Drugs Detox: Gids voor behandelingen, proces en herstel

Een drug detox is een eerste stap in de behandeling van problematisch drugsgebruik waarbij de fysieke afhankelijkheid van een drug wordt verminderd. Iemand stopt hierbij met het innemen van drugs zodat schadelijke resten uit het lichaam kunnen verdwijnen. Een detox speelt een essentiële rol in het herstelproces van een verslaving en zorgt dat verdere therapie en behandeling beter kan aanslaan, volgens C. Timko et al. in Journal of Substance Abuse Treatment.

Op deze pagina wordt uitgelegd wat de verschillende soorten drug detox-behandelingen zijn, hoe vervolgstappen eruitzien en waarom medisch toezicht tijdens een detox belangrijk is.

Wat is drug detox?

Een drug detox is een proces waarbij iemand stopt met het gebruik van drugs en het lichaam zuivert van de schadelijke stoffen die zich in het systeem hebben opgehoopt. Een drug detox (ook wel detoxificatie genoemd) bestaat uit verschillende fases, waaronder een evaluatie en voorbereiding, het proces van ontwenning en medische begeleiding en ten slotte de overgang naar verdere behandeling.

Een detox is nodig in het herstelproces van een verslaving omdat het de lichamelijke afhankelijkheid aan verslavende middelen laat doorbreken (het afkicken). Een drugs detox speelt ook een cruciale rol in de voorbereiding op en de slaagkans van een langere verslavingsbehandeling, volgens een veel geciteerde studie uit 2011 in het gezaghebbende tijdschrift Cochrane Database of Systematic Reviews.

Lees hier meer over een drugsverslaving.

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

020 - 532 0030
Ma-Vrij van 07:00 - 22:00

Welke verschillende soorten drug detox zijn er?

Er zijn meerdere soorten drug detox behandelingen, zoals een medisch begeleide detox en een detox waarbij alleen natuurlijke remedies en middelen worden gebruikt. Behandelingen variëren niet alleen op basis van de locatie waarin ze plaatsvinden, maar verschillen ook in de mogelijke duur, benadering en de intensiteit. Welke detox behandeling geschikt is in jouw situatie, is onder meer afhankelijk van individuele behoeften, de ernst van de verslaving en wat zorgverleners aanbevelen.

Mogelijke drugs detox behandelingen zijn:

• Medisch begeleide detox
• Ambulante detox
• Klinische detox
• Detox met medicatie
• Natuurlijke of holistische detox

Medisch begeleide detox

Een medische begeleide detox behandeling vindt (grotendeels) in een poliklinische setting plaats. Dit kan een ziekenhuis zijn of een verslavingskliniek. Medisch personeel ziet toe op een veilig proces van lichamelijk ontgiften en zorgt ervoor dat mogelijke ontwenningsverschijnselen behandeld worden. Bij ernstige verslavingen en lichamelijke afhankelijkheid aan bepaalde drugs,

vooral sterke opiaten zoals heroïne, is een medisch begeleide detox nodig vanwege de mogelijk levensbedreigende ontwenningsverschijnselen die zich voor kunnen doen.

Het voordeel van klinische opname is dat bij mogelijke complicaties meteen gekwalificeerd personeel klaar staat om in te grijpen. Ook is er professionele ondersteuning op emotioneel en mentaal vlak aanwezig in de kliniek, die helpen met de motivatie en volgens J-K. Vederhus et al. in Addiction kunnen bijdragen aan een succesvolle nazorg. Het nadeel van een medisch begeleide detox is echter de vaak beperkte beschikbaarheid en de mogelijkheid van wachtlijsten in de verslavingszorg, waardoor iemand soms lang moet wachten op de start van een behandelprogramma.

Ambulante detox

Bij een ambulante behandeling kan iemand thuis het proces van lichamelijk ontgiften uitvoeren. Tijdens de drugs detox kan iemand ter medische controle en ondersteunende zorg wel zelf naar een zorginstelling gaan, maar de detoxificatie vindt vooral thuis plaats. Een ambulante behandeling wordt vooral aanbevolen wanneer er sprake is van een relatief milde verslaving. Ook is het belangrijk dat er thuis een ondersteunend netwerk aanwezig is om iemand zowel fysiek als mentaal te helpen gedurende de detox.

