Gevaarlijkste drugs: Criteria en overzicht

De gevaarlijkste drugs zijn niet alleen schadelijk voor je gezondheid, maar hebben ook een negatieve impact op de omgeving. Het is belangrijk te begrijpen welke verschillende drugs gevaarlijk zijn en waarom, zodat je risico’s beter kunt inschatten en voorkomen. Meestal wordt naar deze vier criteria gekeken om te bepalen of een drug gevaarlijk is: het verslavingspotentieel, het aantal directe en indirecte sterfgevallen door gebruik, de gezondheidseffecten voor gebruikers, en de bredere gevolgen die het drugsgebruik heeft voor de samenleving. Hieronder vind je de top 10 gevaarlijkste drugs en leggen we uit waar je zelf op kunt letten bij het beoordelen van een drug.

Wat maakt een drug gevaarlijk?

Het verslavingspotentieel, de gezondheidseffecten en de impact op de omgeving zijn enkele factoren die een drug gevaarlijk maken. Drugs met een hoog verslavingspotentieel kunnen al snel leiden tot lichamelijke en psychologische afhankelijkheid. De kans op regelmatig gebruik in hoge doseringen neemt dan toe. Hieraan gerelateerd zijn de negatieve gezondheidseffecten van de drugs. Wanneer iemand steeds meer gebruikt, neemt het risico op permanente schade aan organen en de hersenen toe. De kans op overdosis is vooral groot bij verslavende én onvoorspelbare drugs. Het gebruik van designerdrugs is om deze reden erg riskant, volgens verslavingsonderzoeker Aviv Weinstein.

Naast lichamelijke schade is ook de negatieve invloed op de omgeving een belangrijke factor. Drugsgebruik kan erg gevaarlijk zijn voor je levensomstandigheden. Je kunt je baan erdoor verliezen, in het rechtssysteem terechtkomen en vervreemd raken van je familie en vrienden. Bovendien kan het drugsgebruik leiden tot psychische, fysieke en financiële gevolgen voor anderen. Sociale schade is daarom een andere belangrijke factor om te bepalen of een drug gevaarlijk is.

Top 10 gevaarlijkste drugs

De afgelopen jaren hebben onderzoekers in meerdere Europese landen onderzoek gedaan naar de meest gevaarlijke en schadelijke drugs. Het laatste Nederlandse onderzoek hiernaar dateert uit 2009, waardoor het niet meer up-to-date is met de nieuwste inzichten en nieuwe illegale drugs. De top 10 gevaarlijkste drugs hieronder is daarom samengesteld volgens de inzichten van de meest recente vergelijkingsstudie door 21 prominente Duitse verslavingsexperts in 2020. Voor deze ranking werd gekeken naar meerdere factoren, van lichamelijke schadelijkheid tot sociale schade.

De 10 meest gevaarlijke drugs zijn:

1. Crack: Als aangepaste vorm van cocaïne is crack een stuk gevaarlijker voor gebruikers. Omdat de drug wordt geïnhaleerd en niet gesnoven, is de chemische werking anders en directer.
2. Crystal meth: De partydrug crystal meth werd gepopulariseerd door de tv-serie Breaking Bad, maar methamfetamine was ook daarvoor al een bekende en gevaarlijke drug. In Nederland wordt ’tina’ vooral in de chemsex-scene gebruikt, volgens een rapport uit 2023 door het Trimbos instituut.
3. Heroïne: De bekende opioïde is sterk verslavend en leidt al snel tot grote gezondheidsproblemen. Heroïne is echter niet alleen een van de meest schadelijke drugs voor gebruikers zelf, maar heeft ook een grote impact op de maatschappij.
4. Alcohol en tabak: Legale genotsmiddelen zoals alcohol en tabak zijn erg schadelijk, ondanks de sociale acceptatie ervan in veel landen. Alcoholverslaving en rookverslaving kosten de Nederlandse samenleving jaarlijks miljarden in zorgkosten, volgens het RIVM.
5. Cocaïne: Als een van de meest populaire partydrugs is het misbruik van cocaïne wijdverbreid. Cocaïne leidt al snel tot een geestelijke afhankelijkheid en zorgt bij veel gebruikers voor financiële problemen vanwege de hoge kosten.
6. GHB: Het verdovende middel GHB is niet alleen gevaarlijk vanwege het risico om je bewustzijn te verliezen, maar leidt ook makkelijk tot lichamelijke verslaving.
7. Cathinonen: Deze groep psychoactieve stoffen omvat drugs zoals mefedron, 3MMC en flakka. De drugs zijn populair voor hun stimulerende werking, maar leiden vaak tot heftige psychische bijwerkingen en chronische problemen.
8. Synthetische cannabis: De synthetische variant van cannabis is semi-legaal, maar veel gevaarlijker dan de natuurlijke drug. Spice of synthetische cannabis leidt eerder tot verslaving en bijwerkingen zoals psychose.
9. Ecstasy (MDMA): XTC-pillen zijn erg populair in het uitgaansleven omdat het de emoties stimuleert, energie geeft en hallucinaties kan opwekken. De werkzame MDMA in de pillen leidt niet snel tot verslaving, maar kan wel levensbedreigende bijwerkingen veroorzaken.
10. Ketamine: Het recreatief gebruik van het verslavende narcosemiddel ketamine neemt toe. Wie regelmatig de drug gebruikt, krijgt al snel last van ernstige bijwerkingen en schade aan organen zoals de nieren.

