Synthetische cathinonen: Gebruik, bijwerkingen en verslaving

Synthetische cathinonen zijn onvoorspelbare designerdrugs die qua effecten vooral lijken op cocaïne en MDMA. Hoewel cathinonen vergelijkbaar zijn met deze bekende stimulerende middelen, is de precieze werking voor gebruikers vaak erg onvoorspelbaar en risicovol. Synthetische cathinonen variëren namelijk voortdurend in chemische samenstelling en zijn daarom lastig te doseren voor gebruikers. Op deze pagina vind je uitleg over de risico’s van synthetische cathinonen en hun verslavingspotentieel. Ook bespreken we waarom sommige cathinonen drugs nog steeds legaal kunnen worden gekocht.

Wat zijn synthetische cathinonen?

Synthetische cathinonen zijn nieuwe psychoactieve stoffen, ook wel bekend als designerdrugs, met vooral stimulerende en hallucinerende effecten. De stoffen worden in een laboratorium gemaakt en lijken qua chemische structuur op cathinon, de werkzame plantenstof in de bladeren van de qat plant.

Onder de categorie synthetische cathinonen vallen verschillende drugs. De bekendste hiervan zijn bath salts. Dit is een groep gevaarlijke stimulerende middelen zoals 4MMC, 3-MMC en flakka die in het verleden wel eens werden verkocht als zogenaamde badzouten. Verschillende synthetische cathinonen kunnen vandaag de dag nog steeds legaal worden gekocht. Verderop in dit artikel leggen we uit waarom.

Hoe worden cathinonen gebruikt?

Cathinonen worden meestal via de mond en neus gebruikt. De drugs zijn bijvoorbeeld als pil of tablet in te slikken. Ook kunnen gebruikers de drugs als poeder of in de vorm van kleine korrels snuiven of mengen met voedsel. Een andere, meer gevaarlijke methode is om de cathinonen te verwarmen en de dampen te inhaleren. De drugs zijn dan vaak nog in kristalvorm. Het roken van cathinonen kan onder meer leiden tot een acute klaplong, volgens een casestudie uit 2014 in het British Medical Journal.

De meest gevaarlijke gebruiksmethode is het injecteren van de synthetische drug. De werkzame stoffen worden dan erg snel opgenomen in de bloedbaan, waardoor de kans op onvoorspelbare effecten en overdosering groter is.

Wat zijn de effecten van synthetische cathinonen?

De effecten van synthetische cathinonen zijn vergelijkbaar met de effecten van MDMA en speed, volgens een veel geciteerd onderzoek uit 2014 in Life Sciences. De drugs hebben vooral een stimulerende werking en zorgen voor hallucinaties bij gebruikers, met name in hoge dosis. Niet alle effecten zijn echter bekend. Zo is er nog relatief weinig onderzoek gedaan naar de effecten die synthetische cathinonen kunnen hebben in combinatie met andere drugs.

Mogelijke effecten van synthetische cathinonen zijn:

• Boost in energie en alertheid
• Gevoel van intense euforie
• Verhoogde sociale interactie door toename in empathie en het wegvallen van sociale remmingen
• Toename in libido
• Hallucinaties

Wat zijn de risico’s van synthetische cathinonen?

De risico’s van synthetische cathinonen zijn onder meer de onvoorspelbare bijwerkingen, het verslavingspotentieel en de ernstige gezondheidsklachten bij chronisch gebruik. De acute bijwerkingen zijn door gebruikers slecht te managen. Zo zijn synthetische cathinonen vaak lastig te doseren. Ook is er nog weinig betrouwbare informatie over de combinatie van cathinonen met andere psychoactieve drugs Regelmatig gebruik leidt bij de meeste cathinonen tot ernstige psychische klachten en fysieke gezondheidsproblemen, volgens een recente studie uit 2023 in International Journal of Molecular Sciences, waaronder hartritmestoornissen.

