Barbituraten drugs: Bijwerkingen, risico's en verslaving

Barbituraten zijn medicijnen die het centrale zenuwstelsel verdoven en tegenwoordig nauwelijks meer worden voorgeschreven vanwege de kans op ernstige bijwerkingen, grote gezondheidsrisico’s en het hoge verslavingspotentieel.

Barbituraten werden voorheen vooral gebruikt vanwege het slaapopwekkend en kalmerend effect dat ze hebben, waardoor ze als slaapmiddel en kalmeringsmiddel werden ingezet bij verschillende aandoeningen. Tegenwoordig wordt het als geneesmiddel alleen in zeer specifieke medische situaties toegepast bij patiënten, waaronder voor epilepsie en alcoholontwenning. Gebruik voor langere periode wordt altijd vermeden om de kans op misbruik te verkleinen. Op deze pagina wordt uitgelegd hoe barbituraten werken en worden de bijwerkingen en risico’s van deze groep medicijnen uitgebreid besproken.

Wat zijn barbituraten?

Barbituraten zijn medicijnen die het centrale zenuwstelsel verdoven en het lichaam laten ontspannen. Ze werden voorheen vaak voorgeschreven als kalmeringsmiddelen, slaapmiddelen of anti-epileptica.

Vanwege de grote risico’s op verslaving door (langdurig) gebruik en vele bijwerkingen, zijn barbituraten tegenwoordig grotendeels vervangen door de meer veilig werkende benzodiazepines. De groep medicijnen blijft echter voor sommige specifieke medische situaties in gebruik, waaronder voor anesthesie en bij de behandeling van bepaalde vormen van epilepsie. Volgens een studie uit 2016 in Psychosomatics kunnen barbituraten ook soms worden voorgeschreven bij ernstige ontwenningsverschijnselen van een alcoholverslaving.

Barbituraten lijst

Bekende barbituraten zijn onder meer:

• Fenobarbital (Luminal, ook bekend als goof balls)
• Amobarbital (Amytal)
• Secobarbital (Seconal)
• Pentobarbital (Nembutal)
• Butalbital (gebruikt in combinatiepreparaten zoals Fiorinal)
• Thiopental (Pentothal)
• Methohexital (Brevital)

Hoe werken barbituraten?

Barbituraten werken verdovend op het centrale zenuwstelsel doordat ze de neurotransmitter gamma-aminoboterzuur (vaak afgekort tot GABA) beïnvloeden. GABA remt allerlei signalen in het zenuwstelsel af, en barbituraten versterken deze remmende werking. Barbituraten bevorderen zo de verdovende, slaapopwekkende en kalmerende effecten die GABA veroorzaakt, volgens S. J. Enna in Psychopathology.

Waar worden barbituraten voor gebruikt?

Barbituraten worden gebruikt voor specifieke medische doeleinden waarvoor nog geen veiliger alternatief is ontwikkeld. Zo worden ze soms ingezet om ernstige epileptische aanvallen te beheersen, als anesthetica voor algemene anesthesie en chirurgische ingrepen, en voor het behandelen van ontwenningsverschijnselen bij een alcoholverslaving.

In het verleden werden barbituraten ook gebruikt voor de behandeling van verschillende andere aandoeningen, waaronder slaapstoornissen, angststoornissen en migraine. Vanwege het hoge risico op bijwerkingen en de gezondheidsrisico’s van langdurig gebruik, en omdat er tegenwoordig veiligere alternatieven zijn ontwikkeld, worden barbituraten hiervoor niet meer toegediend. Volgens W. Löscher et al. in Epilepsia blijven wetenschappers wel de werking van barbituraten bestuderen om mogelijke andere use cases te vinden.

Wat zijn de bijwerkingen van barbituraten?

Bijwerkingen van barbituraten zijn veelvoorkomend, ook bij aanbevolen doseringen, en kunnen variëren van milde effecten zoals misselijkheid tot ernstige effecten zoals een vertraagde ademhaling. Hoge doseringen en langdurig gebruik vergroten de kans op deze verschijnselen.