Wat is de gevaarlijkste drug?

De gevaarlijkste drug is afhankelijk van het perspectief waarmee je naar een drug kijkt. Personeel in de gezondheidszorg beoordeelt het gevaar van drugs bijvoorbeeld anders dan een beleidsmaker. Zo zal een beleidsmaker meer aandacht hebben voor drugs die criminaliteit in de hand werken, zoals cocaïne, terwijl zorgmedewerkers meer aandacht hebben voor drugs als ketamine en tabak.

Daarnaast maken gebruikers zelf een overweging die afhankelijk is van hun eigen situatie. Zo kan genetische aanleg voor misbruik van sommige drugs een rol spelen. Het opsteken van een sigaret is voor sommigen daarom gevaarlijker dan het gebruik van xtc. Voor mensen die niet actief op zoek zijn naar recreatieve drugs, kunnen slaap- en kalmeringsmiddelen als benzodiazepines echter het meest gevaarlijk zijn.

Beoordelen hoe gevaarlijk drugs zijn

Verschillende drugs kunnen daarom als meest schadelijk worden bestempeld. Volgens Europese onderzoekers in Journal of Psychopharmacology is alcohol de gevaarlijkste drug wanneer wordt gekeken naar de impact die het zowel heeft op gebruikers als op de samenleving. Het middel veroorzaakt volgens hen gecombineerd de meeste schade, met heroïne en crack op plaats twee en drie. In het Duitse onderzoek uit 2020 staat crack echter op plek 1, met crystal meth en heroïne als de twee andere koplopers.

Wat is de meest verslavende drugs?

De meest verslavende drugs is een drug die de hersenen in korte tijd ontregelt en waar gebruikers al binnen enkele keren ontwenningsverschijnselen bij ervaren. Cocaïne, heroïne en nicotine staan daarom vaak in de top 3 meest verslavende drugs. Deze drugs activeren en veranderen razendsnel de werking van belangrijke neurotransmitters zoals dopamine, serotonine en GABA.

Dit zijn de top 10 meest verslavende drugs.

Preventie en behandeling

Er bestaan verschillende methodes en behandelingen om drugsmisbruik te voorkomen of behandelen. Bij preventie van drugsmisbruik is zelfzorg en psycho-educatie erg belangrijk. Je leert hierdoor voor jezelf te zorgen en begrijpt beter welke gevaarlijke werking drugs kunnen hebben.

Iemand die drugs gebruikt en last krijgt van afkickverschijnselen bij een stoppoging kan het beste professionele hulp zoeken. Een behandeling bestaat vaak uit detox, counseling en therapie. Er is echter veel variatie mogelijk in een behandeltraject. Bekijk bijvoorbeeld dit overzicht van behandelmethodes bij verslaving.

Ben jij verslaafd en zoek je hulp? Of wil je iemand in je omgeving helpen? Bel anoniem 020 – 532 0030 om persoonlijk advies te krijgen over de beste opties voor behandeling in jouw situatie.