Mogelijke risico’s van synthetische cathinonen zijn:

• Fysieke bijwerkingen zoals hartproblemen, oververhitting en ademhalingsproblemen
• Paranoia en verwardheid
• Intense angst en extreme agitatie
• Bewusteloosheid en coma
• Beroerte
• Verslaving
• Psychiatrische klachten zoals depressie en psychose

Wetgeving cathinonen

De productie, verkoop en het gebruik van veel cathinonen is illegaal. In de Opiumwet staan 4-MMC, MDPV en flakka bijvoorbeeld op lijst I van de verboden middelen. Toch kunnen afgeleiden van veel synthetische drugs nog steeds legaal worden verkocht. Producenten passen de chemische structuur dan een klein beetje aan, waardoor deze derivaten juridisch buiten de wet vallen. Toen 4-MMC in 2010 op de Opiumwet werd gezet, creëerden drugs laboranten de kopie 3-MMC. Deze kon 11 jaar lang legaal worden gekocht totdat ook 3-MMC op de Opiumwet werd gezet.

De ‘nieuwe’ synthetische cathinonen worden meestal verkocht met labels als “niet geschikt voor menselijke consumptie” en “alleen voor onderzoeksdoeleinden,” zodat de verkopers niet aansprakelijk zijn. Voorheen werden ze aangeboden in smartshops, maar tegenwoordig zijn ze met name te vinden op online webshops. Deze webshops zijn vaak geregistreerd in Nederland en verzenden hun producten door heel Europa.

Cijfers in Nederland

Synthetische cathinonen worden in Nederland een stuk minder gebruikt dan “mainstream” drugs zoals cocaïne en amfetaminen, volgens cijfers van de Nationale Drug Monitor. Cathinonen lijken vooral populair te zijn in bepaalde kringen gebruikers, zoals in de chemsex-scene en bepaalde uitgaansomgevingen.

Zijn cathinonen verslavend?

Ja, cathinonen zijn verslavend. De psychoactieve stoffen in synthetische cathinonen drugs veranderen namelijk de werking van de hersenen, volgens verslavingsonderzoekers in Behavioural Brain Research. Zo blokkeren ze na het gebruik tijdelijk de heropname van belangrijke neurotransmitters zoals noradrenaline en dopamine. De niveaus van deze neurotransmitters nemen dan tijdelijk toe, waardoor je meer energie krijgt en je gelukkiger voelt. Bij regelmatig gebruik kun je niet meer zonder deze kunstmatige verhoging en raak je afhankelijk van het drugsgebruik. Je ervaart dan vervelende ontwenningsverschijnselen en intense cravings wanneer je de drug een tijd niet gebruikt. Ook heb je een steeds hogere dosis nodig om dezelfde positieve effecten te ervaren.

Een cathinonen verslaving is erg gevaarlijk. Zo neemt het risico op overdosis toe doordat je steeds meer gebruikt vanwege de toegenomen tolerantie. Door regelmatig gebruik van synthetische cathinonen in hoge doseringen ontstaat ook permanente schade aan vitale organen. Bovendien heeft verslaving neurologische effecten, waardoor je ernstige psychische problemen ontwikkelt.

Hulp bij cathinonen verslaving

Het is belangrijk om professionele hulp te zoeken bij cathinonen verslaving. Tijdens het afkicken kunnen gebruikers namelijk last krijgen van heftige klachten, waaronder ernstige verwardheid en psychose. Een klinische detox is daarom de veiligste methode om lichamelijk af te kicken.

Bij een opname in een afkickkliniek voor een cathinonen verslaving worden ook de onderliggende oorzaken van de verslaving meegenomen in het behandeltraject. Aan de hand van individuele gesprekken, therapie en coaching leer je om de redenen van de verslaving te identificeren en beter te begrijpen. Vooral cognitieve gedragstherapie staat hierin centraal. Een behandelaar helpt je vervolgens om copingstrategieën en -mechanismen te ontwikkelen, waardoor je een terugval helpt voorkomen en kunt toewerken naar een duurzaam herstel.

Zoek jij hulp voor een cathinonen verslaving voor jezelf of iemand anders? Bel anoniem 020 – 532 0030 voor een persoonlijk consult met een van onze medewerkers over de beste behandelopties in jouw situatie.