Mogelijke bijwerkingen van barbituraten zijn:

• Sufheid en slaperigheid
• Duizeligheid en misselijkheid
• Verminderde concentratie
• Geheugenproblemen
• Verminderde coördinatie en spierzwakte, waardoor het misschien moeilijker wordt om te lopen
• Vertraagde reactietijd
• Verwardheid en desoriëntatie
• Depressie, vooral bij langdurig gebruik
• Vertraagde ademhaling

Wat zijn de risico’s van barbituraten?

Risico’s van barbituraten zijn onder meer het verslavingspotentieel, het gevaar op overdosis en de ernstige interacties die het onder meer met alcohol en opioïden kan hebben. Vanwege deze aanzienlijke risico’s en de kans op misbruik, zijn de geneesmiddelen tegenwoordig grotendeels vervangen door veiligere alternatieven.

Mogelijke risico’s van barbituraten zijn:

• Tolerantie en gewenning, waardoor hogere doses nodig zijn om hetzelfde effect te bereiken
• Overdosering: doordat de marges van inname klein zijn, kunnen zelfs kleine verhogingen van de dosis leiden tot ernstige en mogelijk dodelijke vergiftiging
• Verslaving, zowel lichamelijke als geestelijke afhankelijkheid
• Vertraagde ademhaling en kortademigheid
• Ernstige interacties met onder meer opioïden en alcohol, volgens G. Milner in Medical Journal of Australia
• Psychische effecten, waaronder het ontwikkelen van een langdurige depressie en angststoornis
• Geheugenproblemen, van een aangetast kortetermijngeheugen tot verminderde cognitieve functies

Behandeling van barbituratenverslaving

De behandeling van barbituratenverslaving omvat vaak een combinatie van medische interventies, psychotherapie en ondersteuning door groepen van lotgenoten. Belangrijk is dat de behandeling van een verslaving wordt afgestemd op de individuele behoeften van de persoon en dat een holistische benadering wordt toegepast om zowel lichamelijke als psychische aspecten van de verslaving aan te pakken. Bij een ernstige verslaving, waarbij de kans op complicaties en terugval groot is, kan behandeling in een afkickkliniek worden overwogen.

Medische interventie

Medische interventie is meestal vereist om de lichamelijke afhankelijkheid aan het geneesmiddel af te bouwen. Soms is hiervoor eerst een geleidelijke afbouw van de dosis nodig om mogelijke ontwenningsverschijnselen te minimaliseren. Wanneer de kans op complicaties groot is, kan detoxificatie onder medisch toezicht noodzakelijk zijn.

Psychotherapie en counseling

Voor de behandeling van de geestelijke verslaving en het adresseren van mogelijke oorzaken die aan de verslaving ten grondslag liggen, vindt vaak een combinatie van psychotherapie (zoals cognitieve gedragstherapie) en counseling plaats. Deze kunnen helpen bij het identificeren en aanpakken van onderliggende triggers en gedragspatronen die hebben bijgedragen aan de verslaving. Therapieën richten zich ook op het ontwikkelen van copingmechanismen en vaardigheden om met verleidingen om te gaan.

Indien van toepassing kan behandeling ook gericht zijn op het behandelen van onderliggende psychische aandoeningen, zoals depressie of angst, die mogelijk bij hebben gedragen aan het gebruik van barbituraten.

Ondersteuningsgroepen en herstelprogramma’s

Ten slotte is het voor een langdurig en duurzaam herstel belangrijk om deel te nemen aan speciale ondersteuningsgroepen en herstelprogramma’s. Een behandeling houdt namelijk niet op na detoxificatie en therapeutische interventies. Ondersteuningsgroepen kunnen een veilige omgeving bieden voor het delen van ervaringen en het ontvangen van ondersteuning. Terwijl nazorgprogramma’s helpen om een terugval te voorkomen.

Bel 020 – 532 0030 voor een telefonisch consult over een behandelprogramma voor barbituratenverslaving dat goed past bij jouw situatie.

Veelgestelde vragen over barbituraten