Spice: Effecten, risico's en populariteit

Spice is een alternatieve naam voor synthetische wiet, een drug die veel gevaarlijker is dan natuurlijke cannabis en eerder leidt tot verslavingsproblemen. De bestanddelen van de cannabisplant zijn bij Spice in een laboratorium nagemaakt en worden synthetische cannabinoïden genoemd. De effecten van deze chemische stoffen zijn een stuk heftiger voor de hersenen en leiden vaak tot ernstige bijwerkingen, waaronder mogelijk acuut overlijden. Het gebruik van de drug wordt daarom in steeds meer landen verboden. Op deze pagina leggen we uit wat Spice precies is en welke effecten en bijwerkingen het heeft. Ook bespreken we waarom synthetische cannabinoïden in Nederland nog niet verboden zijn.

Wat is Spice?

Spice is een verzamelterm voor chemische stoffen die zijn ontworpen om de effecten van cannabis na te bootsen. Deze stoffen staan ook wel bekend als synthetische cannabinoïden of synthetische wiet. Begin jaren ’00 kwam Spice voor het eerst op de markt als een legale variant van cannabis. Sindsdien wordt de samenstelling ervan voortdurend aangepast om juridische beperkingen te omzeilen, net zoals andere designerdrugs. Dit maakt het lastig om de chemische structuur vast te stellen. Ook zorgt het ervoor dat de drug bij gebruikers vaak onvoorspelbare effecten en mogelijk (ernstige) bijwerkingen heeft.

Spice wordt meestal als kruidenmengsels aangeboden, volgens de vooraanstaande drugsonderzoeker Marilyn Huestis. Een vloeistof van de synthetische cannabinoïden wordt dan gespoten op plantaardig materiaal zoals gedroogde kruiden. De drug staat naast Spice ook bekend onder andere namen, waaronder K2. Het wordt in vele varianten verkocht, maar geniet vooral in landen buiten Nederland en in gevangenissen grote populariteit.

Spice als een drug

Spice wordt meestal gerookt in een joint. Ook wordt de drug verkocht als vloeistof om te gebruiken in vapes. Soms worden synthetische cannabinoïden gebruikt in edibles. Veel gebruikers met ervaring met Spice en echte cannabis geven echter de voorkeur aan natuurlijke cannabis, volgens een rapport van het RIVM uit 2018. Zo zou de high van synthetische cannabis minder aangename effecten geven en is het lastiger om na gebruik normaal te functioneren.

Spice staat in Nederland nog niet op lijst I of II van de Opiumwet. In 2011 adviseerde de Tweede Kamer commissie-Garretsen wel om producten als Spice hieraan toe te voegen, wanneer de kruiden een THC-gehalte van boven de 15% bevatten. In de praktijk is een verbod echter nog niet gerealiseerd. Ook in verschillende andere landen heeft Spice een quasi-legale status, waaronder in landen als Spanje en België. Sommige Europese landen hebben de drug al wel verboden, waaronder Engeland en Duitsland.

Wat zijn de effecten van Spice?

De effecten van Spice zijn divers en meer onvoorspelbaar in vergelijking met echte cannabis, volgens een studie uit 2015 in Case Reports in Critical Care. Ze hangen onder meer af van de precieze samenstelling van de synthetische cannabinoïden en tolerantie bij de gebruiker.

Mogelijke effecten van Spice zijn:

• Een gevoel van euforie en ontspanning
• Veranderde perceptie van tijd en ruimte
• Hallucinaties

Wat zijn synthetische cannabinoïden?

Synthetische cannabinoïden zijn chemische stoffen die de werkzame stoffen van cannabis nabootsen. Ze krijgen daarom vaak de naam van synthetische cannabis, hoewel de plant zelf niet in een laboratorium wordt nagemaakt. ‘Echte’ cannabinoïden behoren tot de groep alkaloïden en zitten van nature in de cannabisplant. Dit zijn stoffen zoals THC die in je lichaam worden opgepikt door zogenaamde cannabinoïdereceptoren. Synthetische cannabinoïden, zoals synthetische THC, reageren ook met deze receptoren in je lichaam. Omdat de chemische samenstelling echter flink varieert, zijn de effecten van synthetische wiet vaak meer onvoorspelbaar voor gebruikers.

