zowel psychische als lichamelijke klachten. Volgens een studie uit 2021 in Journal of Clinical Medicine zijn de specifieke klachten grotendeels afhankelijk van de duur van het gebruik en de genomen doseringen. Gebruikers die GHB en GBL voor een korte periode en in lage doseringen innamen hebben vooral last van slapeloosheid, terwijl meer zware gebruikers een breed scala aan klachten ervaren.

Mogelijke afkickverschijnselen van GBL zijn:

• Angst en depressie
• Slapeloosheid
• Misselijkheid en overgeven
• Hallucinaties
• Spierpijn en krampen
• Verhoogde hartslag en bloeddruk

Veelgestelde vragen over GBL