Het voordeel van een ambulante detox is dat het meestal een relatief kleine impact op het dagelijks leven van de verslaafde heeft, zodat verplichtingen op werk, school of in het privéleven (tot op zekere hoogte) door kunnen blijven gaan. Gebrek aan medische begeleiding en toezicht betekent wel dat iemand meer last kan hebben van ontwenningsverschijnselen en dat er bij mogelijke complicaties niet meteen kan worden ingegrepen. Ook kan de slagingskans lager zijn doordat meer afhangt van de eigen motivatie en iemand nog steeds te maken krijgt met triggers uit de omgeving. Volgens W. Bicket et al. in Journal of Consulting and Clinical Psychology kan cognitieve gedragstherapie hierin helpen, zeker bij langere detox behandelingen voor een opiatenverslaving.

Residentiële detox

Bij een residentiële detox behandeling wordt iemand voor een bepaalde periode (enkele dagen of weken) opgenomen in een speciale behandelinstelling. Een residentiële detox is vergelijkbaar met een medisch begeleide detox, maar biedt een meer intensief behandelprogramma en meestal meer persoonlijk toezicht. Gespecialiseerde artsen en verpleegkundig personeel zullen 24 uur per dag medische monitoring, begeleiding en ondersteuning bieden om het proces van detoxificatie succesvol en veilig te laten verlopen, in tegenstelling tot een reguliere poliklinische setting waar begeleiding en ondersteuning vooral gericht is op het voorkomen van ernstige complicaties tijdens het ontgiften.

Het voordeel van een residentiële detox is de intensieve monitoring en medische ondersteuning door gespecialiseerde artsen en verpleegkundig personeel die zich enkel richten op het bieden van verslavingszorg. Na de detoxificatie kan de verslavingsbehandeling ook meteen in dezelfde verslavingszorginstelling voort worden gezet, wat volgens S. Ross et al. in Addictive Behaviors kan bijdragen aan de slagingskans van verdere behandeling. Een mogelijk nadeel is dat een intensief behandelprogramma het dagelijks leven voor langere tijd kan onderbreken. Ook is er vaak sprake van beperkte beschikbaarheid en zijn er daarom mogelijk lange wachttijden voor opname en behandeling.

Detox met medicatie

Een detox behandeling kan ook voorgeschreven medicatie omvatten. Dit kan voor korte duur zijn, om iemand te helpen om te gaan met heftige ontwenningsverschijnselen in de eerste dagen. Zo worden benzodiazepines soms bij ernstige alcoholverslavingen voorgeschreven. Bij bepaalde verslavingen zijn medicijnen echter voor langere tijd nodig omdat het proces van ontgiften vaak maanden duurt, zoals bij zware opiatenverslavingen. Milde opiaten zoals methadon moeten dan helpen om de fysieke afhankelijkheid langzaam af te bouwen.

Het voordeel van een detox behandeling met medicatie is dat ontwenningsverschijnselen verminderen in intensiteit, waardoor de detoxificatie minder ongemak veroorzaakt en daarom makkelijker kan worden voltooid. De voorgeschreven medicatie kan wel verschillende bijwerkingen hebben en mogelijk opzettelijk verkeerd gebruikt worden, volgens onder meer een onderzoek uit 2016 in European Addiction Research. Ook is het mogelijk dat een nieuwe afhankelijkheid wordt opgebouwd aan de ingenomen medicijnen.

Natuurlijke of holistische detox

Een alternatieve methode voor detoxificatie is een natuurlijke of holistische detox behandeling. Hierbij ligt de nadruk op natuurlijke remedies, voeding, lichaamsbeweging en meditatie om te helpen alcohol, medicijnen of drugs uit het lichaam te zuiveren. Een dergelijke behandeling vindt meestal thuis plaats, waarbij een ondersteunend netwerk een belangrijke rol kan spelen vanwege het belang van zelfmotivatie.

Het voordeel van een natuurlijke of holistische benadering bij een drugs detox is de nadruk die wordt gelegd op zelfzorg. Zo helpen de opgebouwde gezonde leefgewoonten onder meer bij het herstel van de verslaving en kunnen ze de kans op een terugval mogelijk verkleinen, volgens een studie uit 2017 in International Journal of High Risk Behaviors and Addiction. Het nadeel is wel dat een dergelijke behandeling niet voor elke verslaving geschikt is, omdat ernstige ontwenningsverschijnselen professionele medische interventie kunnen vereisen.