Wat zijn de bijwerkingen van synthetische cannabinoïden?

De bijwerkingen van synthetische cannabinoïden zijn een belangrijke reden waarom gebruikers de voorkeur geven aan echte cannabis boven synthetische wiet. Zelfs een lage dosering van synthetische cannabinoïden heeft een relatief groot risico op ernstige bijwerkingen. Zo kunnen de drugs in zeldzame gevallen leiden tot acuut overlijden, volgens onderzoek uit 2016 in Forensic Science International, wat bij normale cannabis niet het geval is.

Mogelijke bijwerkingen van synthetische cannabinoïden zijn:

• Angst en paranoia
• Paniekaanvallen
• Hallucinaties passend bij een bad trip
• Fysieke symptomen zoals misselijkheid, een hoge bloeddruk en hartkloppingen
• Psychose
• Acuut overlijden

Gezondheids- en veiligheidszorgen

Het gebruik van synthetische cannabinoïden heeft verschillende risico’s voor de gezondheid, zowel op de korte als lange termijn. Regelmatig gebruik kan leiden tot psychische problemen zoals depressie en angststoornissen. Ook heeft het gebruik van Spice risico’s voor de fysieke gezondheid, zoals nierfalen en hartaanvallen. Ten slotte is het risico op verslaving vele malen groter dan bij echte cannabis. De effecten van synthetische cannabinoïden op de hersenen leiden namelijk sneller tot afhankelijkheid. De ontwenningsverschijnselen van synthetische cannabinoïden zijn bovendien heftiger dan bij een normale wietverslaving, volgens een recent rapport van Britse onderzoekers in Psychopharmacology.

De opkomst van synthetische cannabis

Verschillende factoren hebben bijgedragen aan de populariteit en opkomst van synthetische cannabis. Allereerst is Spice een aantrekkelijk ‘legaal’ alternatief in landen waar het gebruik van cannabis verboden is. Ook was de verkoop voorheen breed toegankelijk, waardoor mensen een zakje ‘kruiden’ zelfs in fysieke winkels konden kopen. Daarnaast werden synthetische cannabinoïden lange tijd ten onrechte als veilig alternatief voor cannabis bestempeld.

Synthetische cannabinoïden zijn recent vooral in het nieuws vanwege het populaire gebruik in gevangenissen, waar de drug relatief makkelijk binnen te smokkelen is op papier. Zo bleek uit een studie uit 2023 in Journal of Community Psychology dat meer dan de helft van alle drugsdoden in Engelse gevangenissen overleed aan het gebruik van Spice. Ook in Nederlandse gevangenissen is Spice een groot probleem, volgens onderzoek van het Trimbos instituut in 2023.

Het Spice probleem aanpakken

De afgelopen jaren hebben verschillende Europese landen wetgeving aangepast om de productie, verkoop en het gebruik van Spice te beperken of verbieden. In meerdere landen in Europa geniet de drug echter nog steeds een quasi-legale status, waaronder in Nederland. Een van de uitdagingen in het opstellen van regelgeving is dat synthetische cannabinoïden niet alleen aan kruiden kunnen worden toegevoegd, maar zelfs via een A4’tje kunnen worden gebruikt.

Meer bewustwording over de gevaren van synthetische cannabinoïden is daarom belangrijk om potentiële gebruikers te waarschuwen en onjuiste informatie te bestrijden. Zo kunnen voorlichtingsprogramma’s over drugs op scholen ook aandacht besteden aan het gebruik van synthetische wiet. Ook kan de overheid meer onderzoek stimuleren naar de ernstige bijwerkingen van Spice op de lange termijn, waar nog veel onduidelijkheid over is.

Behandeling van een Spice probleem

Ken je iemand die regelmatig Spice gebruikt, of ben je zelf verslaafd aan synthetische cannabinoïden? Er zijn verschillende behandelingsopties beschikbaar bij een verslaving aan synthetische wiet, zoals cognitieve gedragstherapie (CBT) en acceptance & commitment therapie (ACT). Bel 020 – 532 0030 voor een persoonlijk consult over de meest geschikte behandeling in jouw situatie.

Veelgestelde vragen over spice