Het proces van drug detox

Een drug detox bestaat uit verschillende fases, van voorbereiding tot de ontwenning en verdere ondersteuning. Wanneer iemand een drug detox behandeling uit wil voeren onder medische begeleiding, volgt eerst een evaluatie waarbij de ernst van de verslaving en mogelijke ontwenningsverschijnselen in kaart worden gebracht. Een individueel detoxplan wordt opgesteld, met daarin een tijdslijn van de duur van de behandeling en vervolgstappen na de detox. De verslaafde wordt uitgelegd wat voor bijwerkingen en ontwenningsverschijnselen op kunnen treden. Ook worden mogelijk adviezen verstrekt ter voorbereiding op de detox.

Verslavende middelen zoals cocaïne, wiet of heroïne kunnen verschillende bijwerkingen en ontwenningsverschijnselen veroorzaken tijdens een detox, die vaak al binnen de eerste 24 uur na het stoppen van gebruik beginnen. Ook heeft iemand vaak last van intense cravings en obsessieve gedachten om drugs te gebruiken. De fysieke en mentale of emotionele symptomen zijn per persoon verschillend en hangen onder meer af van de ernst van de verslaving. Volgens een Nederlands onderzoek in Journal of Opioid Management speelt ook een angstige persoonlijkheid (een cluster C persoonlijkheidsstoornis) een mogelijke rol in de intensiteit van symptomen.

Mogelijke fysieke symptomen tijdens een detox zijn:

• Misselijkheid en braken
• Hartkloppingen en andere hartproblemen
• Slapeloosheid en slecht slapen
• Hoofdpijn
• Spierpijn
• Zweten en trillen

Mogelijke mentale of emotionele symptomen tijdens een detox zijn:

• Angst- en paniekaanvallen
• Prikkelbaarheid
• Aantasting cognitieve vermogens, zoals verwardheid en verminderd concentratievermogen
• Depressie en stemmingswisselingen

Om een detox ondanks deze heftige onthoudingsverschijnselen te voltooien, is het belangrijk om professionele begeleiding te zoeken en een detoxplan nauwgezet op te volgen. Zelfzorg en een ondersteunende omgeving kunnen ook een grote rol spelen om een detox zo veilig en effectief mogelijk te laten verlopen. Ten slotte is het belangrijk om te accepteren dat een detox uitdagend is en dat je jezelf het geduld en de ruimte gunt om je lichaam te laten herstellen.

Wat is het belang van medisch toezicht tijdens drug detox?

Een drug detox vindt bij voorkeur onder medisch toezicht plaats vanwege de heftige ontwenningsverschijnselen van drugs die zeer gevaarlijk kunnen zijn. Onder medische begeleiding kunnen eventuele complicaties sneller worden behandeld en worden onthoudingsverschijnselen effectiever bestreden, zodat het ongemak afneemt en een detox makkelijker te doorlopen is. Medische begeleiding in een poliklinische of residentiële setting leidt volgens onderzoek uit 2001 in The American Journal of Drug and Alcohol Abuse bovendien tot betere behandelingsresultaten van een verslaving, ook bij een zeer korte opname.

Wat te doen na drug detox?

Een drug detox is vaak pas de eerste stap in een langer behandelingsproces waarbij iemand van zijn verslaving leert af te komen. Nazorg en het voortzetten van een behandeling zijn van groot belang om het succes van een detoxificatie vast te houden, herstel te ondersteunen en een terugval in gebruik te voorkomen.

Er zijn verschillende soorten opties voor nazorg en therapieën beschikbaar. Soms wordt een langere opname in klinische setting aangeraden, waarin aan de hand van therapie, counselling en soms medicatie de verslaving verder wordt behandeld. Ook zonder klinische opname kan therapie worden aangeraden, zoals individuele therapie (vooral cognitieve gedragstherapie), groepstherapie en familietherapie. Bel 020 – 532 0030 voor een telefonisch consult over een behandelprogramma en therapie (of therapieën) die bij jouw situatie aansluiten.

Na een drug detox is het ook belangrijk om een ondersteunend netwerk te creëren voor aanhoudend herstel. Zo kan iemand aansluiting zoeken bij zelfhulpgroepen voor steun, begrip en om ervaringen met anderen te delen die ook in herstel zijn. Ook is het belangrijk om vrienden, familie en geliefden te vinden die positief staan tegenover jouw herstel en bereid zijn om steun te bieden waar mogelijk.

Veelgestelde vragen over drugs detox